Wat heeft Arizona in petto, en hoe kunnen we hen tegenhouden?

Toespraak van Anne Delespaul 
infoavond over de Arizona-regering, 
Berchem, 12 december 2024

We leven in een wereld die verandert, een wereld die kantelt, zoals Peter Mertens zegt in zijn boek Muiterij. De wereld staat op een punt van schokken en verandering.

Van landen in het zuiden die zich organiseren, tot de verkiezing van Trump in de VS. Van de val van de regering in Frankrijk, tot de economische en politieke crisis in Duitsland.

En wij kunnen en moeten op onszelf vertrouwen om die wereld naar de goeie kant te doen kantelen.

Dat zal nodig zijn. Want de aanvallen die op de werkende klasse, de jeugd, de gehele bevolking afkomen, zijn niet te onderschatten en vormen bovendien een groter en coherent geheel.

En het is door dat geheel te zien en te begrijpen, dat we ook de mogelijkheden van verzet, overwinningen en een alternatief zullen ontdekken. En zo zien dat we kunnen winnen.

Neem nu die Arizona-regering. Na zes maanden is die er nog altijd niet. Bart De Wever en Georges-Louis Bouchez en co zijn er nog altijd niet in geslaagd om hun “historische kans” waarvan sprake na de verkiezingen te benutten.

Zes maanden al, dat er geen eenheid wordt gevonden om hun maatregelen door te voeren. En dat is niet omdat ze alleen maar ambras aan het maken zijn (al is dat zeker ook een stukje van de waarheid).

Dat is omdat ze niet durven. Ze durven niet omdat ze schrik hebben van de reactie op hun ideeën.

“De btw naar 9%? Misschien laten we dat toch maar beter achterwege.”

“Onderhandelingen over asociaal beleid verderzetten terwijl er eerst nog gemeenteraadsverkiezingen gewonnen moeten worden? Toch maar liever niet.”

“Discussie over wie nu gaat moeten betalen? Die moeten we toch zeker ook voeren, want de vakbonden hijgen in onze nek.”

Het is op zich belangrijk dat de discussie daarover gaat. Over rijkdom, over wie gaat moeten betalen, over een belasting op de superrijken. Opnieuw gaat het over linkse thema’s.

En dat ze er niet uit raken vandaag, dat is de verdienste van de vakbonden, het middenveld, de jongeren, de vrouwenbeweging, de internationale solidariteitsbeweging, de vredesbeweging en noem maar op. Het is een overwinning van de sociale krachten in ons land die die linkse ideeën en eisen naar voren duwen.

En terecht. Want de regering die in de maak is, is geen gewone. De Wever en Bouchez willen een shockstrategie opleggen. Crisismomenten gebruiken om hun eigen programma op te leggen. De Canadese journaliste Naomi Klein schreef daar een boek over, over die strategie van rechts om crisissen aan te grijpen om hun ideeën en maatschappijmodel door te voeren.

De crisis van het begrotingstekort

Een eerste crisis die ze gebruiken is de crisis van het begrotingstekort. “Er is geen geld meer.” En daarom worden volgens De Wever, Bouchez en co besparingen, hervormingen en inleveringen “onvermijdbaar”. Omdat het begrotingstekort onhoudbaar is, zouden we niet anders kunnen dan besparingen accepteren. 

En daarom stellen ze een hele rits maatregelen voor:

• Maatregelen die onze pensioenen en onze laatste jaren in goede gezondheid stelen. Werken tot 67 jaar, minder pensioen. Een pensioenkorting voor al wie geen 35 “effectieve” werkjaren heeft, bijvoorbeeld.
• Maatregelen die onze openbare diensten af zullen breken. Zowel het statuut van wie in de publieke sector werkt, als besparingen op essentiële diensten die we allemaal nodig hebben.

Maar het probleem zijn niet de uitgaven, maar de inkomsten. Dat “onhoudbare” begrotingstekort is niet te wijten aan een “spilzucht” aan lonen, pensioenen, uitkeringen of openbare diensten, maar aan een gebrek aan belasting voor de superrijken, aan de fiscale cadeaus voor grote bedrijven en aan de verlagingen van sociale bijdragen.

Die laatste is interessant. Want dat gaat over onze gezamenlijke pot van de sociale zekerheid waar wij allemaal voor werken. Ons uitgesteld loon dat we nodig kunnen hebben als we ziek worden, werkloos worden of met pensioen gaan.

En daarover zeggen De Wever en Bouchez vandaag dat onze pensioenen onbetaalbaar zijn, maar het is de MR–N-VA-regering van Charles Michel die een paar jaar geleden diezelfde sociale zekerheid heeft uitgehold met haar fameuze taxshift. Negen miljard euro is er weggehaald aan sociale bijdragen. Negen miljard die als cadeau met een mooie strik rond aan de grote bedrijven is gegeven, zonder dat daar iets voor in de plaats kwam, want de beloofde nieuwe jobs werden niet gecreëerd. Draai die taxshift gewoon terug.

En als het gaat om inkomsten, dan moeten de superrijken betalen. Een miljonairstaks is een tweede belangrijk thema. De Arizona-partijen stellen nu voor om 2/3 bij de werkende mensen te gaan halen en 1/3 bij de rest. En van die 1/3 zou er misschien, als het eventueel kan, 1/3 bij de grote vermogens gehaald worden. Dat wil dus zeggen 1/9 voor de superrijken, 8/9 voor de bevolking.

Daar zit een probleem. Dat De Wever of Bouchez het niet zien zitten dat hun vriendjes meer moeten betalen, dat snap ik nog. Maar dat Conner Rousseau en Vooruit een belasting op de superrijken als een symboolmaatregel blijven zien om de andere bittere pillen te doen slikken, vind ik onbegrijpelijk.

Een miljonairstaks is geen symboolpolitiek om de werkende klasse besparingen te doen slikken. Het is een fiscaal en budgettair alternatief om onze sociale zekerheid, onze openbare diensten en onze gezondheid te garanderen. 

De crisis in de industrie en economie

De tweede crisis die ze aanhalen, is de crisis van onze industrie, van de economie. Je hoort elke dag berichten van moeilijkheden. Deze crisis zal verergeren door de komst van Trump.

Volgens De Wever, Bouchez en co is het probleem de loonkost. De crisis? De schuld van de arbeiders die te veel kosten natuurlijk. Oplossingen? Onze “concurrentiekracht herstellen” door de lonen te blokkeren en onze index aan te vallen.

En dus ook hier stellen ze een hele reeks maatregelen voor:

• Maatregelen om de lonen verder te blokkeren en onze index te verzwakken. 
• Maatregelen om onze arbeidsrechten te verminderen: overuren zonder extra loon, nachtwerk zonder speciale compensatie, afschaffing van de 8-urige werkdag en de 38-urige werkweek.
• Maatregelen om het sociaal overleg en collectieve akkoorden moeilijker te maken.

Maar het probleem zijn niet de lonen of arbeidsrechten. Waar wel?

Eerste probleem van onze industrie zijn de energiekosten. Die liggen veel te hoog. En waarom? 

• Omdat die energie in handen is van een handvol grote private spelers, zonder publieke controle. Engie-Electrabel is deel van het probleem. 
• Maar ook omdat we vandaag in Europa vier à vijf keer meer betalen voor gas uit de VS dan ze in de VS zelf betalen.. Woekerprijzen zijn dat, onze zogenaamde bondgenoten plunderen op die manier onze economie leeg. We moeten stoppen met zomaar de VS te volgen, ook voor onze energiebevoorrading. 

Een tweede probleem van onze industrie is het gebrek aan investeringen in technologie. We zijn in Europa vandaag alleen maar een achterstand aan het uitbouwen op het gebied van technologische ontwikkeling. We moeten eisen dat die investeringen vandaag effectief gebeuren, in plaats van die kapitaalvlucht in dividenden naar de aandeelhouders te blijven accepteren. 

Een derde probleem is dat de enige industriële visie die Europa vandaag uitbouwt, er eentje is van het geven van subsidies aan multinationals zonder daar veel terug voor te vragen. Wij moeten zélf, publiek investeren in groene energie, in techonologische ontwikkeling, in logistieke maatregelen. Stoppen met denken dat de markt van vraag en aanbod dat zou oplossen. 

Het is niet door terug te keren naar de arbeidsomstandigheden van de 19de eeuw en de lonen van de 20ste eeuw, dat we de industrie van de 21ste eeuw opbouwen. Het is niet met de handelsrelaties van het verleden dat we de industrie van de toekomst zullen bouwen.

Onze toekomstvisie is: vertrekken vanuit de werkende klasse die de welvaart creëert, vanuit publieke investeringen in technologische ontwikkeling en vanuit de keuze voor groene technieken van de toekomst.

De oorlog in Oekraïne

De oorlog is de derde crisis die De Wever, Bouchez en co gebruiken voor hun strategie. Ze doen ons geloven dat er veel meer investeringen moeten komen in het leger en in oorlog. Ze doen ons geloven dat dat nodig is om “de vrede te beschermen” om “het vaderland te verdedigen.” Of zoals Francken onlangs nog zei in Humo: “Meer hard power, want er gaat al heel veel geld naar soft power zoals de sociale zekerheid.”

En dus stellen ze daar ook weer maatregelen voor:

• Een verdubbeling van het militaire budget.
• Het volledig volgen van de oorlogsgerichte politiek van de NAVO.
• Een sterkere steun voor de genocidaire politiek van Israël tegen het Palestijnse volk.

Oorlog gaat altijd over geld, over olie, over grondstoffen, over rijkdom. Dat heeft niets met mensenrechten of waarden en normen te maken. En hoe meer wapens er geproduceerd worden, hoe meer oorlog. Want wapens dienen om gebruikt te worden en dus oorlog te voeren. Vrede wordt niet opgebouwd door een permanente militaire escalatie.

De wereld is aan het kantelen. Na decennia van alleenheerschappij van de VS met zijn economische, monetaire en militaire overwicht, zijn er andere landen die sterker worden: India, Brazilië, China die zeggen dat het gedaan moet zijn met die wereld. Die BRICS-landen produceren ondertussen meer rijkdom dan de G7. De vraag is welke plaats Europa daarin gaat innemen.

Blijven we blind de VS en de NAVO volgen? Of gaan we de hand reiken aan die zuiderse landen voor een multipolaire wereld en voor samenwerking?

Dat is de vraag op vlak van vrede en oorlog. In de zuiderse landen zie je steeds meer de aanklacht tegen de hypocrisie van het Westen. Er kwam sanctiepakket na sanctiepakket tegen Rusland. En terwijl we elke dag live op onze televisie en via onze smartphone de genocide in Gaza kunnen volgen, is er nog altijd geen enkele sanctie, geen enkele harde veroordeling van Netanyahu en Israël. Die hypocrisie van het Westen, die ziet de meerderheid van de mensheid glashelder.

We moeten meer actief zijn rond die thema’s. Ook de strijd rond vrede. Want als werkende klasse in Europa hebben we niets te winnen bij meer oorlogsgeweld, meer oorlogstaal en meer investeringen in militair arsenaal. Vrede door diplomatie, dat is de weg die we moeten bewandelen.

Het autoritarisme van de Arizona-regering: “Wie niet met ons is, is tegen iedereen”

De Wever en Bouchez willen ons doen geloven dat we geen keuze hebben. Ze beweren dat de urgentie hun antisociale, autoritaire en pro-oorlogspolitiek noodzakelijk maakt. Ze proberen een klimaat te creëren waarin elke vorm van tegenmacht een gevaar zou vormen.

Heb je een andere visie op het herlanceren van de industrie? Dan jaag je de industrie weg.

Wil je het begrotingstekort aanpakken zonder de bevolking te laten betalen? Dan breng je het land naar het faillissement.

Ben je tegen het sturen van wapens naar Oekraïne? Dan ben je pro-Poetin.

En ze gebruiken niet alleen zo’n framing, maar ze hebben ook maatregelen klaar om elke vorm van tegenwind onder de knoet te houden:

• Ze willen rechtspersoonlijkheid voor de vakbonden.
• De anti-betogingswet ligt opnieuw op tafel, hoewel we die al eens met een heel breed front hebben weg gekregen.
• Georges-Louis Bouchez stelt zelfs voor om gemeenten met een bestuur van PS en PVDA onder toezicht te plaatsen op het vlak van begrotings- en veiligheidsbeleid.

We weigeren deze shockstrategie, deze brutaliteit en dit autoritarisme. We hebben behoefte aan nuance, openheid, en het recht om in verzet te komen. We moeten kiezen voor solidariteit en democratie, in plaats van angst en onderdrukking.

Wij gaan niet alleen de strijd moeten aangaan met de sociaal-economische aanvallen die op ons afkomen, maar we gaan ook moeten vechten voor het recht om tegen al die ideeën in te gaan, om ons te organiseren, om een tegenmacht op te bouwen.

De strategie van verdeel-en-heers

De Wever, Bouchez en co verdelen de samenleving in twee groepen. Er zijn aan de ene kant de bevoorrechte ambtenaren, de profiterende werklozen, de langdurig zieken, de te vroeg gepensioneerden, de criminele vluchtelingen, de oerconservatieve moslims… En aan de andere kant zou er dan de hardwerkende Belg zijn. Die het slachtoffer is van die profiterende, bevoorrechte en maatschappij-ontwrichtende eerste groep.

Deze retoriek heeft een dubbel doel:

1. Ons verdelen om ons te verzwakken. Ze proberen te verhinderen wat onze grootste kracht is: de eenheid van de werkende klasse. Als we verdeeld zijn, voelen we ons klein en geïsoleerd. Ze willen dat we ons zwak en machteloos voelen.
2. De echte profiteurs onzichtbaar maken. Terwijl wij ons laten verdelen, blijven de rijken, de grote aandeelhouders en de miljardairs profiteren van ons werk zonder daarop aangesproken te worden.

Laat ons hoop en moed vinden in hoe De Wever, Bouchez en co vandaag al uit mekaar gespeeld worden; veel meer dan dat zij het omgekeerde met ons kunnen doen. Laat ons naar boven kijken, in plaats van naar elkaar.

Laat ons vertrekken van wat ons verbindt als arbeider en werkzoekende, als gepensioneerde en jongere, als bediende en ambtenaar, als Vlaming en Waal, als hier geboren en getogen en inwijkeling, als atheïst en moslim… Want de kracht die van onze eenheid kan uitgaan, dat is waar zij het meeste bang voor zijn.

Er bestaat een ander pad

Beste vrienden, op dit moment staan die rechtse partijen veel minder sterk dan ze denken. Die propaganda heeft zijn limieten, mensen stellen zich vragen, ze willen weten waar de wereld naartoe gaat en waarom. Wij moeten die vragen invullen met linkse antwoorden. Met hoop dat de wereld een andere kant uit kan gaan.

Want er bestaat een ander pad.

Een sociaal pad, waar respect voor werkenden belangrijker is dan de winst van een elite.

Een democratisch pad, waar naar de volksprotesten wordt geluisterd in plaats van ze te onderdrukken.

Een vreedzaam pad, waar diplomatie en samenwerking de plaats innemen van wapenwedlopen en militaire escalatie.

Dat is het pad dat wij willen inslaan, samen met de werkende klasse van dit land, met de vakbonden uit de private en publieke sector, met het verenigingsleven, de mutualiteiten, de jongeren, de feministische beweging, de klimaatbeweging, met kunstenaars en intellectuelen, met Vlamingen, Walen en Brusselaars… met iedereen die gelooft dat de economie en de samenleving in dienst moeten staan van de mensen, en niet andersom.

Met hun verdeel-en-heersstrategie willen ze ons klein, geïsoleerd en zwak laten voelen tegenover hun macht. Maar wij zijn niet klein, wij zijn niet zwak, en wij zijn zeker niet machteloos. Integendeel, als we onze eenheid en onze arbeid samenbrengen, als we ons verenigen, kan niets ons tegenhouden.

We moeten fier zijn, fier dat we deel uitmaken van de ideeën, beweging en klasse van de toekomst. En we moeten weer durven dromen, dromen van een andere maatschappij. En hoe meer we samen durven dromen, hoe meer we vertrekken van hoe groot, sterk en machtig wij zijn, hoe meer we zullen zien dat die droom eigenlijk heel realistisch is. De kennis van wat zij ten onrechte beweren en die hoop geeft ons de mogelijkheid om ook te winnen.

Samen zijn we sterk!