Waarom de Navo geen deel van de oplossing is
PVDA veroordeelt de Russische militaire interventie in Oekraïne. Maar we benadrukken ook dat de strategie van de NAVO bijdraagt aan de toenemende spanningen. Wij verzetten ons tegen escalatie en waarschuwen voor nucleaire risico's en dramatische gevolgen voor heel Europa.
De militaire interventie van Rusland tegen Oekraïne is een flagrante schending van de Oekraïense soevereiniteit, van het Handvest van de Verenigde Naties en van het internationaal recht. Voor die inbreuken kan geen enkele legitimering bestaan. Om die reden heeft de PVDA de militaire inval dan ook onmiddellijk, onvoorwaardelijk en ondubbelzinnig veroordeeld.
Sommige krachten pleiten vandaag voor een krachtdadig optreden van de Navo in de oorlog in Oekraïne. Zij zeggen dat de Navo er alles aan heeft gedaan om het conflict te vermijden. Die stelling correspondeert echter niet met de feiten, zo geven verschillende analisten aan. De afgelopen jaren is er ook vanuit de Navo een strategie van toenemende spanning gevolgd naar Oekraïne. Dat zijn feiten.
Wij verzetten ons tegen de politiek van graduele escalatie die elke vrede onmogelijk maakt. De strategie van de spanning die de Navo hanteert maakt geen deel uit van de oplossing. Bepaalde oorlogskrachten streven naar een langdurige oorlog. De strategie van de totale confrontatie houdt ook nucleaire risico’s in en zou dramatisch zijn voor zowel de mensen in Oekraïne als voor alle volkeren van Europa.
Niets is belangrijker dan vrede
De PVDA is een pacifistische partij en heeft zich altijd tegen oorlog gekeerd. Niets is belangrijker dan vrede. Vanaf de eerste seconde heeft de PVDA onvoorwaardelijk en ondubbelzinnig de misdadige oorlog van Rusland tegen Oekraïne veroordeeld. De militaire interventie in Oekraïne is een flagrante schending van de Oekraïense soevereiniteit, van het Handvest van de Verenigde Naties en van het internationaal recht.
Wie niet voor ons is, is tegen ons. Die redenering wordt vaak gemaakt in oorlogstijd. Toen de vredesbeweging zich in 2001 verzette tegen de oorlog in Afghanistan, zei men dat ze mee heulde met de Taliban. Toen ze zich verzette tegen de inval in Irak noemde men hen Saddam-aanhangers. Vandaag wordt wie kritiek uit op de Navo al snel voorgesteld als aanhanger van Poetin. Op die manier wil men de vredesbeweging verzwakken en in diskrediet brengen. Met precies dezelfde argumenten gaat men te keer tegen Jeremy Corbyn in Groot-Brittannië, tegen Die Linke in Duitsland, tegen Izquierda Unida in Spanje en tegen de PVDA in ons land.
Het voorbehoud van de vredesbeweging is in het verleden echter steeds terecht gebleken. Landen als Afghanistan en Irak werden in puin achtergelaten en achtergebleven wapens kwamen in handen van IS of de Taliban. Als we vandaag solidair willen zijn met het Oekraïense volk, is het belangrijk om uit die fouten te leren.
Wat is de Navo?
De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (Navo) is een militaire alliantie van westerse landen met daarin de Verenigde Staten, Canada en een aantal Europese landen. Ze werd opgericht in 1949 als reactie op de toenemende invloed van de toenmalige Sovjet-Unie en de groeiende onafhankelijkheidsbewegingen in de kolonies.
De eerste secretaris-generaal van de Navo, Lord Ismay, vatte de missie van de Navo als volgt samen: “To keep the Russians out, the Americans in, and the Germans down.” Het doel was om Europa aan de VS te binden in de strijd tegen de Sovjet-Unie en het communisme. Via de Navo konden de VS hun militaire aanwezigheid verzekeren op het Europese continent. Het is daardoor dat in België kernkoppen liggen opgeslagen in Kleine-Brogel.
Na de val van de Berlijnse muur in 1989 en de implosie van de Sovjet-Unie in 1991 is de grote vijand verslagen. Op dat moment, zeggen tal van experts, heeft men een kans gemist om het militaire opbod te stoppen. “Men had de kans om alles anders aan te pakken,” aldus Oost-Europa-kenner en emeritus hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Leuven Katlijn Malfliet, “maar men heeft die niet gegrepen. Het feit dat de Navo is blijven bestaan, heeft het militaire opbod enkel vergroot.”
Tom Sauer, professor Internationale Politiek aan de Universiteit Antwerpen, vindt al langer dat “het voortbestaan van de Navo na het einde van de Koude Oorlog een aberratie is in de internationale politiek”. Eerste minister Alexander De Croo mag dan wel zeggen dat de Navo louter een defensiemechanisme is, de realiteit is anders. De eerste keer dat de Navo oorlog ging voeren, was in Joegoslavië (1994-2001). Vervolgens ging het steeds sneller: Afghanistan (2001), Irak (2003, Navo-landen als kern van de 'coalition of the willing'), Libië (2011) en onrechtstreeks Syrië (2014). Telkens met tal van onschuldige burgerdoden als gevolg. Bovendien steunen de Navo-landen de vreselijke oorlog tegen Jemen en bombarderen ze in Somalië.
Het resultaat van al die oorlogen is desastreus. Dominique de Villepin, de Franse ex-minister van Buitenlandse Zaken die in 2003 in de VN-veiligheidsraad de oorlog tegen Irak afwees, verwoordde het zo: “Het wordt tijd dat de westerse landen, Europa en de Verenigde Staten, lessen trekken uit de ervaring sinds Afghanistan vijftien jaar geleden. We hebben veelvuldig militair ingegrepen. Afghanistan, Irak, Libië, Mali … Met welk resultaat? In 2001 bestond er één centrale terroristische crisishaard. Vandaag zijn het er bijna vijftien. Dat wil zeggen dat wij ze vermenigvuldigd hebben.”
Welke rol speelde de Navo in Oekraïne?
Na de val van de Berlijnse muur werd aan Rusland beloofd dat de Navo niet verder in haar richting zou opschuiven. In het VRT-journaal legde Bert De Vroey uit hoe dat stap voor stap toch gebeurde. De jaren 2000 waren de jaren van de kleurenrevoluties in het nabije buitenland van Rusland, waarna deze landen één voor één de Navo vervoegden.
Zowat elke strategische expert heeft gewaarschuwd dat dit het oorlogsgevaar zou doen toenemen. Stel je voor dat Rusland militaire basissen en raketten zou opstellen in Mexico, aan de grens met de VS. Dan mag je er donder op zeggen dat Washington dat als een bijzondere bedreiging zou ervaren. Herinner je maar de rakettencrisis in 1962, toen Sovjetleider Kroetsjev Russische raketten plaatste in Cuba. Het was het hoogtepunt van een wereldwijde spanning en velen vreesden voor een derde wereldoorlog.
In tegenstelling tot ex-Joegoslavië, Polen, Roemenië en Bulgarije, koos Oekraïne na de val van de muur voor een tussenpositie. Logisch. “Een welvarend Oekraïne zou toegang moeten krijgen tot zowel de markten van de Europese Unie als de Euraziatische Economische Unie”, legt Criekemans uit in De Tijd. Toch blijft men langs beide kanten proberen om zijn invloed uit te breiden ten koste van de andere kant. “In 2010 waren er in Oekraïne reeds zo’n dertig buitenlandse donor-programma’s actief”, aldus Bruno Decordier, Eurazië-expert van de Universiteit van Gent, veruit de meeste uit de VS.
Wanneer de Oekraïense bevolking in 2014 op straat komt, wordt de inmenging van de Navo ook openlijk. Onder meer de Amerikaanse viceminister voor Buitenlandse Zaken Victoria Nuland, Republikeins politicus John McCain, Guy Verhofstadt (Open VLD) en Mark Demesmaeker (N-VA) trekken naar Oekraïne om daar heel expliciet de opstand te steunen. Dat is natuurlijk olie op het vuur, een beetje alsof Russische politici naar Parijs zouden trekken om de gele hesjes toe te spreken.
“Wat Guy Verhofstadt nu aan het doen is”, zei professor Goddeeris daar toen over, “is ofwel erg pervers of dom.” Zeker als je weet dat extreemrechtse milities de opstand op dat moment aan het kapen zijn. “Verhofstadt stelt zich in het Europees Parlement bijzonder scherp op tegen de fascisten, terwijl hij ze nu gaat toejuichen in Kiev”, aldus Goddeeris.
Er volgt een regimewissel naar een pro-Europese regering in Oekraïne, maar die stuit op heel wat verzet in het Oosten van het land. Wat volgt is een bloedige burgeroorlog, met groeiend extremisme aan beide kanten, waarbij de nieuwe regering zelfs ziekenhuizen van haar eigen bevolking bombardeert.
Gelukkig worden in 2014 en 2015 onder toezicht van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) de Minsk-akkoorden ondertekend door Oekraïne, Rusland, Frankrijk en Duitsland. Die akkoorden koppelen een staakt-het-vuren aan een federale staatshervorming die de Russischtalige regio’s een eigen statuut zou geven binnen het Oekraïense geheel, een beetje naar Belgisch model.
De Minsk-akkoorden bleven echter dode letter. Het staakt-het-vuren wordt voortdurend doorbroken en van die staatshervorming komt niets in huis.
Is er een alternatief?
De recente inval van Rusland is niet alleen een flagrante schending van de Oekraïense soevereiniteit. Het vergroot ook het risico op een openlijk conflict tussen twee kernmachten. Voormalig hoofdredacteur van Le Monde Diplomatique Ignacio Ramonetwaarschuwde dat de situatie “gevolgen zal hebben voor de hele wereld”.
Nu meegaan in de oorlogsretoriek van de NAVO zou totaal onverantwoord zijn. Dat zegt ook de voormalige hoofdredacteur van MO, Gie Goris: “Ik blijf met veel ongeloof kijken naar de vanzelfsprekendheid en de stelligheid waarmee die conclusie [dat een agressieve NAVO nodig is] getrokken wordt uit een jarenlange en wederzijdse confrontatiepolitiek die vandaag uitmondt in een invasie, moordende bombardementen en wie weet hoeveel slachtoffers gedurende een wie weet hoe lang durend conflict”, zo schrijft hij in De Standaard. “Er is geen alternatief dan onderhandelen”, zegt ook de woordvoerder van Vrede vzw, Ludo De Brabander.
De oorlog winnen is altijd een illusie. Oorlog vermijden is de opdracht. Dat betekent niet dat we de bevolking in Oekraïne aan haar lot moeten overlaten. De PVDA vraagt gerichte sancties die in de eerste plaats de oligarchen, het kapitalistische grootbedrijf en de financiers van de oorlog in Rusland treffen. We dienden daarvoor ook amendementen in, in het Europees parlement.
We staan aan de kant van de vredesbeweging en komen op voor een onmiddellijk staakt-het-vuren. Er moet zo snel mogelijk een conferentie voor vrede, veiligheid en samenwerking in Europa samenkomen die alle partijen rond de tafel brengt, om te zorgen voor de-escalatie en een diplomatieke oplossing voor het conflict. Dat is wat de mensen die opkomen voor vrede vragen, ook in Oekraïne.
Die onderhandelingen kunnen gebeuren op basis van de principes van de slotakte van de Helsinki-akkoorden van 1975 en van het Handvest van Parijs van 1990. Dat zijn de twee belangrijkste verdragen die als doel hebben om de samenwerking en de gemeenschappelijke veiligheid tussen Europa en Rusland vorm te geven.
De hoop ligt bij de verenigde krachten van de mensen die in moeilijke omstandigheden de moed tonen om op te komen voor vrede, in Rusland, in Oekraïne en bij ons.
Tien vragen en antwoorden over de Oekraïne-oorlog
- Waarom de PVDA al meer dan 20 jaar tegen Poetin is
- Waarom we een escalatie van de oorlog absoluut moeten vermijden
- Waarom de werkende klasse zal betalen hoe langer de oorlog duurt
- Waarom een duurzame vrede in Europa mogelijk is
- Waarom de vredesbeweging al onze steun geniet
- Waarom de arbeidersbeweging een belangrijke factor van vrede is
- Waarom we concrete hulp bieden aan oorlogsvluchtelingen
- Waarom de Navo geen deel van de oplossing is
- Waarom juist in oorlogstijd een democratisch debat essentieel is
- Waarom de PVDA zich onthouden heeft in het Europees Parlement
