DOSSIER | PVDA wil ‘Canadataks’ op miljoenenwinsten van multinationals uit aandelenverkoop

Wij willen dat multinationals en financiële holdings belasting betalen op meerwaarden op aandelen, zoals bijvoorbeeld in Canada gebeurt. Ons voorstel: die meerwaarde aan twee derde van het vennootschapstarief belasten. Die Canadataks kan tot twee miljard euro per jaar opbrengen.

donderdag 2 mei 2024

1. Waarom betaalt een Canadese holding wél belastingen en een groot Belgisch bedrijf niet?

Waarom betaalt de Canadese investeringsgroep Enbridge in 2021 wél belastingen bij de verkoop van zijn aandelen in gasbedrijf Noverco, terwijl de Belgische holding Ackermans & van Haaren een jaar later in 2022 géén belastingen betaalt bij de verkoop van haar aandelen in zorgbedrijf Anima en chemieverdeler Manuchar? Het gaat in beide gevallen om miljoenenwinsten die grote holdings boeken bij de verkoop van aandelen. Miljoenenwinsten die in het ene geval belast worden, in het andere geval niet.

Het verschil ligt in de wetgeving:

In Canada bepaalt de wet dat bedrijven belasting moeten betalen op de winst die ze maken bij de verkoop van aandelen. De regelgeving laat geen uitzonderingen of achterpoortjes toe;
In België daarentegen zijn grote bedrijven vrijgesteld van zo’n meerwaardebelasting, dankzij een voor hen op maat gesneden fiscaal gunstregime.

Als het in Canada kan om de grootste bedrijven eerlijk te belasten, waarom zou dat in ons land niet kunnen?

Wij willen af van het nultarief dat grote bedrijven vrijstelt van belasting op de meerwaarde van aandelen. We stellen voor om dit fiscaal achterpoortje te sluiten en naar Canadees voorbeeld twee derde van de meerwaarde aan het tarief van de vennootschapsbelasting te belasten. Dit voorstel kan tot 2 miljard euro opbrengen.

2. Fiscaal achterpoortje made in Belgium: multinationals en holdings betalen in ons land geen meerwaardebelasting op aandelen

In België blijft voor veel grote bedrijven de (miljoenen)winst die ze maken bij de verkoop van aandelen onbelast. Dit speciale gunstregime draagt er zeker toe bij dat België hoog scoort op de ‘Corporate Tax Haven Index’.¹ Het nultarief op meerwaarde bestaat al sinds 1991 en bestaat in vele andere landen niet.

Een aantal voorbeelden van onbelaste miljoenenwinsten in 2022 springen in het oog:

Bedrijvengroep Ackermans & van Haaren boekt 340 miljoen winst door haar aandelen in zorgbedrijf Anima en chemieverdeler Manuchar te verkopen.² Zij betalen hier 0,0% belastingen op.
Engie E.S.I., Belgische dochteronderneming van het Franse energiebedrijf Engie, boekt meer dan een miljard euro winst door haar aandelen in dochteronderneming Equans te verkopen.³ Ook zij betalen daarop 0,0% vennootschapsbelasting.
Investeringsgroep Bois Sauvage⁴ boekt bij de verkoop van zijn aandelen in chemiebedrijf Recticel⁵ een onbelaste winst van 95 miljoen euro.
Scheepvaartgroep Exmar verkoopt in het midden van de energiecrisis een drijvende LNG terminal aan het Italiaanse ENI.⁶ Die verkoop levert 293 miljoen euro onbelaste winst op.⁷

Bedrijf	Onbelaste winst in 2022	Verkoop van onder meer
Ackermans & van Haaren	340 miljoen euro	Anima en Manuchar
Engie E.S.I.	1000 miljoen euro	Equans
Bois Sauvage	95 miljoen euro	Recticel
Exmar	293 miljoen euro	Tango FLNG

Deze vier voorbeelden alleen al zorgden in 2022 samen voor een bedrag van 1,7 miljard euro aan winst die onbelast bleef.

Er zijn natuurlijk veel meer bedrijven die van dit fiscaal achterpoortje gebruikmaken. In totaal verliest ons land volgens berekeningen van de diensten van de Kamer sinds 2018 gemiddeld 4,3 miljard euro per jaar.⁸

Een peperdure fiscale achterpoort, op maat van het grootbedrijf

Kleine bedrijven kunnen niet of nauwelijks gebruikmaken van deze vrijstelling. Want heb je minder dan 10% van het bedrijf waarvan je de aandelen verkoopt in eigendom, of heb je er minder dan 2,5 miljoen euro in geïnvesteerd, dan geldt de vrijstelling niet en moet je op de meerwaarde wél het volle tarief van de vennootschapsbelasting betalen.

The legal tax haven called Belgium

“No capital gains tax in Belgium? Is that really true? Yes, under certain conditions. But that's not the only reason why some consider Belgium a legal ‘tax haven’. The truth is, it's perfectly legal to benefit from Belgium's favorable tax regime and minimize your taxes with a legitimate, in-depth, and optimized tax strategy.”⁹

Met dit soort promotekstjes wordt het Belgische belastingregime in het buitenland aangeprezen. Men legt in dezelfde tekst haarfijn de voorwaarden uit waaronder de meerwaarde op aandelen voor bedrijven “100% belastingvrij is”.

3. Canada toont dat het wél kan: ook grote bedrijven betalen belasting op twee derde van de meerwaarde op aandelen

Net zoals in meerdere OESO-landen het geval is, worden in Canada inkomsten uit meerwaarde op aandelen belast. Het is dus perfect mogelijk, zolang men de politieke keuze maakt.

In Canada worden vennootschappen belast op de helft van de meerwaarde die ze bij de verkoop van aandelen boeken. De Canadese regering heeft deze week nog beslist om de belastbare basis vanaf eind juni uit te breiden tot tweederde van de geboekte meerwaarde.¹⁰

Meer info:

In Canada wordt de helft van alle zogenaamde ‘capital gains’ van bedrijven belast aan het tarief van de vennootschapsbelasting. Capital gains zijn alle winsten die geboekt worden bij de verkoop van investeringen, en omvatten dus zowel aandelen, vastgoed als andere winsten. In totaal brengt dit systeem in Canada tussen de 10 en 18 miljard Canadese dollar op in de vennootschapsbelasting.¹¹

Het is een belangrijke bron van inkomsten die vooral gedragen wordt door de grootste bedrijven.

De Canadese regering besliste midden april om vanaf 25 juni 2024 de ‘inclusion rate’ op te trekken van de helft (50%) naar twee derde (66,6%) van de geboekte meerwaarde. Organisaties als Canadians for Tax Fairness en de Canadese vakbonden pleiten er al langer voor om tot 75% van de meerwaarde te belasten, zoals ook lange tijd het geval is geweest.¹²

In België dragen vennootschappen 7,7% bij aan de totale belastinginkomsten (cijfers van de OESO)¹³, waarmee ons land onder het OESO-gemiddelde van 9% zit. In Canada dragen vennootschappen relatief gesproken de helft meer bij: hun bijdrage is goed voor 11,8% van de totale belastinginkomsten.

4. PVDA-voorstel: een Canadataks voor België

De Canadese meerwaardebelasting moet ook ons land inspireren om komaf te maken met het fiscale gunstregime voor multinationals en financiële holdings. Als het in Canada kan om de grootste bedrijven eerlijk te belasten, waarom zou dat in ons land niet kunnen?

Als eerste stap stellen wij voor om de bestaande vrijstelling van 100% te beperken tot een derde van de meerwaarde. De overblijvende twee derde van de meerwaarde wordt in ons voorstel belast aan het tarief van de vennootschapsbelasting.

Minderwaarden kunnen aan dezelfde voorwaarden worden afgetrokken.

Op die manier zetten we een eerste stap in het sluiten van een van de belangrijkste fiscale achterpoortjes die ons land kent. Zo zorgen we ervoor dat de allergrootste bedrijven niet langer vrijgesteld zijn en betalen ze, net als iedereen, eerlijk hun belastingen. We zorgen hiermee ook voor aanzienlijke inkomsten: deze maatregel kan jaarlijks tot 2 miljard euro opbrengen.

Goed om weten: tussen 2013 en 2017 kende ons land al zo’n meerwaardebelasting op aandelen, weliswaar eentje van amper 0,4 procent.¹⁴ Samen met een verlaging van de vennootschapsbelasting van 33,99% naar 25%, besliste de Zweedse N-VA-MR-regering in 2017 om die meerwaardebelasting voor vennootschappen af te schaffen en een systeem in te voeren dat voor de grootste bedrijven zeer voordelig is, maar voor kmo’s buiten hun mogelijkheid valt.¹⁵

België: fiscale hel voor werkende mensen en kleine bedrijven, een fiscaal paradijs voor rijken en multinationals

De kloof tussen de belastingdruk voor multinationals enerzijds, en werkende mensen en kmo’s anderzijds, is onhoudbaar.

In ons land betalen werknemers met een gemiddeld loon zo’n 32% belastingen. Maar da’s niet alles… In de winkel betaal je ook nog eens btw, als we tanken of onze woning verwarmen betalen we accijnzen, we betalen distributienettarieven, afvaltaksen, riooltaksen en ga zo maar door. De regering wil daarbovenop ook nog eens nieuwe belastingen zoals koolstoftaksen invoeren.

De kleine man en vrouw hebben geen leger aan fiscale analisten in dienst om te helpen om op de meest slimme manier belastingen te ontwijken. De grote bedrijven hebben dat wel. Ze hebben daar zelfs een dure naam voor: fiscale optimalisatie.

Een bedrijf zou in ons land 25 procent belasting (vennootschapsbelasting) op de winst moeten betalen. Dat is de wet. Het hele punt is dat dit nu vaak niet gebeurt. Ja, de bakker om de hoek doet dat, de kleine ondernemingen ook. Maar heel wat multinationals niet.

Een belangrijk achterpoortje dat het grootbedrijf gebruikt, is de vrijstelling van de meerwaarde die een vennootschap maakt bij de verkoop van aandelen. Het is tijd om komaf te maken met dit fiscaal privilege, het is tijd voor eerlijke fiscaliteit.

5. Veelgestelde vragen bij een meerwaardebelasting op aandelen

Het enige dat wij vragen is dat multinationals in het algemeen 25% vennootschapsbelasting betalen. Met die 25% zou België “in de Europese middenmoot” zitten, wist het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO). In onze grote buurlanden ligt het tarief zelfs iets hoger.

Het belastingtarief is niet de doorslaggevende reden voor multinationals om in België te investeren. Factoren zoals de hoge productiviteit van onze werknemers, de strategische locatie van ons land met daarbij de Antwerpse haven, en het grote aantal hoogopgeleide arbeiders en bedienden zijn allemaal redenen waarom bedrijven in ons land investeren.

Ook denktank Minerva onderzocht de relatie tussen belastingen en investeringen, maar ze vond geen samenhang: “Het niveau van de kapitaalinvesteringen door bedrijven in een bepaald land correleert niet met het tarief van de vennootschapsbelasting in dat land.”

De energiecrisis heeft aangetoond dat lage en stabiele energieprijzen veel bepalender zijn voor het aantrekken van investeringen dan het belastingtarief. De hoge energieprijzen, en het feit dat ze op zo’n korte termijn zo sterk konden stijgen zonder dat de overheid ze blokkeerde, doet heel wat internationale beleggers twijfelen aan investeringen in Europa. De vennootschapsbelasting is daarbij zeker niet hun eerste zorg.

Natuurlijk is het mogelijk dat postbusbedrijven die vandaag naar België gekomen zijn wegens de lage belastingen, hun postbus in een ander land zullen plaatsen. Maar deze bedrijven dragen hoe dan ook niets bij aan de reële economie van het land. En we stimuleren zo dat andere landen ook hun fiscale achterpoortjes sluiten.

Canada toont aan dat het doodnormaal is om meerwaarden op aandelen ook te belasten. Het is bovendien niet zo dat het land bekendstaat als één met een slecht ondernemersklimaat, integendeel.

Bovendien moeten kmo’s die beleggen in aandelen nu al de meerwaarde bij de gewone inkomsten stellen. Grote bedrijven betalen door het achterpoortje deze belasting niet. Dat was echter ook in België niet altijd het geval. Tussen 2013 en 2017 betaalden deze bedrijven wel een (kleine) belasting op de gerealiseerde meerwaarde.

Is de belasting een dubbele belasting? Dat hangt er vanaf hoe je het bekijkt. Tegenstanders zeggen dat de meerwaarde ‘verwachte toekomstige winsten en dividenden’ zijn die dan wel belast zullen worden door de vennootschapsbelasting. Maar kmo’s betalen de belasting vandaag al. Het dubbele belastingargument zorgt vooral voor een dubbele niet-belasting want de toekomstige belasting zal vooral door de koper betaald worden, en niet door de verkoper. En is een creatieve manier om het achterpoortje te legitimeren.

Idealiter worden alle bedrijfsinkomsten aan het tarief van 25% belast. Enkel indien aangetoond kan worden dat op een klein deel van de meerwaarde reeds belastingen zijn betaald, kunnen die worden afgetrokken. Met de Canadataks zetten we een eerste stap door, zoals in Canada, een derde van de meerwaarden vrij te stellen. Een arbitrair percentage, want vroeger stelde men bv. slechts een kwart vrij. Maar zo vermijden we alvast dubbele niet-belasting.

Trouwens, een gewone werknemer betaalt bij het winkelen btw en accijnzen met zijn loon dat al belast werd. Daarna betaalt hij de gemeente voor vuilniszakken waarin hij de verpakkingen van de producten stopt. Én voor diezelfde gemeente dient hij ook nog eens belastingen te betalen. Die werknemer zou maar al te graag slechts dubbel worden belast.

We gaan, net als in Canada, de belasting enkel heffen op het moment dat de meerwaarde ook gerealiseerd wordt. Op dat moment is er een betaling van de kopende partij naar de verkopende partij, en die inkomsten onderwerpen we net als alle andere inkomsten aan een belasting.

Meerwaarden worden pas gerealiseerd wanneer bedrijven hun aandelen verkopen. Hoewel dit voor ieder bedrijf apart iets is dat niet ieder jaar op dezelfde manier gebeurt, stellen we vast dat gemiddeld over alle bedrijven heen de inkomsten redelijk stabiel zijn. Sinds 2018 schommelde dit in België tussen de 2,14 en 5,80 miljard euro. In Canada brengt de meerwaardebelasting voor vennootschappen tussen de 10 en 18 miljard Canadese dollar per jaar op. (Berekend gebaseerd op de vrijstelling) Wij rekenen erop dat de toepassing in België tot twee miljard euro per jaar kan opbrengen.

Er bestaan in Europa heel wat landen die vennootschappen een meerwaardebelasting opleggen, en ook België heeft die tot 2017 gekend. Het is dus perfect mogelijk om binnen de Europese regelgeving meerwaarden te belasten.

Europa reguleert wel de belasting van dividenden via de zogenaamde moeder-dochterrichtlijn. Deze richtlijn maakt afspraken over winsten in de vorm van dividenden. Meerwaarde valt buiten de scope van deze richtlijn. Ook legt de fusierichtlijn beperkingen op in het geval van fusies, maar onze meerwaardebelasting wordt in dit geval niet geheven, omdat het om overdrachten binnen een bedrijvengroep gaat.

Grote investeringsvennootschappen maken winst onder meer door de koop en verkoop van aandelen. Dat gaan ze niet plots veranderen wanneer ze een beetje belastingen moeten betalen. De vennootschappen verkopen aandelen wanneer hun meerwaarde groot genoeg is. Dat hangt eerder af van de marktomgeving en het vinden van geschikte kopers aan een hoge prijs, dan het bestaan van een belasting.

Al sinds de jaren 1970 worden meerwaarden geboekt door verkoop van aandelen door bedrijven in Canada belast. Dat brengt tussen de 10 en de 18 miljard Canadese dollar op. Recent besliste de Canadese overheid de belasting nog met een derde te verhogen omdat het zo’n belangrijke inkomstenbron is die hoofdzakelijk de grootste bedrijven treft.

1 https://cthi.taxjustice.net/en/

2 https://www.tijd.be/ondernemen/zware-industrie/twee-exits-stuwen-ackermans-van-haaren-naar-recordjaar/10450563.html

3 https://en.newsroom.engie.com/news/completion-of-the-sale-of-equans-a-major-milestone-in-the-execution-of-engies-strategic-plan-4576-314df.html

4 https://www.bois-sauvage.be/wp-content/uploads/2023/03/CBS2022NL.pdf

5 https://www.lalibre.be/economie/entreprises-startup/2022/02/23/la-compagnie-du-bois-sauvage-finalise-la-vente-de-ses-parts-dans-recticel-pour-200-milllions-deuros-P3OPOMIGORBWZIUYFR73KUKKD4/

6 https://www.offshore-energy.biz/exmar-sells-tango-flng-to-eni/

7 https://www.exmar.com/sites/default/files/media/document_center/reports_and_downloads/financial_reports/exmar_annual_financial_report_2022_pdf.pdf

8 Laatst beschikbare cijfers 2021. https://www.dekamer.be/FLWB/PDF/55/3646/55K3646002.pdf

9 https://www.mondaq.com/capital-gains-tax/1155784/the-truth-about-capital-gains-tax-in-belgium

10 https://www.advisor.ca/tax/tax-news/capital-gains-inclusion-rate-raised-to-66-6-for-high-earners/

11 Berekend gebaseerd op de vrijstelling: https://www.canada.ca/en/department-finance/services/publications/federal-tax-expenditures/2024/part-6.html#Partial-inclusion-of-capital-gains

12 https://www.taxfairness.ca/en/resources/explainers/explainer-what-are-canadas-worst-tax-loopholes