Wij steunen Zuid-Afrikaanse rechtszaak in Den Haag om genocide op de Palestijnen te stoppen en roepen België op zich aan te sluiten

Het Internationaal Gerechtshof is de rechtbank van de Verenigde Naties (VN) en behandelt klachten van lidstaten tegen andere lidstaten die zich niet aan de regels van het internationaal recht houden. Elke lidstaat van de VN moet het Hof erkennen en zich onderwerpen aan zijn uitspraken, ook Israël dus.

Er is dikwijls verwarring met het Internationaal Strafhof, dat ook zetelt in Den Haag. Dat Strafhof, opgericht in 1998, is geen VN-instelling en wordt enkel erkend door landen die zich er expliciet bij aangesloten hebben. De Verenigde Staten en Israël doen dat bijvoorbeeld niet. 

Een ander verschil is dat het Strafhof enkel recht spreekt tegen individuen en niet tegen staten. Verschillende Palestijnse mensenrechtenorganisaties willen bijvoorbeeld dat het Strafhof de Israëlische premier Netanyahu veroordeelt. De PVDA eist al maanden dat België die klachten tegen Netanyahu ondersteunt.

Terug naar het Internationaal Gerechtshof. Zuid-Afrika heeft er een zeer gedetailleerd dossier van 84 pagina’s neergelegd. Daarbij baseert het land zich op de Conventie voor de Preventie en Bestraffing van Genocide. Die is opgesteld in 1948, na de genocide door de nazi’s op onder meer de Joden, en werd door 153 staten onderschreven, waaronder Israël. 

Genocide voorkomen

Om van genocide te kunnen spreken, moeten er genocidale daden gesteld worden. De feiten op het terrein in Gaza laten weinig aan de verbeelding over. Maar er is ook een tweede voorwaarde: er moet de intentie zijn om een bepaalde bevolkingsgroep geheel of gedeeltelijk te willen vernietigen. 

Aangezien genocide zo’n zware misdaad is, kan het Gerechtshof ook een klacht daarover behandelen die niet wordt ingediend door de staat die er het slachtoffer van is. Meer nog, volgens de genocide-conventie zijn staten die op de hoogte zijn van genocidale daden of intenties ertoe gehouden actie te ondernemen om verder risico op genocide te voorkomen. 

Zuid-Afrika geeft in de aanklacht enkele sprekende voorbeelden om aan te tonen dat die bedoeling tot genocide er wel degelijk is. Zo noemde de Israëlische defensieminister Yoav Gallant de Palestijnen “menselijke dieren” en verklaarde hij alle restricties op de militaire operaties, opgelegd door het internationaal humanitair recht, te laten varen. De Israëlische president Herzog verklaarde dat de hele Palestijnse natie, ook de burgers, verantwoordelijk zijn voor de aanvallen van Hamas op 7 oktober. De aanklacht bevat een hele bloemlezing aan dergelijke citaten van Israëlische ministers en generaals die de bedoeling van volkerenmoord illustreren: “Het zijn allemaal terroristen en ze moeten allemaal vernietigd worden”, “We willen dat Gaza verdwijnt van de aarde”, “Ze krijgen geen druppel water tot ze allemaal vernietigd zijn”, enz.

België moet klacht steunen

De uiteindelijke uitspraak van het Gerechtshof kan jaren op zich laten wachten. De procedure voorziet echter ook in dringende voorlopige maatregelen, met het doel het risico op genocide tegen te gaan. Het Gerechtshof kan al in de loop van de komende weken dergelijke maatregelen opleggen en organiseert daarvoor publieke hoorzittingen op donderdag 11 en vrijdag 12 januari. 

Dat Zuid-Afrika het initiatief neemt is niet verwonderlijk. Als prominent lid van de BRICS, een samenwerkingsverband van niet-westerse landen dat recent nog werd uitgebreid met vijf landen uit Afrika en het Midden-Oosten, illustreert Zuid-Afrika hiermee dat landen van het Zuiden geen schroom meer hebben om kant te kiezen tegen het Westers imperialisme en neokolonialisme. Inmiddels steunen ook Turkije, Maleisië, Jordanië en Bolivia het initiatief. Het Gerechtshof voorziet immers in een procedure waarbij landen een interventie kunnen doen om formeel hun steun voor een klacht uit te spreken.

Dat gebeurde recent nog toen Oekraïne Rusland beschuldigde van genocide. Liefst 32 landen dienden al snel een ‘verklaring van interventie’ in om die klacht te ondersteunen, waaronder ook België. Er is dus geen enkele reden waarom België dat in de zaak van Zuid-Afrika tegen Israël ook niet zou doen – als het tenminste geen twee maten en twee gewichten hanteert. Solidariteitsbeweging intal lanceerde al een e-mail actie naar onze beleidsmakers met de vraag om dat te doen. Ook in de internationale mensenrechtenbeweging en in de brede solidariteitsbeweging met Palestina krijgt deze zaak veel aandacht. De PVDA is een van de al meer dan 800 organisaties wereldwijd die de aanklacht steunen.

Maatregelen tegen Israël

Of het Gerechtshof echt de oorlog zal kunnen stoppen, is natuurlijk twijfelachtig. De uitspraken van het Gerechtshof mogen dan wel bindend zijn, het is de Veiligheidsraad van de VN die de naleving ervan moet afdwingen. En iedereen weet dat de Verenigde Staten, één van de permanente leden daarvan met ook vetorecht, Israël de hand boven het hoofd zal houden.

Anderzijds hebben de uitspraken van het Internationaal Gerechtshof wel een groot moreel gezag. Zo werd Israël twintig jaar geleden veroordeeld voor de apartheidsmuur die het bouwde op de Westelijke Jordaanoever. Dat was een enorme opsteker voor de Palestijnen. De huidige aanklacht van Zuid-Afrika heeft zeker ook dat potentieel. Samen met de aanhoudende druk van de straat kan de internationaal juridische eis om de aangekondigde genocide te stoppen een moreel, humanitair en politiek kompas zijn voor concrete maatregelen tegen Israël. Denk aan een militaire boycot, economische sancties, het terugroepen van ambassadeurs, de opschorting van het Europees Associatieverdrag en de strafrechtelijke vervolging en veroordeling van Netanyahu en andere Israëlische oorlogsmisdadigers door het Internationaal Strafhof. 

Peter Mertens zal nu donderdag 11 januari de publieke hoorzitting bijwonen van het Internationaal Gerechtshof in Den Haag over de genocide-klacht van Zuid-Afrika tegen Israël. De algemeen secretaris van de PVDA is gevraagd om er deel uit te maken van een internationaal beschermcomité, samen met onder andere Jeremy Corbyn, voormalig Labour-leider, en Varsha Gandikota-Nellutla, co-coördinator van Progressive International.