Waarvoor staat het “beheerssocialisme” van de PS?
“Het is niet door met de megafoon in betogingen te lopen dat je de laagste pensioenen verhoogt”, zegt PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne in De Tijd van 14 november. Dermagne is in de Vivaldi-coalitie het kopstuk van de Franstalige socialisten, de grootste (linkse) regeringspartij. Deze uitspraak toont – net als het hele interview – aan hoe de PS geëvolueerd is en hoe ze fundamenteel verschilt van een marxistische partij als de PVDA.
David Pestieau, ondervoorzitter van de PVDA
Onze verworvenheden zijn het resultaat van krachtsverhoudingen
De uitspraak van Pierre-Yves Dermagne in De Tijd is een ontkenning van de geschiedenis van de arbeidersbeweging in ons land. Alles wat de werkende bevolking in België heeft bereikt, heeft ze op eigen kracht bereikt: door zich te organiseren, actie te voeren en krachtsverhoudingen op te bouwen.
Het recht om zich te organiseren, het stakingsrecht, het algemeen stemrecht, betaalde vakanties, de achturige werkdag en de veertigurige werkweek, de sociale zekerheid ... al deze verworvenheden zijn bereikt door sociale strijd – vaak met lange en zware conflicten. Eerst met roeptoeters, daarna met megafoons.
Het is wel degelijk met acties op straat – die grote opofferingen en soms zelfs mensenlevens gekost hebben – dat links grote overwinningen heeft behaald
“De meest ingrijpende maatschappelijke en politieke veranderingen hebben plaatsgevonden onder druk van een vastberaden publieke opinie, en niet in de eerste plaats door het functioneren van verkiezingen en het parlement”, schrijft Gita Deneckere, hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit Gent. Het is dus goed dat we deze sociale geschiedenis hebben en dat de arbeidersbeweging in ons land zich niet heeft neergelegd bij de sirenenzang van de passiviteit.
Het is dus wel degelijk met acties op straat – die grote opofferingen en soms zelfs mensenlevens gekost hebben – dat links grote overwinningen heeft behaald.
Meer recentelijk slaagden de vakbonden er met hun acties in om het pensioen met punten (een plan van de regering-Michel om de loopbanen te verlengen) te doen begraven. De strijd van de witte woede zorgde ervoor dat het eerste deel van het Noodfonds voor de zorg (400 miljoen euro) op initiatief van de PVDA werd binnengehaald.
Het is ook dankzij de jarenlange strijd van vakbonden en authentiek links dat alle andere partijen zich verplicht zagen om de eis voor een minimumpensioen van 1.500 euro netto op de politieke agenda te zetten (ook al is de Vivaldi-versie vooralsnog grotendeels een lege doos).
Als rechts de macht van het geld aan zijn kant heeft, kan links alleen iets betekenen als het de macht van de straat achter zich heeft
Je hoeft geen revolutionair te zijn om te weten dat als rechts de macht van het geld aan zijn kant heeft, links alleen iets kan betekenen als het de macht van de straat achter zich heeft.
Het is duidelijk dat de PS-top niet eens meer gelooft in zijn eigen statuten. Het eerste punt van de PS-statuten luidt dat het een partij is “die tot doel heeft de klassenstrijd te organiseren”.1 Door af te geven op de megafoon op straat, wil PS-vicepremier Dermagne juist een essentieel instrument voor de successen van links wegnemen. Als we hem volgen, zal de volgende stap zijn om nog meer zaken te verloochenen. .
Eenheid of verdeeldheid?
De werkende klasse behaalde haar grootste overwinningen op momenten dat ze verenigd was. Als er eenheid was tussen de verschillende sectoren, eenheid tussen de verschillende vakbonden (en met het middenveld en de culturele wereld), eenheid over de taalgrenzen heen.
Maar de man die wordt neergezet als de nieuwe sterke man van de PS in de federale regering en die de vernieuwing van de Franstalige socialisten vertegenwoordigt, gaat er in De Tijd prat op dat hij “een van de personen in de PS is die het sterkst gepleit hebben voor onderhandelingen met de N-VA” en dat hij “in de zomer een week op het N-VA-hoofdkwartier heeft gekampeerd om te proberen een paars-gele regering te vormen”.
De regionalist Pierre-Yves Dermagne vindt dat Bart De Wever en diens partij bondgenoten kunnen zijn. Indien niet vandaag, dan toch in de toekomst: “Zoals u weet, ben ik een overtuigd regionalist. Sinds ik me politiek geëngageerd heb, pleit ik voor een hervorming van de staat. En dat doe ik nog altijd”, zegt hij.
In plaats van samen met de sociale bewegingen te strijden voor de herfederalisering van bevoegdheden als volksgezondheid, klimaat en mobiliteit, zegt Dermagne: “Ik ben een overtuigd regionalist”
Ter herinnering: het akkoord dat PS en N-VA deze zomer afsloten en waarvan Dermagne een groot voorstander was, maakte de weg vrij voor de splitsing van de arbeidsmarkt, de gezondheidszorg en justitie. Dat zou onvermijdelijk de deur hebben opengezet voor de splitsing van de sociale zekerheid, de kathedraal van de werkende klasse, die werd opgebouwd door sociale strijd.
Nochtans waarschuwde de PS op 14 februari in een brief aan haar militanten zelf: “De N-VA wil in 2024 het confederalisme installeren door grote delen van de sociale zekerheid, justitie, politie en NMBS op te splitsen tussen Wallonië en Vlaanderen.”
Maar in plaats van samen met de sociale bewegingen in het noorden, centrum en zuiden van het land te strijden voor de herfederalisering van bevoegdheden als volksgezondheid, klimaat en mobiliteit – op een moment dat we een ongekende gezondheidscrisis doormaken, die de absurditeit van de bevoegdheidsverdeling met onze negen ministers van volksgezondheid heeft aangetoond – zegt de kopman van de socialisten in de federale regering: “Ik ben een overtuigd regionalist.”
Welk compromis is er eigenlijk mogelijk met Vlaams-nationalisten die de werkende bevolking willen verdelen en verzwakken om onze sociale verworvenheden aan te vallen?
Dermagne is bereid verder te onderhandelen met de N-VA, die samen met de Vlaamse patroonsorganisatie Voka de splitsing van de gezondheidszorg bovenaan haar verlanglijstje heeft gezet.
Welk compromis is er eigenlijk mogelijk met Vlaams-nationalisten die het land altijd al verder hebben willen opsplitsen om de werkende bevolking te verdelen en te verzwakken, en om onze sociale verworvenheden aan te vallen? Ze willen de sociale zekerheid splitsen en werknemers uit de verschillende regio’s nog meer met elkaar doen concurreren.
De werkende bevolking heeft niets te winnen bij die politiek van verdeeldheid. Tegenover alle nationalisten en regionalisten hebben de werkende klasse en links er belang bij om hun eenheid met alle macht te verdedigen.
Een onaanvaardbare, maar veelzeggende vergelijking
Pierre-Yves Dermagne stelt ook dat “de groei van het Vlaams Belang hem zorgen baart”. Die mening deelt de PVDA. Maar hij concludeert: “Dit is zeker een van de redenen waarom ik sterk heb gepleit bij de PS voor onderhandelingen met de N-VA. Ik ben me dus bewust van de moeilijke positie waarin onze Vlaamse partners zich bevinden, maar het moet ook wederkerig zijn. In Franstalig België hebben we ook de adem van de PVDA in onze nek.”
Dermagne zegt dus: om het Vlaams Belang tegen te houden, moest er onderhandeld worden met de N-VA. Nochtans hebben beide partijen – en ze spelen daarin elk hun eigen rol – hetzelfde doel: het land splitsen.
Vervolgens scheert hij de PVDA, een marxistische partij die strijdt voor gelijkheid en een solidaire samenleving, over dezelfde kam als het Vlaams Belang, een fascistische partij die racisme en haat propageert. Een onaanvaardbare vergelijking, zeker voor iemand van de linkerzijde.
Tot slot smeekt Dermagne de rechtse regeringspartijen om rekening te houden met de situatie van de PS “die de adem van de PVDA in zijn nek heeft”. Hieruit blijkt hoezeer de PVDA druk zet op de politieke agenda van vandaag.
Het kapitalisme mee beheren of strijden voor een andere samenleving?
Pierre-Yves Dermagne noemt zichzelf ook trots “beheerssocialist” (“socialiste gestionnaire”). Hij legt bijvoorbeeld uit dat hij de coronacrisis zal gebruiken om het taboe van ... van thuiswerken te doorbreken.
Het taboe van multimiljonairs en multinationals die nauwelijks belastingen betalen en steeds rijker worden dankzij de crisis, hoeft voor hem duidelijk niet te worden doorbroken.
Dermagne verdedigt de effectentaks, die miljardairsfamilies à la de Spoelberch, Colruyt en Frère spaart
Dermagne verdedigt de effectentaks (een placebotaks op effectenrekeningen) en vergeet voor het gemak dat die louter symbolisch zal zijn (de beloofde opbrengst bedraagt een schamele 400 miljoen op de 500 miljard die de grote fortuinen samen waard zijn).
Hij vergeet erbij ook dat de effectentaks een kopie is van een soortgelijke belasting die de vorige Zweedse coalitie al invoerde, én – vooral – dat de taks miljardairsfamilies à la de Spoelberch, Colruyt en Frère spaart.
Als minister van Werk doorbreekt hij evenmin het taboe op de bevriezing van loonsverhogingen door de wet van 1996.
Hij ziet ook niet de noodzaak in van een minimumloon van 14 euro per uur voor al die onderbetaalde helden van de coronacrisis (magazijnmedewerkers, huishoudhulpen ... ), van wie we in deze crisis zagen hoe essentieel ze zijn.
Ook niks over het taboe van de eindeloopbanen, waarbij de opeenvolgende hervormingen van de regeringen-Di Rupo en -Michel de effectieve pensioenleeftijd voor veel coronahelden, van verpleegkundigen tot chauffeurs, verhoogden. Een strijd die PS-voorzitter Paul Magnette definitief opgaf toen hij verklaarde dat de terugkeer naar de pensioenleeftijd van 65 jaar “een slechte campagneslogan” was. (RTBF, Le Grand Oral, 3/10/20)
Wat hier gebeurt, is de PS die het globale neoliberale kader aanvaardt en zich opwerpt als de beste beheerder van een systeem in crisis
Dat zijn allemaal geen compromissen, zoals de vakbonden er na een staking kunnen sluiten. Wat hier gebeurt, is de PS die het globale neoliberale kader aanvaardt en zich opwerpt als de beste beheerder van een systeem in crisis.
Pierre-Yves Dermagne en andere PS-kopstukken doen hetzelfde als hun voorgangers en laten zich meeslepen in het “beheerssocialisme”, het pragmatisme van elke dag. Dat sociaal-liberalisme richtte de voorbije decennia in Europa enorme schade aan door de openbare diensten te privatiseren, de gezondheidszorg te commercialiseren, vervuilende multinationals de planeet te laten verwoesten en een bezuinigingsbeleid te voeren dat zelfs werklozen opjaagt.
Om het neoliberalisme van Macron en Merkel, en het nieuwe extreemrechts van Le Pen, Trump, Salvini en Van Grieken te bestrijden, moet links een heel andere koers varen. Alleen zo kunnen we morgen overwinningen behalen.
Zonder krachtsverhoudingen op het terrein kun je geen sociale vooruitgang boeken. Je kunt ook onmogelijk links versterken als het einddoel niet is om het systeem veranderen. We moeten een einde maken aan deze kapitalistische maatschappij die ten dienste staat van de rijksten, de financiële wereld en de multinationals.
Zonder krachtsverhoudingen op het terrein kun je geen sociale vooruitgang boeken
Om links te versterken moeten we streven naar wat wij, authentiek links, het socialisme 2.0 noemen.
Dat is de kern van het debat voor links vandaag: het kapitalisme mee beheren of het systeem fundamenteel in vraag stellen.
Wij kiezen voor de tweede optie. En we roepen op tot samenwerking met al diegenen die het socialisme zijn echte betekenis willen teruggeven: een maatschappij waar de behoeften van mens en natuur voorrang hebben op de winst van een kleine minderheid.