"Het neoliberale kader waarin het Planbureau verkiezingsprogramma's doorrekent, moet ter discussie gesteld"
Op dinsdag 7 mei worden de resultaten van de doorrekening van de programma’s door het Planbureau bekend gemaakt. De PVDA is sceptisch over deze oefening en betreurt het kader dat de politiek aan het Planbureau heeft opgelegd.
“Sommigen presenteren de oefening van het Planbureau nu al als dé ultieme manier om het politieke debat over de voorstellen van de partijen te beslechten,” zegt David Pestieau, directeur van de studiedienst van de PVDA.
Maar volgens de linkse partij moet het kader dat aan het Planbureau is opgelegd om ten minste drie redenen ter discussie worden gesteld:
- Ten eerste omwille van de arbitraire weigering om een reeks ingrijpende en belangrijke maatregelen door te rekenen.
- Ten tweede omdat sommige van de gebruikte economische modellen gebaseerd zijn op een neoliberale logica.
- Tot slot omdat innovatieve maatregelen - als ze al doorgerekend worden - op een conservatieve en zelfs betwistbare manier benaderd worden, zoals in het geval van de miljonairstaks en het terugbrengen van de pensioenleeftijd naar 65 jaar.
"Onze studiedienst voert al maanden constructieve gesprekken met de ambtenaren van het Planbureau. Maar we hebben moeten vaststellen dat het door de politiek opgelegde kader deze oefening beperkt tot een logica die gunstig is voor het traditionele beleid dat de Belgische politiek overheerst", zegt David Pestieau.
"Ten eerste zijn in ons geval alle systeemmaatregelen, zoals het in publieke handen nemen van de energiesector of de herfederalisering van een reeks bevoegdheden, vanaf het begin buiten beschouwing gelaten", aldus Pestieau.
"Zelfs maatregelen zoals het opheffen van de loonstop door de wet van 1996 te herzien (de loonnorm indicatief maken in plaats van bindend), het reguleren van de elektriciteitsprijzen via het 'cost +'-systeem en de besparing op de kabinetten door gezondheid en klimaat opnieuw te federaliseren, zijn niet doorgerekend. Ook schattingen over de verhoogde strijd tegen belastingfraude, nochtans door veel partijen gevraagd, zijn door de administratie afgewezen."
Ten tweede merken we op dat de veronderstellingen die ten grondslag liggen aan de gebruikte economische modellen om de effecten van de voorgestelde maatregelen te voorspellen, meer dan betwistbaar zijn. Zo lezen we in de inleiding van het Hermès-model voor het meten van de economische impact van de voorgestelde maatregelen:
"Als een stijging van het beschikbaar inkomen wordt veroorzaakt door een toename van de brutolonen, zal dat echter de werkgelegenheidscreatie afremmen (…) en de investeringen door de aantasting van de winstmarges van de bedrijven als gevolg van de loonstijging." (1)
Hier grijpt men dus terug naar de economische leerstellingen van de neoliberale school over loonstijgingen, die al lang zijn weerlegd door andere economen.
Bij de berekening van de miljonairstaks gaat het Planbureau er dan weer van uit dat de miljarden die met deze belasting worden opgehaald een negatief effect zullen hebben op de groei - terwijl ze juist opnieuw in de samenleving worden geïnvesteerd - en dat ze zelfs het beschikbare inkomen van alle burgers zullen verlagen.
"Er wordt teruggegrepen naar de neoliberale visie van 'trickle-down' (het idee dat de rijkdom naar beneden sijpelt wanneer de allerrijksten nog rijker worden, red.). Voor ander economisch beleid is er geen ruimte, zoals de Keynesiaanse visie van overheidsinvesteringen met terugverdieneffecten voor zowel de samenleving als de economie. Dat is een ideologisch gekleurde keuze", zegt David Pestieau nog.
Tot slot zijn sommige berekeningen betwistbaar. De miljonairstaks is berekend op een conservatieve en zelfs zeer dubieuze manier. Bij de doorrekening van de pensioenleeftijd op 65 jaar negeerde het Planbureau het feit dat veel mensen die nu 65 jaar zijn, op dit moment ziek of werkloos zijn en dus al afhankelijk zijn van de sociale zekerheid.
"Tegen deze achtergrond kan de doorrekening van de programma’s niet worden gebruikt als scheidsrechter in het politieke debat. Wat we nu nodig hebben is een ideeënstrijd, en geen beperking van het politieke debat tot een technisch onderonsje tussen boekhouders binnen de lijnen van het Europees besparingsbeleid", besluit David Pestieau.
(1) Beschrijving en gebruik van het HERMES-model, DC2024-oefening, Planbureau, p.4 https://www.plan.be/publications/publication-2441-nl-beschrijving_en_gebruik_van_het_hermes_model
