Wat is “het Deense integratiemodel” en waarom is het een inspiratiebron voor de N-VA?

De voorbije twintig jaar kregen de opeenvolgende Deense regeringen gedoogsteun van de Deense Volkspartij, een extreemrechtse anti-migratiepartij. Het gevolg is een beleid van afschrikken en terugsturen, een hellend vlak van steeds hardere maatregelen. Waarover gaat het?

Inbeslagname van persoonlijke bezittingen van vluchtelingen: In 2015 werd het in Denemarken wettelijk mogelijk voor de autoriteiten om de bezittingen van vluchtelingen in beslag te nemen als deze meer dan 10.000 Deense kroon (Ongeveer 1.400 euro) waard zijn. De maatregel wordt door critici vergeleken met de anti-joodse wetten in Duitsland in de jaren 30.

Halvering leefloon van erkende vluchtelingen: Erkende vluchtelingen hebben in Denemarken de eerste zeven jaar slechts recht op de helft van het leefloon. Leefloon is sociale steun om een menswaardig leven te kunnen leiden. Erkende vluchtelingen in Denemarken wordt dit recht op een menswaardig leven ontzegd.

Verlaging kindergeld voor nieuwkomers: Vluchtelingen krijgen de eerste zes jaar een lager bedrag aan kindergeld dan hun Deense buren. Hun zogenoemde “terugkeer-uitkering”, in combinatie met lagere kinderbijslag dekt de kosten van levensonderhoud in Denemarken niet.

Gemakkelijker intrekken van vluchtelingenstatus: Het statuut van erkend vluchteling kan worden afgenomen, los van het jarenlange verblijf in Denemarken en zelfs als de kinderen meer verbonden zijn met Denemarken dan met hun land van oorsprong.

Verplichte gratis “stages” bij grote bedrijven: Nieuwkomers kunnen verplicht worden om stages te doen bij bedrijven zonder enige extra verloning. De gemeente betaalt de loonkosten van het bedrijf in de vorm van integratie-uitkeringen. Voor de bedrijven zijn de nieuwkomers gratis werkkrachten die ze na de stage niet in dienst moeten houden. (Zie kader over het slachthuis van Danish Crown)

Bijzondere “gettogebieden” met dubbel zo zware straffen: 29 Deense wijken of gemeenten zijn aangeduid als “gettogebieden”. Misdrijven worden er dubbel zo zwaar bestraft als elders. Als de gebieden te lang op de lijst blijven staan, worden ze afgebroken. Er ligt nu een wetsvoorstel klaar dat tot vier jaar gevangenisstraf voorziet voor ouders uit die gebieden, als ze te lang met hun kinderen op vakantie gaan naar hun land van oorsprong. De Deense overheid verbiedt dat, omdat het “kinderen hersenspoelt en afbrengt van de Deense zeden en gewoontes”.

Gezinshereniging haast onmogelijk, ook voor Denen: Een nieuwe wet schrijft voor, dat de niet in de Europese Unie geboren partner van een gemengd koppel geen verblijfsvergunning krijgt als het paar meer binding heeft met een ander land. Zo’n tienduizend Denen geraken daardoor niet meer binnen in hun eigen land.

Verplicht varkensvlees voor kleuters: De Deense sociaaldemocraten willen alle kleuters verplicht varkensvlees aanbieden tijdens de lunch op school. De burgemeester van Albertslund, een voorstad van Kopenhagen, wil de “toenemende problemen met integratie” aanpakken en eist dat aan elk kind hamworst wordt aangeboden.Systematische ongelijkheid en schending van mensenrechten

Systematische ongelijkheid en schending van mensenrechten

Denemarken raakt met zijn model aan een van de hoekstenen van de internationale bescherming van vluchtelingen. Artikel 23 van de Conventie van Genève zegt dat er in de toekenning van sociale bijstand zo weinig mogelijk verschillen mogen bestaan tussen alle leden van de samenleving. Maar ongelijke behandeling van vreemdelingen wordt in Denemarken steeds meer de norm.

De organisatie Refugees Welcome Denmark is erg kritisch over het Deense beleid: “Deze maatregelen zijn de zoveelste in een lange rij van straffen en vernederingen die een soort apartheid installeren tussen etnische Denen en niet-westerse buitenlanders.”

Ook het principe dat mensenrechten gelden voor álle mensen wordt aan de kant geschoven. De beperking van het recht op gezinshereniging gaat frontaal in tegen het fundamenteel recht op een gezinsleven, zoals verwoord in artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Het beleid zal de wachttijden van gezinshereniging, die voor velen al oplopen tot drie jaar, nog langer maken. Christian Friis-Bach van de Danish Refugee Council: “Dat mensen verkiezen terug te keren naar een land waar hun leven in gevaar is, gewoon omdat ze in Denemarken met opzet gescheiden blijven van geliefden en in armoede gedwongen worden, is onaanvaardbaar voor een rijke verzorgingsstaat als Denemarken.”

Nationalistisch discours om Deense volk “etnisch homogeen” te houden

De voorbije twintig jaar verzonk Denemarken in een vijandig, xenofoob discours over vreemdelingen, en een hard immigratie- en integratiebeleid. Immigratie wordt voorgesteld als de meest onmiddellijke bedreiging voor de cultuur en de identiteit van het land. Het vak godsdienst heet in Denemarken bijvoorbeeld “christendom”. Politici spreken in termen van “de langzame uitroeiing van het Deense volk”. Ze creëren de verwachting dat ze Denemarken in zijn vroegere status van etnisch homogene verzorgingsstaat kunnen herstellen en mensenrechten worden ondergeschikt gemaakt aan dat doel. Ze doen alsof de sociale problemen veroorzaakt worden door nieuwkomers die er een andere cultuur of een ander geloof op nahouden. Dat het vooral diezelfde rechtse partijen zijn die de sociale verworvenheden van de werkende klasse afbouwen, verzwijgen ze.

Een model dat helemaal niet gericht is op integratie...

Het Deense model is geen integratie- maar een afschrikkings- en terugkeermodel. Het doel is niet om nieuwkomers te helpen zich te integreren in de samenleving. Het doel is Denemarken terug te brengen tot een etnisch homogene samenleving. Daarvoor worden de migratieregels fel verstrengd, worden nieuwkomers in sociaal onmogelijke situaties geduwd en worden vreemdelingen die al lang in Denemarken verblijven in een Deens identitair keurslijf gedwongen.

De extreemrechtse Deense Volkspartij zegt onomwonden dat de maatregelen wel degelijk als discriminatie tegen vluchtelingen bedoeld zijn: “Eén, we willen het onaantrekkelijk maken om naar hier te komen. Twee, we willen hen in een situatie brengen waarin het in hun eigen belang is, om zo snel mogelijk zelfvoorzienend te worden.” Met andere woorden: het beleid creëert bewust armoede als afschrikking.

Het Deense Mensenrechteninstituut toonde aan dat de lagere uitkering geleid heeft tot financiële moeilijkheden, sociale uitsluiting en armoede: “De gezinnen komen op het einde van de maand niet rond met eten, kleren, schoolkosten en kosten van gezondheidszorg en transport. Naschoolse activiteiten zijn minder toegankelijk, waardoor kinderen uitgesloten worden.”

... maar dat de elite goed uitkomt

Nieuwkomers worden in Denemarken als tweederangsburgers behandeld. Grote bedrijven kunnen hen gratis of tegen uiterst lage lonen tewerkstellen. De Deense werkende klasse wordt wijsgemaakt, dat de discriminatie van nieuwkomers nodig is om hun sociale rechten te vrijwaren. Het omgekeerde is waar. Door de ongelijke behandeling wordt sociale dumping georganiseerd. Gratis stagiairs nemen de plaats in van vaste arbeidskrachten. Hierdoor komen de lonen van iedereen in een neerwaartse spiraal. Daarom zijn gelijke rechten juist zo belangrijk. Mensen in die mate in armoede duwen dat ze bereid zijn tegen eender welk loon te werken is nadelig voor heel de werkende bevolking. Dat geldt trouwens ook voor armoede op zich. Een samenleving heeft er belang bij dat mensen genoeg middelen hebben om waardig te leven, om deel te nemen aan het sociaal leven, om kinderopvang te kunnen betalen ...

Het Deense model als inspiratiebron voor Francken en co.

De sociale rechten inperken van nieuwkomers, waaronder die van vluchtelingen, staat ook in de lijst van geplande maatregelen van de Vlaamse regering. Zo zullen nieuwkomers pas na tien jaar verblijf in ons land (waarvan vijf jaar ononderbroken) Vlaamse sociale voordelen kunnen krijgen, zoals een sociale woning of de zorgverzekering.

De toekomst zal uitwijzen in hoeverre die plannen de toets met de Grondwet en het verbod op discriminatie doorstaan. Maar wat vast staat, is dat je de integratie en inburgering van nieuwkomers niet bevordert door hen in de armoede te storten, noch door hen uit te sluiten van sociale grondrechten. Enkel gelijke toegang tot sociale grondrechten zorgt ervoor dat vluchtelingen dezelfde sociale ondersteuning hebben tijdens hun integratietraject, zodat ze ook gemakkelijker werk vinden. En van zodra ze werk hebben, kunnen zij ook bijdragen en volwaardige rechten opbouwen in de sociale zekerheid.

Francken en co. noemen nieuwkomers en vreemdelingen steevast een bedreiging voor de sociale zekerheid. Laat ons even rekenen. Het gehele budget voor de sociale zekerheid bedraagt 91,3 miljard euro. Daarvan gaat in België 172 miljoen naar leeflonen van vluchtelingen. Dat staat in schril contrast met de miljarden fiscale cadeaus aan multinationals of nog de zware besparingen van de regering-Michel de voorbije jaren. Die zijn een veel groter gevaar voor ons sociaal systeem. Als Theo Francken leugenachtig insinueert dat je het minimumpensioen kunt verhogen tot 1.500 euro door sociale rechten van migranten af te pakken, is dat met slechts één doel: de Vlaming opzetten tegen vreemdelingen om de afbouw van sociale rechten door de N-VA te doen vergeten.

Extreemrechts “stoppen” door… extreemrechts programma uit te voeren?

In juni 2019 waren er verkiezingen in Denemarken. Mette Frederiksen, de leidster van de Deense sociaaldemocraten, zei tijdens de campagne dat ze het beleid van de regering nog strenger (en rechtser) zou maken. Sommige analisten zagen dat als hét wondermiddel voor de Deense sociaaldemocraten. Ze zouden daardoor opnieuw de verkiezingen gewonnen hebben. Het model is een inspiratiebron voor sommige Vlaamse sociaaldemocraten. Jan Cornillie, voormalig directeur van de studiedienst van sp.a, is voorstander. Hij schreef een vlammend betoog vóór het Deense model op de rechtse opiniesite Doorbraak. Ook John Crombez, voorzitter van sp.a, is het Deense model genegen. Hij wil het in belangrijke mate naar hier brengen.

Maar de Deense sociaaldemocraten wonnen de verkiezingen helemaal niet. Ze verloren zelfs een halve procentpunt. Dat ze een linkse minderheidsregering konden vormen is enkel te danken aan het feit dat andere linkse partijen (twee sociaal-ecologische partijen en één sociaalliberale partij) wél wonnen, met voorstellen voor een veel humaner migratiebeleid.

Dit is een les voor Vlaanderen. De traditionele partijen denken kiezers te kunnen terugwinnen en het Vlaams Belang te kunnen stoppen door een streng beleid te voeren tegen nieuwkomers. Maar door extreemrechtse voorstellen uit te voeren maak je die stroming net groter. In Denemarken kan het vlak eindeloos naar rechts blijven hellen omdat alle grote partijen – liberalen en sociaaldemocraten voorop – meegaan met extreemrechts.

Laat ons de komende jaren opnieuw de sociale strijd op de agenda zetten. Een strijd die mensen leert opkomen tegen de echte verantwoordelijken voor de sociale achteruitgang. Wat er mis gaat in de samenleving is niet de schuld van mensen onderaan de maatschappelijke ladder, maar de verantwoordelijkheid van een kleine elitaire bovenlaag die de maatschappij voor hen laat draaien.