"Wie deed de maatschappij draaien? Wij, de werkende klasse, in al onze verscheidenheid."

Een zorgkundige in een woonzorgcentrum verzorgt de bewoners van A tot Z. Wij wassen en kleden de bewoners, wij verzorgen hen en brengen hen 's avonds weer naar bed", zegt Prudence Lombo. "Vaak zijn wij hun enige menselijk contact. We doen ons best. We houden van ons werk. We houden van oude mensen. Ze zijn heel ons leven. Maar toen het coronavirus aan zijn opmars begon in de woonzorgcentra, werden we toch erg op de proef gesteld en kwamen de tekortkomingen in het systeem aan het licht.

Lees verder onder de foto

Prudence Lombo: "Ik heb de indruk dat ik veel meer moet doen om gezien te worden. Het racisme is niet weg. Ik heb het aan den lijve ondervonden en nu is het de beurt aan mijn dochter. Dat is heel pijnlijk voor mij." (Foto Petya Obolensky)

Waarom bent u in deze sector gaan werken?

Prudence Lombo. Aan het begin van mijn studie heb ik stage gelopen in een woonzorgcentrum . Het beviel me zo goed dat ik besloot er te blijven. Toen ik 13 jaar geleden begon, kwam ik elke morgen met veel zin naar mijn werk.

Jullie stonden echt in de frontlinie tegen het coronavirus. Dat moet moeilijk geweest zijn.

Prudence Lombo. De eerste maanden waren inderdaad erg zwaar. Toen wisten we echt niets over de ziekte. Elke ochtend, zodra ik wakker werd, vroeg ik me af of ik niet besmet was. We maakten ons zorgen over ons gezin, de familie, de mensen in onze eigen omgeving.

In het begin hadden we ook helemaal geen beschermingsmateriaal: geen handschoenen, geen ontsmettingsgel, geen mondmaskers. En dus maakten de collega's zelf stoffen maskers. Sommigen beschermden zich zelfs met vuilniszakken ... We moesten echt aandringen bij de directie om het nodige materiaal te krijgen.

Veel collega's zijn toen besmet geraakt. Ik ook, overigens. Aanvankelijk bleef ik doorwerken omdat er niemand was om mij te vervangen.

Van de 150 bewoners zijn er in de eerste drie weken 40 gestorven. De directie maakte daarvan gebruik om het personeelsbestand te verminderen. Het ergste voor ons was dat we onze bewoners niet mochten knuffelen om afscheid te nemen.

We zijn een jaar later. Hoe gaat het nu?

Prudence Lombo. Het is hard voor de bewoners. Ze zitten al een jaar opgesloten in hun kamer, zonder bezoek. Ze moeten zich aanpassen aan het ritme van het personeel, dat overstelpt is met werk. We lopen de hele tijd weg en weer. Ik noem dat geen zorg. We verzorgen de mensen niet meer. Voor echte zorg moet je tijd maken, maar die hebben we niet meer.

Heeft dit alleen te maken met het virus of is er ook een structureel probleem?

Prudence Lombo. Daar leg je de vinger op de wonde. Er is om te beginnen onvoldoende personeel. Ik sta alleen voor negen bewoners. Als een collega ziek valt, worden dat er ineens 23.

De werkomstandigheden zijn zwaar, maar als je met het management vergadert, is het net alsof je op een vergadering van boekhouders zit. Het gaat uitsluitend over cijfers en budget terwijl we zouden moeten praten over het welzijn van de bewoners en het personeel.

Ik zou willen doen wat ik op school geleerd heb: zorgen voor die mensen, zorgen voor het leven, het sociale aspect aan bod laten komen. En dan is dit nog een openbaar woonzorgcentrum. In de privé is het nog veel erger.

Lees verder onder de foto

Toen we elke avond om 20 uur applaudisseerden voor het zorgpersoneel, waren 12 seconden per minuut applaus voor mensen van een andere origine. Dat schrijft PVDA-voorzitter Peter Mertens in zijn boek "Ze zijn ons vergeten".

Waarom bent u actief gaan meewerken in de vakbond?

Prudence Lombo. Ik heb altijd al goed mijn mondje weten te roeren en geprotesteerd tegen onrechtvaardigheid. Ik hield van betogen. De organisatie, de ambiance, dat sprak me enorm aan. Maar zoals zovelen had ik er ook mijn bedenkingen bij: wat is het nut ervan?

Mijn toenmalige vakbondsafgevaardigde heeft me politiek gemotiveerd. Hij legde me uit wat er op het spel stond, leerde me dat sociale rechten niet zomaar uit de lucht komen vallen. Toen hij weg ging vroeg hij mij en mijn collega om zijn werk over te nemen. Hij vertrouwde ons.

In het begin was het wel moeilijk. We werden heel erg onder druk gezet. Het is niet gemakkelijk om "nee" te zeggen tegen het management wanneer je misbruiken vaststelt. Maar we hielden vol. Wij hebben veel geleerd en hebben een sterk en strijdlustig team van afgevaardigden opgebouwd.

Welke eisen stelt het personeel vandaag?

Prudence Lombo. Wij willen dat er geïnvesteerd wordt in gezondheid en in het levenseinde. Dat moet een politieke prioriteit worden. Ooit worden we allemaal oud en sterven we. Ook onze regeringsleiders zullen daar niet aan ontsnappen.

Het aantal personeelsleden per inwoner moet naar boven. De minimumdrempel is al 35 jaar niet meer aangepast en beantwoordt niet meer aan de realiteit. We zijn het beu om zo te werken.

We willen ook een beter eindeloopbaanstelsel. Werken tot 67 jaar, dat gaat echt niet in deze job.

Hoe wilt u dat mensen zoals u behandeld worden?

Prudence Lombo. Wij willen volledige uurroosters. Bij ons zijn die er niet. Wij werken van 's morgens 7 uur tot de middag op een bepaalde plaats en dan van 15 uur tot 20 uur op een andere plaats. Bijna iedereen werkt op die manier. Je aanvaardt dat omdat je anders financieel niet rondkomt.

Ook de jaarlijkse vakantie moet uitgebreid worden. We nemen nu geen vrijaf om op vakantie te gaan, maar om het de rest van het jaar te kunnen bolwerken.

En tot slot vragen we respect. Het personeel van de woonzorgcentra heeft gevochten om dezelfde kleine premie te krijgen als het ziekenhuispersoneel (985 euro bruto). Dat is gelukt en voor ons is dat een grote overwinning, maar er is nog een lange weg te gaan.

In de gezondheidszorg heeft één persoon op de vijf een migratieachtergrond. Toen er elke avond om 20 uur een minuut werd geapplaudisseerd voor de werknemers, zei Peter Mertens, de voorzitter van de PVDA, dat 12 seconden daarvan voor de werknemers van allochtone afkomst waren. Wat inspireert u daarin?

Prudence Lombo. Het personeel van het centrum waar ik werk bestaat overwegend uit vrouwen (er zijn slechts een tiental mannen op een totaal bestand van 170. Bijna 80% heeft een migratieachtergrond.

Wie deed tijdens de crisis de samenleving draaien? Wij, de werkende klasse, in onze grote verscheidenheid. Congolezen, Arabieren, Polen ... Wij zijn blijven werken tijdens de lockdown

terwijl we veel risico liepen. Sommige mensen stierven, zodat anderen verder konden leven. Dat staat haaks op het beeld dat sommigen proberen op te hangen: dat vreemdelingen alleen naar hier zijn gekomen om te profiteren. Maar de echte profiteurs staan bovenaan de ladder.

Ik betaal trouw mijn belastingen. Ik draag mijn steentje bij aan de maatschappij. Maar ik heb de indruk dat ik veel meer moet doen om gezien te worden. Het racisme is niet weg. Ik heb het aan den lijve ondervonden en nu is het de beurt aan mijn dochter. Dat is heel pijnlijk voor mij. Op haar school in Ukkel is ze zowat de enige met een zwarte huidskleur. Ze komt met vragen over haar huidskleur, dat die minder mooi zou zijn dan de witte huid. Ze wordt niet uitgenodigd voor verjaardagsfeestjes vanwege haar huidskleur.

Merkt u dat ook bij de bewoners van uw woonzorgcentrum?

Prudence Lombo. Sommige bewoners hebben tijdens de kolonisatie in Congo gewoond en willen niet verzorgd worden door een personeelslid met een zwarte huidskleur. Ze zeggen: "Je doet me denken aan mijn vroegere dienstmeid. Ik hoef van jou geen bevelen te krijgen."Soms slaag ik erin iemand te doen veranderen van gedachten. Zo zie je maar, het is nooit te laat.

Ik ben geboren in Congo en heb daar gewoond tot ik vijf jaar was. Toen de Europese mogendheden besloten Afrika onder elkaar te verdelen, hielden zij geen rekening met de bevolking. Zij hebben de volkeren verdeeld en tot op vandaag haten die elkaar nog. "Verdeel en heers", dat was de mentaliteit van de kolonisten die ons leerden dat etnische groepen beter niet gemengd werden. Maar de arbeidersklasse van vandaag, in België en elders, is zeer divers, en we moeten ons verenigen, ook om het coronavirus de baas te kunnen.