Welk gezicht zal het VS imperialisme hebben onder Joe Biden?

Joe Biden beloofde de wapenindustrie dat hij zal blijven investeren in de grootste oorlogsmachine in de wereldgeschiedenis. Onder de presidenten Clinton, Bush junior en Obama steeg het officiële Amerikaanse defensiebudget van 266 miljard in 1996 tot 637 miljard in 2016. Onder Trump ging die stijging gestaag verder tot 693 miljard. Biden is niet van plan deze trend te keren: "De Verenigde Staten hebben het sterkste leger ter wereld en als president zal ik ervoor zorgen dat dit zo blijft, door de nodige investeringen te doen om onze troepen uit te rusten voor de uitdagingen van deze eeuw."

Wapenproducenten investeerden 2,4 miljoen dollar in de verkiezingscampagne van Biden. Een van zijn belangrijkste sponsors is Palmora Partners, een vermogensbeheerder die miljarden beheert en meer dan 260.000 aandelen heeft in Raytheon, een belangrijke wapenproducent en een van de grootste leveranciers aan Saoedi-Arabië.

Ook bij de benoeming van zijn kabinet valt deze loyaliteit op. De mensen die Biden aanwierf bij Nationale Veiligheid, werkten voorheen bijna allemaal voor oorlogsmultinationals of hun denktanks. Zo krijgt oudgediende Anthony Blinken de prestigieuze post van Minister van Buitenlandse Zaken (Secretary of State). Blinken was Biden’s rechterhand toen hij vice-president van Obama was. Daarna richtte Blinken WestExec Advisors op , een consultancybureau dat nauwe banden heeft met de oorlogsindustrie. Zijn keuze voor Lloyd Austin als Minister van Defensie is ook tekenend. Austin was een bevelvoerend generaal van de Amerikaanse strijdkrachten in Irak tussen 2010 en 2011. Onder Obama verzette hij zich uitdrukkelijk tegen de terugtrekking van de troepen. Hij was zelfs medeverantwoordelijk voor de extra inzet van duizenden troepen in Irak als onderdeel van coalitietroepen. Austin ging in 2016 met pensioen, en stapte toen over naar de Raad van Bestuur van wapenmultinational Raytheon Technologies. Alles wijst erop dat de gulste sponsor van Bidens campagne iets in ruil verwacht voor haar 'investering'.

De man achter de militaire interventies

Als voorzitter van de commissie Buitenlandse Zaken van het Congres en als vice-president van Obama, heeft Biden de voorbije decennia geen enkele kans gemist om buitenlandse interventies te ondersteunen. Hij was een voortrekker van de oorlogen om olie in het Midden-Oosten.“Ik stemde voor de invasie van Irak en ik zou dat opnieuw doen”, zei hij in augustus 2003. Daarvoor had hij al een sleutelrol gespeeld bij het bombarderen van Servië in 1999.

Na de NAVO-bombardementen op Libië verkondigde hij trots dat “we geen enkel leven (van een Amerikaans soldaat) verloren” en dat deze oorlog “een voorbeeld was van hoe we in de toekomst met de wereld moeten omgaan.” Dat deze oorlog tienduizenden Libiërs het leven kostte en de hele regio de chaos indreef, leek hem niet veel uit te maken.

Nadien was hij de architect van wat hij de “counterterrorism plus-strategie” noemde: een combinatie van drone-aanvallen en inzet van special forces waarbij veel onschuldige slachtoffers vielen in landen als Pakistan, Somalië en Afghanistan.

Biden is een trouwe bondgenoot van Israël. Al in de jaren 1980 stond hij aan Israël’s zijde in de oorlog tegen Libanon en stemde hij, zelfs tegen de zin van president Reagan, voor een belangrijke stijging van de financiële hulp aan Israël. "Als er geen Israël was, zouden de Verenigde Staten van Amerika een Israël moeten uitvinden om onze belangen in de regio te beschermen", verklaarde hij ooit. Biden zal de controversiële verhuis van de VS-ambassade naar Jeruzalem, beslist door Trump, niet terugdraaien. Ook Trump’s vredesplan voor het Midden-Oosten zal worden verdergezet.

De wereld volgens Biden

“Waarom Amerika de wereld terug moet leiden. De buitenlandse VS-politiek redden na Trump”, dat is de titel van Biden’s artikel in Foreign Affairs, waar hij zijn visie uit de doeken doet . Samengevat: De Trump-episode is een ongeluk in de geschiedenis. We moeten zo snel mogelijk de draad terug opnemen die Obama achterliet.

Na de val van de Berlijnse muur beschouwden de VS zichzelf als de leidende grootmacht in de wereld. “Het internationaal systeem dat de VS zo zorgvuldig heeft opgebouwd, is uiteen aan het vallen”, stelt Biden vast. Die orde moet zo snel mogelijk worden hersteld. Zo niet zal “ofwel iemand anders de plaats van de VS innemen, maar dan niet op een manier die onze belangen en onze waarden dient, ofwel zal niemand het doen en zal chaos volgen”. Biden pleit dus voor de verderzetting van de traditionele Amerikaanse visie: een internationale wereldorde met de VS aan het hoofd. Hij wil de Amerikaanse hegemonie handhaven om de economische belangen van de
Amerikaanse multinationals te garanderen. Alsof krachtsverhoudingen tussen grootmachten op economisch en politiek vlak niet voortdurend evolueren. Alsof regionale dynamieken enkel stabiliteit zouden garanderen als ze van buitenaf door de VS gecontroleerd en geleid worden. Alsof de keuze van de VS-multinationals voor een systeem gebouwd op de vrije markteconomie de enige mogelijke keuze zou kunnen zijn in de wereld.

China als hoofdvijand

China heeft zich de voorbije decennia opgewerkt van een ontwikkelingsland naar een economische wereldmacht. 800 miljoen mensen werden uit de armoede gehaald. Die evolutie gaat steeds sneller: volgens het Internationaal Monetair Fonds was China in 1980 goed voor 2 procent van de wereldeconomie en de VS voor 21 procent. Vandaag heeft de Chinese economie de Amerikaanse voorbij gestoken en voorspelt het IMF dat China tegen 2025 niet minder dan 21 procent van de rijkdom in de wereld zal produceren, tegen 15 procent voor de VS.

“De Verenigde Staten moeten zich keihard opstellen ten aanzien van China”, zegt Joe Biden.
Dat bevestigde gisteren ook Janet Yellen, de kersverse Minister van Financieën. “De VS zijn bereid om het volledige scala aan instrumenten te gebruiken, om China's malafide handelbeleid van dumping van producten, van opwerpen van handelsbelemmeringen en het geven van illegale subsidies aan bedrijven, tegen te werken. “

“China is een speciale uitdaging. De beste manier om deze uitdaging aan te gaan, is door een verenigd front met onze bondgenoten”, dixit Biden. Hij wil dus de verhoudingen met de oude Europese bondgenoten versterken, om China samen aan te pakken. De tech-oorlog zal niet gaan liggen. De exportbeperkingen op hoogtechnologische producten die de regering Trump invoerde, blijven gelden. Biden vindt net als zijn voorganger dat China zoveel mogelijk de toegang tot innovatieve technologie moet ontzegd worden.

Interventies in naam van de mensenrechten

De voorbije decennia voerden de VS meerdere oorlogen en steunden of organiseerden ze de val van leiders van landen uit het Zuiden. Telkens in naam van de democratie, de mensenrechten en de strijd tegen corruptie.

Biden belooft om dit jaar al een “globale wereldtop van de democratie” te organiseren in de VS. Aan die top zullen de landen van de “vrije wereld” deelnemen, met als doel: “Het bestrijden van corruptie, het verdedigen tegen autoritarisme en het bevorderen van de mensenrechten in eigen land en daarbuiten.” Mooie woorden, dat zeker. De inzet van deze top is volgens Biden “de Russische agressie te beantwoorden en tegelijkertijd een verenigd front te bouwen tegen de misbruiken en mensenrechtenschendingen door China.” Maar de VS instrumentaliseert het respect voor de mensenrechten om ervoor te zorgen dat China zich aan de VS-regels houdt. Hoe verklaar je anders haar onafgelaten steun en trouw bondgenootschap met apartheidsregime Israël en Saoedi-Arabië? Dit toont aan dat dit niets te maken heeft met mensenrechten , maar alles te maken heeft met economische en geopolitieke belangen.

Wie kiest om de VS hierin te steunen wordt deel van de club. Wie weigert in de VS pas te lopen, die zal het bekopen. De man die dit beleid vorm zal geven is kersvers Buitenlandminister Anthony Blinken. Hij verwoordde het treffend: ‘Overal in de wereld staat democratie onder druk. Onze vrienden weten dat Joe Biden weet wie ze zijn. Dat weten onze tegenstanders ook. Dat verschil zal vanaf dag 1 merkbaar zijn’. 

Versterking van de NAVO, niet van de VN

Biden wil het vertrouwen van Europa in de VS herstellen door de banden met de NAVO - het transatlantisch militair bondgenootschap - terug te versterken. “Het engagement van de VS tegenover de NAVO is heilig en geen zakelijke overeenkomst. De NAVO vormt het hart van onze nationale veiligheid.” Biden haalt scherp uit naar Trump omdat door zijn toedoen het historisch engagement dat de VS heeft genomen om militair tussen te komen om de Europese belangen te verdedigen, nu in vraag wordt gesteld. Biden zal, net als Trump en Obama, blijven eisen dat de bondgenoten hun defensiebudget optrekken naar 2% van het Bruto Binnenlands Product. België bijvoorbeeld besteedde vorig jaar ongeveer 4,95 miljard euro aan defensie, dat zou 9 miljard moeten worden.

Biden wil zich terug opstellen als een loyale partner tegenover zijn Europese bondgenoten. Zo belooft hij terug toe te treden tot de Irandeal (het verdrag waarmee Iran zich verbond om geen nucleaire bewapening na te streven, waaruit Trump zich terugtrok). Maar Biden wil enkel terug naar dit verdrag om het westerse bondgenootschap te verstevigen onder leiding van de VS. In 2015 verdedigde hij de Irandeal als een bevrijding van de VN-regels: “Als Iran dan het verdrag breekt, dan kunnen we onze sancties opleggen en kan niemand bij de VN ons daarvan weerhouden. Noch Rusland noch China.”

In zijn artikel voor Foreign Affairs spreekt Biden niet één keer over de Verenigde Naties. Dat is geen toeval, in het verleden erkenden de VS de VN-resoluties enkel en alleen wanneer die overeen kwamen met hun wil. Voor Biden mogen de VN geen rem zijn op door de VS geleide oorlogen en sancties.

Het verschil met Trump

"Donald Trump heeft de Amerikaanse bondgenoten en partners gekleineerd, hen ondermijnd en in sommige gevallen in de steek gelaten. Hij heeft het Amerikaanse leiderschap opgegeven. De volgende president zal het vertrouwen in ons leiderschap moeten herstellen”, schreef Biden. Dit is meteen ook de inzet van Biden's beleid. Meteen na zijn inauguratie zal hij het Klimaatakkoord van Parijs ondertekenen. Ook wil hij tijdens de eerste 100 dagen van zijn mandaat de relaties met de Europese bondgenoten terug opbouwen. In de media wordt daarom vaak gezegd dat hij zich veel “multilateraler” en coöperatiever zal opstellen dan Trump. Stelt Biden zich daarom veel bereidwilliger op? Hij wil dat Amerika terug aan tafel aanschuift, dat wel. Maar alleen als hij aan het hoofd van die tafel kan zitten.

Heel veel wereldburgers halen vandaag opgelucht adem omdat Trump niet meer op de presidentsstoel zit. Dit is absoluut terecht. Maar we mogen geen illusies hebben in Biden's buitenlands beleid. In feite zien we op dit vlak steeds variaties op hetzelfde lied. Zowel Trump als Biden willen de belangen van de 1% rijkste Amerikanen dienen, ook op internationaal vlak, maar doen dit met een deels andere tactiek en andere coalities. Biden wil terug naar het 'oude normaal': de VS die over de wereld regeert. Wanneer dit botst met de realiteit, dan dreigt het oorlogsgeroffel.