Miljonairstaks: de PVDA antwoordt het Planbureau
Ja, een miljonairstaks is mogelijk. Ja, een miljonairstaks zou aanzienlijke opbrengsten opleveren, naar schatting zo'n 4,7 miljard euro. En neen, het kapitaal zal het land niet ontvluchten. Het Planbureau werpt een aantal praktische bezwaren op die de invoering van een miljonairstaks met zich mee zou brengen. Wij gaan hier graag op in.
1. De studie, uitgevoerd in opdracht van het Planbureau, schat in hoeveel een belasting op grote vermogens zou kunnen opleveren. Men kijkt meer in het bijzonder naar het voorstel van onze miljonairstaks en komt uit op een bedrag van 4,7 miljard euro. De impact van o.a. belastingontwijking en kapitaalvlucht is hierin al meegerekend. Dat is nieuw in deze studie ten opzichte van 2019, toen het Planbureau de opbrengst van het voorstel nog niet kon berekenen.
Dus ja, het is mogelijk om een deel van het vermogen van de allerrijksten te belasten en te laten terugvloeien naar de maatschappij. Dat is ook wat economen als Paul De Grauwe en Thomas Piketty verdedigen.
2. Het Planbureau wijst op de praktische moeilijkheden om de opbrengst te berekenen, wegens het ontbreken van een vermogenskadaster. In een vorige studie in opdracht van het Planbureau werd ook al verwezen naar een aantal (politieke) maatregelen die nodig zijn om het vermogen te kunnen kwantificeren. Wij zijn vragende partij voor een vermogenskadaster.
Toch is het niet nodig om daarop te wachten om een vermogensbelasting in te voeren; dat kan gebeuren op basis van aangifte, net zoals dat bij de meeste belastingen het geval is (met controles achteraf).
3. Het Planbureau geeft aan dat de macro-economische effecten mee in rekening moeten worden genomen. “De literatuur over de macro-economische effecten van de invoering van een NVB (netto vermogensbelasting) is schaars is en levert soms tegenstrijdige resultaten op”, kunnen we hierover echter lezen in de conclusies van de studie. Dat maakt dat men bij simulaties telkens genoodzaakt zal zijn om te vertrekken van bepaalde hypotheses. In de conclusie vinden we alvast nog de verwijzing naar simulaties en een studie die uitgaan van een “zeer geringe” negatieve impact op het bbp.
Volgens ons hangt de macro-economische termijnimpact van de miljonairstaks in essentie af van wat men met de opbrengsten van plan is. In de conclusies van de studie kunnen we lezen hoe “een verhoging van deze belasting de netto kapitaalinkomsten verlaagt, waardoor particuliere investeringen worden ontmoedigd”.
We merken hierbij op dat een vermogensbelasting ook mogelijkheden biedt voor publieke investeringen, in bijvoorbeeld openbaar vervoer, isolatie van woningen en gebouwen en de transitie naar duurzame en betaalbare energie. Zulke investeringen hebben normaliter een positief economisch effect op langere termijn. Het is alleszins een voorstel dat verder onderzocht moet worden.
4. Administratieve kosten zijn er zeker en vast, zoals bij elke belasting het geval is. Ze worden in de studie geschat tussen 0,06% en 0,4% van het nettovermogen (tabel 16). De studie benadrukt nog dat het grootste deel van deze kosten voor rekening van de belastingplichtige zelf komt. De administratieve kost is een factor die zeker moet worden overwogen bij de invoering van een nieuwe belasting, maar het is geen argument die de haalbaarheid ervan ter discussie stelt.
5. Het Planbureau stelt dat de studie uitgaat van een illustratief scenario waarbij de top 5% van de vermogens worden belast, terwijl de PVDA zegt zich voornamelijk op de rijkste 1% te richten.
De studie spreekt inderdaad over huishoudens met een nettovermogen van een miljoen (met aftrek van de eigen woning en de beroepsactiva voor telkens een maximum van 500.000 euro – wat in feite neerkomt op het treffen van de top 3%). Maar als we de berekeningen van de studie zelf in detail bestuderen, blijkt dat het voornamelijk de top 1% is die met het voorstel van de PVDA wordt belast. Zo komt 4,5 miljard van de 5,3 miljard euro aan bruto-opbrengsten (voordat belastingontduiking, etc. wordt meegerekend) die in de studie zijn berekend, van de rijkste 1%.
Tot slot. Het is een positieve zaak dat er vandaag debat en studiewerk is over de vermogensbelasting. "De bijdrage van de grootste fortuinen aan de samenleving is een belangrijke kwestie, zowel vanuit sociaal als democratisch oogpunt. ”, zegt PVDA-volksvertegenwoordiger Peter Mertens. “Dit is een eerste studie die de komende maanden verder zal worden uitgediept, onder andere met de geactualiseerde gegevens van de Nationale Bank van 2023. Deze gegevens hebben aangetoond dat de vermogensongelijkheid in ons land wellicht groter is dan we tot nu toe hadden gedacht. In die zin is het waarschijnlijk dat de opbrengst van de miljonairsbelasting zelfs groter is dan de 4,7 miljard. Daarom is het belangrijk om dit debat voort te zetten.”
