Antwoord van de PVDA aan dhr. De Croo en zijn advocaat

Geachte heer Herman De Croo

Ik ontving in goede orde de brief die uw raadsman op 19 september richtte aan de PVDA, de politieke partij waarvan ik voorzitter ben. U maant mijn partij aan de petitie stop te zetten waarin wij steun vragen bij het publiek voor de eis dat u en dhr. Siegfried Bracke het illegaal graaipensioen dat jullie jarenlang ontvingen volledig terugbetalen.

Terwijl zoveel gepensioneerden moeten rondkomen met pensioenen van 1.200 euro of minder, lijkt ons dat geen overdreven eis.

Alvorens mij uit te spreken over uw vraag lijkt het mij belangrijk even de feiten in herinnering te brengen. Begin maart 2023 werd bekend dat uzelf en dhr. Bracke als ex-kamervoorzitters boven op uw riante pensioen maandelijks respectievelijk 5.300 en 3.000 euro pensioen extra's krijgen. Dat gaat manifest in tegen het pensioenplafond dat vastgelegd werd in 1978 in de wet Wijninckx. Op basis van die wet werd een cumulatiebeperking inzake pensioenen ingesteld. De lat werd voor u en uw collega's gelegd op 7.800 euro bruto per maand.

In 1998 gaan de traditionele partijen op zoek naar “creatieve manieren” om deze beperking te omzeilen. Dat het plafond van de wet Wyninckx van toepassing is, was toen goed geweten. In het verslag van het College der Quaestoren staat letterlijk: “Overwegende dat de wettelijke bepalingen inzake cumul van pensioenen van toepassing zijn op de renten van de voorzitters”. Toch keurde dat College de eerste pensioen extra's toe in 1998. U werd Kamervoorzitter op 1 juli 1999, een dik jaar nadat dat College besliste de regeling in te voeren. (Ik vergiste mij in De Afspraak op 19/09 maar zoals u kon vaststellen heb ik dat in de uitzending zelf onmiddellijk rechtgezet). In 2003, op het moment dat u dus zelf Kamervoorzitter was, werd beslist om de periode van de pensioenbonussen te verdubbelen.

Meerdere juridische adviezen tonen aan dat het systeem van de pensioenaanvullingen voor de voorzitters van de Kamer in strijd is met de wet Wijnickx. Wie ben ik om dat in twijfel te trekken. Uit het geheel van de feiten blijkt dat de constructie doelbewust is opgezet om de wet te omzeilen. Ook de Kamer van volksvertegenwoordigers stelde in maart 2023 dat de pensioenextra's bovenop het pensioenplafond onwettig zijn en terugbetaald dienen te worden. Met onze petitie willen we druk uitoefenen op het debat om dit systeem aan de kaak te stellen en ervoor zorgen dat terugbetaling daadwerkelijk plaatsvindt, ook door dhr. Bracke. Dit doel van de petitie is volstrekt legitiem. Hoe dat een strafbaar feit zou zijn is ons een raadsel.

Wij zijn de mening toegedaan dat deze extra pensioenen ook een democratisch probleem vormen, zowel wat betreft de hoogte en de aard ervan als de manier waarop ze tot stand kwamen. Ter herinnering: de €5.300 aan extra pensioenen die aan u werden toegekend, kwamen boven op uw comfortabele pensioen van meer dan €7.000 per maand bruto, als voorzitter van de Kamer. Deze toeslagen staan symbool voor het systeem in ons land waarbij de traditionele politieke klasse zichzelf een hele reeks privileges toekent (salarissen, onkostenvergoedingen, uittredingsvergoedingen, …) en dat net op het moment dat ze maatregelen neemt om de lonen en pensioenen van de bevolking te beperken. Zoals u weet vechten mijn partij en ik tegen deze graaicultuur in de politiek.

U heeft het volste recht om van oordeel te zijn dat het systeem ethisch is en legaal, net zoals wij het volste recht hebben om het problematisch en illegaal te noemen en deze toekenning van extra riante pensioenvoordelen te bestempelen als graaien. Ik lees in uw brief dat u meent dat het gebruik van het woord “graaien” neerkomt op laster en eerroof. Wie zich daar dan schuldig aan maakt, is ons een raadsel. Maar dat terzijde. 

Laat ons even kijken naar de betekenis van “graaien”. Het online Vandale woordenboek geeft de volgende betekenis:

“graai·en (graaide, heeft gegraaid): met de handen in iets zoeken = grabbelen; graaiende politici die zichzelf voordeeltjes bezorgen”.

Op de site www.woorden.org lezen we het als volgt :

Graaien
1) lukraak dingen pakken
Voorbeeld:
`graaien in een bak met afgeprijsde artikelen`
Synoniem:
grabbelen

2) zonder scrupules rijkdom vergaren
Voorbeelden:
'Het grote graaien is met de komst van dit kabinet nog erger geworden.',
'graaicultuur'

Wij blijven erbij dat dit woord perfect van toepassing is op de feiten zoals we die hierboven nog eens hebben samengevat. Dat heeft niets te maken met iemand beledigen. De feiten waarover het gaat – of ze nu legaal of illegaal zijn – zijn ontegensprekelijk gebeurd. Deze aankaarten is allerminst lasterlijk.

Het verwondert mij ook ten zeerste dat u onze petitie kwalificeert als het verspreiden van haat. Daarmee heeft onze eis niets te maken. Wij vragen enkel om een petitie te ondertekenen die eist dat onterecht ontvangen pensioen extra's worden terugbetaald. Dat als strafbaar bestempelen zou een groot probleem zijn in een democratische samenleving.

U heeft ondertussen ten gevolge van onder andere de druk die de PVDA heeft gezet en de petitie die mijn partij lanceerde in maart 2023, de betrokken bedragen teruggestort. Des te beter. Onze webredactie heeft om die reden onmiddellijk wanneer u de terugbetaling aankondigde in de pers, een update opgenomen in de tekst van de petitie. Uw raadsman heeft gelijk als hij schrijft dat uw situatie anders is dan die van dhr. Bracke. U meent dat na deze update het nog niet voldoende duidelijk is dat u de bedragen terugbetaalde. De tekst en het beeld van de petitie werd daarom nog eens aangepast zodat dit volledig helder is. Het is inderdaad belangrijk dat de mensen weten dat u de bedragen wel heeft teruggestort. Daarover werd door uzelf terecht reeds zeer ruim gecommuniceerd in de pers.

Wij gebruiken het woord “graaien” niet om u te beledigen maar om een realiteit te benoemen die wij willen veranderen. Het woord past perfect op de feiten en geeft goed onze mening weer. Het verwondert ons trouwens dat u zich pas 6 maand na de lancering van de petitie tot ons richt. Wij menen dat het onze plicht is als politieke partij ons met dit soort zaken bezig te houden. Dat zijn wij verschuldigd aan de burgers. Die hebben het recht om dit te weten. Het lijkt mij meer dan normaal dat zij verontwaardigd zijn over dergelijke feiten.

Het lanceren van een petitie is een grondwettelijk recht. Zelfs als u dat als beledigend aanvoelt. De inhoud en het bestaan ervan vallen ontegensprekelijk onder het recht op de vrijheid van meningsuiting. Dat is essentieel in een democratische samenleving. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) drukt dit, bij toepassing van artikel 10 van het EVRM en volgens een vaste rechtspraak, als volgt uit: ‘‘De vrijheid van meningsuiting maakt een van de wezenlijke grondslagen van een democratische samenleving uit, een van de fundamentele voorwaarden voor haar vooruitgang en voor de ontwikkeling van elke mens. Dit is niet alleen van toepassing op ’informatie’ of ’ideeën’ die gunstig onthaald worden of als onschadelijk beschouwd worden of op een eerder onverschillige wijze, maar ook op de ideeën die beledigend zijn, shockeren of de staat of een gedeelte van de bevolking verontrusten. Zo willen het de vereisten van pluralisme, verdraagzaamheid en breeddenkendheid, zonder welke er geen democratische samenleving kan bestaan’’.

Vooral m.b.t. het politieke discours of kwesties van algemeen belang is er zeer weinig ruimte om de vrijheid van meningsuiting te beperken. Het EHRM maakt bij die appreciatie een onderscheid tussen de weergave van feiten en waardeoordelen. Wij onderlijnen nog eens dat alle door ons vermelde feiten volledig juist zijn. Als dat niet het geval zou zijn, horen wij dat graag.

U bent een publiek persoon. U heeft een jarenlange carrière in de politiek achter de rug. U kent ongetwijfeld de principes van de vrijheid van meningsuiting. Dan weet u ook dat het EHRM steevast stelt dat de grenzen van toelaatbare kritiek veel ruimer zijn t.a.v. gezagsdragers dan t.a.v. gewone particulieren.

Geachte heer De Croo, uw raadsman kondigt aan te overwegen verdere juridische stappen te ondernemen. U deed dat inderdaad nog niet. Ik ben van mening dat heel deze discussie niet thuis hoort voor de rechter en nodig u dan ook uit het debat niet naar de rechtbank te brengen. Politieke strijd hoort in het parlement en op het publieke forum gevoerd te worden, niet in de rechtbank. Heel deze gang van zaken verontrust ons daarom ten zeerste. Het is onaanvaardbaar dat het verboden zou zijn voor politici in België om de woorden "graaien" en "graaiers" nog te gebruiken. Het lijkt er sterk op dat dit alles een poging is om de PVDA het zwijgen op te leggen.

U zal begrijpen dat zo lang dhr. Bracke de pensioenextra's niet heeft terugbetaald, wij niet kunnen overgaan tot het stopzetten van de geüpdatete petitie. Deze blijkt noodzakelijk om de vraag van de Kamer tot terugbetaling kracht bij te zetten.

Ik nodig u uit de discussie hierover in de normale politieke arena verder te voeren met respect voor ieders democratische rechten.

U zal tevens begrijpen dat ik u deze brief toestuur onder voorbehoud van alle rechten en zonder enige nadelige erkentenis, zoals ik dat ook zo mooi lees in de brief van uw advocaat.

Inmiddels verblijf ik met de meeste hoogachting

Raoul Hedebouw