Waarom de gele hesjes zich door Macron niet in de luren laten leggen

Toegevingen Macron moesten druk van ketel halen

Vorige week kondigde de Franse regering onder druk van de gele hesjes aan dat ze de accijnsverhoging op brandstof met zes maanden zou uitstellen. Dat was niet genoeg om de woede van het Franse volk te bedaren. Enkele uren later voegde Macron eraan toe dat er in heel 2019 geen accijnsverhoging zou komen. Een eerste overwinning voor de beweging, maar de gele hesjes gaan door, tot ontzetting van de Franse president. Die overwinning wakkerde het enthousiasme van de gele hesjes alleen maar aan. Gisteravond probeerde de regering de touwtjes weer in handen te nemen en een einde te maken aan het sociaal verzet. De mensen dachten dat er naar hen geluisterd zou worden, maar daar blijkt dus niets van aan.

De rijken zijn onaantastbaar

Een van de belangrijkste eisen van de Franse gele hesjes was de herinvoering van de vermogensbelasting ISF (l'impôt de solidarité sur la fortune) die Macron vorig jaar afschafte). De herinvoering van de ISF is een eerste stap richting meer fiscale rechtvaardigheid, vinden de gele hesjes. Macron zei daarover: “Ik weet dat sommigen willen dat ik terugkom op de hervorming van de vermogensbelasting, maar was het leven beter in de bijna 40 jaar dat die heeft bestaan? De rijksten vertrokken en ons land verzwakte.”

Maar hoe geloofwaardig zijn die woorden uit de mond van een man die tot voor kort nog medevennoot was van een grote zakenbank voor vermogensbeheer, Rothschild & Cie? De bekende Franse econoom Thomas Piketty is alvast niet overtuigd: “Macron zoekt een manier om de afschaffing van de rijkentaks te rechtvaardigen door te zeggen dat die taks activa deed wegvloeien uit Frankrijk. Die bewering klopt niet en stemt niet overeen met de realiteit. Sinds 1990 is er een spectaculaire en constante toename van het aantal en de omvang van de vermogens die bij de ISF werden aangegeven. Die trend was zichtbaar bij alle schijven van de ISF, vooral bij de hoogste” (Artikel in Le Monde.)

Verhoging van het minimumloon met 100 euro?

Macron belooft ook het het minimumloon (SMIC) met 100 euro te verhogen … Krijgen de lage inkomens daarmee eindelijk wat meer ademruimte? Het blijkt een vergiftigd geschenk. In de eerste plaats omdat dat nieuws gerelativeerd moet worden, want een deel van die verhoging was al gepland. Maar nog belangrijker: wie zal die verhoging betalen? Als het de werkgevers niet zijn, en ook niet de rijken en de multinationals … wordt de factuur dan doorgeschoven naar de werknemers die meer verdienen dan het minimumloon, de werklozen, de zieken of de gepensioneerden? Of naar iedereen, door nieuwe of hogere belastingen? Die 100 euro lijkt nep-goed-nieuws te zijn.

Lagere sociale bijdragen voor gepensioneerden?

Net als veel andere regeringen in Europa heeft Macron de gepensioneerden hard aangepakt. Door twee ingrijpende maatregelen: een verhoging van de algemene sociale bijdrage (CGS) en door een equivalent van een bijna drievoudige indexsprong. Als de prijzen stijgen, stijgen de pensioenen normaal gezien verhoudingsgewijs mee om te voorkomen dat de gepensioneerden in de loop van de jaren aan koopkracht inboeten. Het is vergelijkbaar met ons systeem van automatische indexering. Maar de Franse regering heeft beslist om in 2018 geen enkele indexering toe te staan en de stijging in 2019 en 2020 te beperken tot 0,3%. En dat is een heel stuk minder dan de inflatie die voor die twee jaren verwacht wordt. En tegelijk laat de regering de brandstofprijzen ontploffen. Het gevolg: de Franse gepensioneerde boet honderden euro’s aan koopkracht in. Het verrast dus helemaal niet dat een heleboel gepensioneerden gele hesjes hebben aangetrokken en samen met jonge mensen protesteren.

Maandagavond kondigde Macron aan dat hij een deel van de maatregelen zou terugschroeven. Gepensioneerden die minder dan 2.000 euro pensioen per maand ontvangen, zouden in 2019 en 2020 geen hogere sociale bijdragen moeten betalen. Een kleine overwinning. Maar Macron blijft wel bij zijn besluit de pensioenen in 2018, 2019 en 2020 niet te indexeren. Een drievoudige indexprong dus!

Geen belastingen op overuren: geen goede zaak

Macron wil ook de belasting op overuren afschaffen. Hij haalt zo een oude maatregel van Sarkozy uit de koelkast, diens fameuze “meer loon voor meer werk”. Daarmee wilde hij overuren aanmoedigen. Maar moeten we dat nu echt toejuichen? Uiteraard niet en wel om vier goede redenen.

Ten eerste. Veel werknemers hebben nu al een zware, onderbetaalde job en zijn geen vragende partij om nog meer te werken. Ze vragen een fatsoenlijk loon voor hun werk opdat ze een waardig leven kunnen leiden. Hun lichaam kan het vaak ook niet aan om jarenlang meer uren te werken. Macron zegt dan wel dat hij geluisterd heeft naar de “alleenstaande moeder, weduwe of gescheiden, die geen leven meer heeft, geen middelen om haar kinderen naar de opvang te sturen en haar maandinkomen wat op te trekken en die alle hoop kwijt is”. Maar wat stelt Macron die alleenstaande moeder voor? Dat ze haar kinderen nog minder ziet door nog meer te werken om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen?

Ten tweede. In landen waar overuren gestimuleerd werden zogezegd om meer te verdienen, zijn de lonen gedaald. Spanje is zo’n voorbeeld. En dat is ook logisch. Die maatregel zet mensen ertoe aan meer te werken in plaats van samen voor hogere lonen te vechten. Maar zonder collectieve strijd gaan de reële lonen uiteindelijk altijd naar beneden en moeten alle werknemers inboeten.

Ten derde. De afschaffing van de sociale bijdragen en belastingen op overuren moet op een of andere manier gecompenseerd worden. De ene dag schaffen ze de sociale bijdragen af en de volgende dag komen ze met het nieuws dat de sociale zekerheid de pensioenen niet langer kan betalen. Dat er niks anders opzit dan “langer te werken of de pensioenen te verlagen”. Wat de ene hand geeft, neemt de andere dus terug.

Ten vierde. De afschaffing van de sociale bijdragen zal de directe lonen van de werknemers niet verbeteren, het is opnieuw een cadeau aan de bedrijven die minder (indirecte) lonen moeten betalen.

Repressie van de beweging, democratisch vacuüm, klimaatstraffen …

Verder vertelde Macron veel gebakken lucht en trok hij een hoop rookgordijnen op om te verbergen dat hij niets aan zijn beleid wil veranderen.

Op het vlak van democratie? Vage beloften, maar vooral de verzekering dat hij krachtige maatregelen zal treffen om de “kalmte en orde in de republiek” te doen terugkeren. “Daar zullen we alle middelen voor inzetten”. Met andere woorden, de Franse president kondigde een systematische repressie van de beweging aan.

En hoe zit het met het klimaat? Alles draait rond het gedrag van de burger. Die moet zijn “gewoontes veranderen” op het vlak van huisvesting, verwarming en mobiliteit. Holle woorden om ons voor te bereiden op een bestraffend en inefficiënt ecologisch beleid. Geen woord over de oliereuzen die massaal vervuilen en enorme winsten maken door de stijgende olieprijzen. Geen woord over de grote multinationals die de bron zijn van de grootste vervuiling. Geen woord over structurele maatregelen, zoals die van de burgemeester van Duinkerke die in zijn agglomeratie met 200.000 inwoners het openbaar vervoer gratis maakte. Geen woord over de openbare dienstverlening. Terwijl, bijvoorbeeld, veel verpleegsters zich bij de gele hesjes hebben aangesloten omdat ze hun buik vol hebben van de bezuinigingsmaatregelen die Macron de ziekenhuizen heeft opgelegd. Hetzelfde voor de ambtenaren en het spoorwegpersoneel.

Op weg naar “Act 5”

De eerste reacties van de gele hesjes op de toespraak van Macron wekken niet de indruk dat ze de acties afblazen. Er verschijnen tal van oproepen om over te gaan tot “deel 5” van het protest. Dat is begrijpelijk, want de toegevingen van Macron zijn maar magertjes. Hij raakt met geen vinger aan de machtige Fransen en de grote vermogens. En er wordt niet gerept over echte klimaatmaatregelen of democratische voorstellen.