Waarom de coronataks de beste manier is om de superrijken te doen bijdragen

1. Hoe zit het voorstel precies in elkaar?
2. Geen “snelsnel” improvisatie, maar een grondig uitgewerkt voorstel
3. Perfect doenbaar in de vorm van een amendement
4. Waarom de effectentaks geen volwaardig alternatief is
5. Gezond voor de bedrijven en de economie
6. Waarom de rijken niet massaal zullen vluchten
7. De strijd is nog lang niet gestreden

1. Hoe zit het voorstel precies in elkaar?

De solidaire coronataks op multimiljonairs is een kleine, eenmalige uitzonderingsbelasting van 5% op het vermogen van de allerrijksten (lees het volledige voorstel hier). Eenmalig, want uitzonderlijke situaties vragen uitzonderlijke maatregelen. Enkel wie meer dan 3 miljoen euro bezit, bovenop zijn gezinswoning en zijn beroepsactiva, zou één keer de taks moeten betalen, en enkel op het deel van het vermogen boven die drempel. Het gaat om een belasting op het nettovermogen (alle bezittingen min alle schulden) van de rijksten onder de rijken, die er geen Tesla minder voor moeten kopen. Velen van hen zijn geen ondernemers, maar stamboomkapitalisten: leden van families die al decennialang, soms al sinds de 19de eeuw, gefortuneerd zijn en dat fortuin grotendeels hebben geërfd, zoals de families De Spoelbergh, Boël, Solvay en Janssen.

Terwijl werknemers een groot stuk inkomen verliezen wegens tijdelijke werkloosheid, zelfstandigen hun zaak langdurig verplicht moeten sluiten en KMO's hun inkomsten in lucht zien opgaan, bezitten de paar supperrijken die de belasting zouden moeten betalen alles samen een privévermogen van zo'n 663 miljard euro. De ongelijkheid is de afgelopen jaren dan ook enkel blijven stijgen: in het jaar 2000 was er in ons land nog maar één miljardairsfamilie, nu zijn dat er 29. De solidaire coronataks kan, volgens de meest voorzichtige schattingen, dan ook zo'n 15 miljard euro opbrengen. Een smak geld, waarmee we de gevolgen van de coronacrisis kunnen verzachten voor de werkende mensen. En waarmee we ook de economie terug op volle toeren kunnen doen draaien, met grote investeringsprojecten en steun aan zelfstandigen en KMO's.

De PVDA hoopte op steun uit linkse hoek, want daar klonk de roep om een bijdrage van de superrijken de laatste weken steeds luider. Ex-sp.a-voorzitter John Crombez zei midden april nog fors aan Humo dat “de superrijken een inspanning moeten leveren” en benadrukte “de excuses zijn op”.[1] Op 1 mei pleitte huidig voorzitter Conner Rousseau vurig voor “faire belastingen, zodat iedereen zijn deel bijdraagt” omdat nu “een kleine groep er te weinig betaalt”.[2] Groen-kopstuk Kristof Calvo schreef amper een week voor de stemming van de solidaire coronataks een resolutie waarin hij samen met Ecolo aandringt op “een crisisbijdrage op de grote vermogens”[3] en ook voorzitster Meyrem Almaci pleitte in De Standaard voor een eenmalige solidariteitsbijdrage van de grote vermogens.[4] Er is dus een momentum.

2. Geen “snelsnel” improvisatie, maar een grondig uitgewerkt voorstel

Sp.a-voorzitter Conner Rousseau verantwoordde de sp.a-stem op zijn Facebookpagina zo:

Elders beweerde Rousseau dat het voorstel “op het laatste moment[5] werd toegevoegd zonder enig debat te hebben gevoerd.” Zijn partijgenoot Joris Vandenbroucke noemde de solidaire coronataks op multimiljonairs in de Commissie Financiën waar ze werd gestemd dan weer een “deux ex machina” – een onverwachte kunstgreep die uit de lucht komt vallen. Hij beweerde in de krant ook dat het PVDA-voorstel niet meteen kon ingevoerd worden wegens “niet realistisch”. De sp.a had nochtans ruim een week de tijd gekregen om het voorstel van de PVDA te bestuderen. Het werd met een uitgebreide toelichting ingediend als amendement op een wetsontwerp van de regering. Dat is een stuk langer dan de termijn waarop de meeste wetsvoorstellen sinds het begin van de coronacrisis door het parlement gejaagd worden. We waren nochtans zeker bereid om meer uitleg te geven als dat nodig was, maar niemand heeft ons gecontacteerd.

Bij PS-fractieleider Ahmed Laaouej was een heel ander geluid te horen. Die kwam in de vergadering meteen tussen om de haalbaarheid van het PVDA-voorstel te onderstrepen en verklaarde achteraf aan De Standaard: “We verdedigen al lang een vermogensbelasting en stemmen dus consequent.” Als zusterpartij sp.a en de groenen dezelfde houding hadden aangenomen, was er nu een breed links front rond een concreet voorstel van een eenmalige bijdrage van de superrijken.

Groen-kopstuk Kristof Calvo, fractievoorzitter van de groenen in het parlement, onthield zich naar eigen zeggen “met overtuiging”.[6] Hij kwam met de volgende verklaring:

Op de Facebookpagina van Groen was dezelfde uitleg te vinden: “het voorstel was niet volwaardig, het was gewoon niet af.” Maar de solidaire coronataks is een gedetailleerd voorstel van 23 bladzijden met 69 artikels, een korte samenvatting van 2 pagina's en een uitgebreide “artikelsgewijze toelichting” van 14 pagina's. Met veel zorg en inzet uitgewerkt door gespecialiseerde fiscalisten en juristen. Voor Conner Rousseau is dat “rap rap”, voor Calvo “snelsnel”. Maar ook Groen had dus hele een week de tijd om het te bestuderen. Ook van Groen kregen we die week helaas geen vragen of opmerkingen.

3. Perfect doenbaar in de vorm van een amendement

Volgens Kristof Calvo is het dus geen goed idee om het voorstel als amendement te koppelen aan een andere wet. Dat houdt geen steek. Het beste bewijs daarvan is dat sp.a, gesteund door Groen, zélf hun wetsvoostel over de “effectentaks” in de vorm van een amendement wilde koppelen aan de tekst die op tafel lag. Daarvoor kregen ze trouwens ook de steun van de PVDA. Want ook al zijn we niet overtuigd dat de effectentaks een goed alternatief is (zie verder), het voorstel gaat wel in de goeie richting.

Elders beweert Groen dat het “slordig” zou zijn om de solidaire coronataks op multimiljonairs in te voeren zonder een advies van de Raad van State. Maar elke partij kan in de commissie perfect voorstellen om zo'n advies te vragen als ze denkt dat dat nodig is, en Groen heeft dat niet gedaan. Calvo verdedigde in de commissie dan wel dat het “onvermijdelijk is dat er een crisisbijdrage komt van de allergrootste vermogens”, anderhalf uur later onthield hij zich bij de stemming over de solidaire coronataks.

4. Waarom de effectentaks geen volwaardig alternatief is

Het alternatief dat de sp.a, gesteund door Groen, voorstelt is het herinvoeren van de zogenaamde “effectentaks”. Het is meteen ook de énige bijdrage van de grote vermogens die de sp.a voorstelt in hun recent gelanceerde New Social Deal. Het gaat om een taks van 0,15% op “effectenrekeningen” waarop aandelen, obligaties enz. staan, vanaf een half miljoen euro. Die taks werd in 2018 al eens ingevoerd door de rechtse regering Michel I, maar al in 2019 door het Grondwettelijk Hof afgeschaft omdat enkele technische mankementen voor discriminatie zorgden. De sp.a heeft die technische mankementen in haar voorstel opgelost.

Die effectentaks zou volgens de sp.a zo'n 500 miljoen euro kunnen opleveren en dat is een optimistische inschatting. Dat is dus 30 keer minder dan wat de solidaire coronataks op multimiljonairs van de PVDA volgens de meest voorzichtige schattingen zou kunnen opbrengen. De effectentaks telt ook niet het hele vermogen van de belastingplichten mee. Aandelen die niet op een effectenrekening staan, worden bijvoorbeeld niet meegeteld. Telt ook niet mee: gebouwen, wagenpark, kunstwerken enz. Gevolg: fiscaal adviseurs hebben een hele waslijst van achterpoortjes om vermogens te herschikken. Wie zich dure specialisten kan veroorloven kan zo gemakkelijk aan de taks ontsnappen. De effectentaks is dus vooral een symbooltaks. Toch heeft de PVDA mee vóór het voorstel van sp.a gestemd, want een kleine taks die grote vermogens aanspreekt, is beter dan niets.

Maar het grootste probleem van de effectentaks is dat hij de allerrijksten amper treft. Die zijn wel zo slim om het merendeel van hun fortuin niet op effectenrekeningen te zetten. Het is eerder een taks die de “gemiddelde” rijken viseert. Toen de taks nog bestond, moest een aandeelhouder die bijvoorbeeld 600.000 euro GBL-aandelen (het beursgenoteerde bedrijf van wijlen baron Albert Frère) op zijn effectenrekening had staan, de taks betalen. Maar baron Frère zelf, die een vermogen had van 6 miljard euro (tienduizend keer meer!), moest helemaal niets betalen op zijn GBL-aandelen, omdat ze niet op een effectenrekening staan. Het is dus geen taks die de echte superrijken viseert. De solidaire coronataks op multimiljonairs viseert die superrijken wél, degenen die meer dan 3 miljoen euro bezitten, en telt het héle vermogen mee, niet enkel wat op effectenrekeningen staat.

5. De solidaire coronataks: gezond voor de bedrijven en de economie

De middenklasse wordt met deze coronataks uitdrukkelijk buiten schot gehouden. Net als de bedrijven. Veel zelfstandigen en KMO's zitten vandaag in financiële moeilijkheden. Het is nu écht niet het moment om hun belastingen te verhogen. Zij hebben net steun nodig. Daarom is de solidaire coronataks een belasting op het privévermogen van superrijke aandeelhouders en geen belasting op het kapitaal van hun bedrijven. Het geld dat op hun persoonlijke rekening staat, hebben die aandeelhouders trouwens vaak net uit hun bedrijven gehaald in de vorm van dividenden! De allerrijkste gezinnen in ons land hebben vandaag miljoenen cash op hun bankrekeningen staan of aandelen en obligaties die op de beurs zweven. Slapend geld dat daar al jaren niks staat te doen. Wie niet wil raken aan zelfstandigen en KMO's die nu al op zwart zaad zitten, weet dus waar hij moet gaan zoeken.

Topmanager-politicus Christian Leysen van de OpenVLD schoot meteen in een kramp en noemde de solidaire coronataks een “communistisch regime”. Nochtans stelde zelfs het Internationaal Monetair Fonds (IMF), niet meteen de meest radicale communistische organisatie, op 6 april voor dat in de huidige crisissituatie “staten moeten nadenken over het verhogen van vermogensbelastingen, eventueel door een solidariteitsbijdrage”. Leysen schijnt ook te zijn vergeten dat de liberalen zélf, vlak na de Tweede Wereldoorlog, om de staatsfinanciën te redden mee een “belasting op het kapitaal” hebben ingevoerd. Dat was een radicale belasting op het vermogen van iedereen, particulieren én bedrijven, rijk én arm. Daarmee vergeleken is de solidaire coronataks op multimiljonairs klein bier.

6. Waarom de rijken niet massaal zullen vluchten

De N-VA draaide dan weer de plaat dat de superrijken zo weinig liefde voor Vlaanderen hebben dat ze meteen hun biezen zouden pakken en zouden vluchten. Daardoor zouden werkende mensen zogezegd hun job verliezen. Maar het is bewezen dat dat niet klopt. In Frankrijk, waar decennialang een vermogensbelasting bestond tot bankiersvriend-president Macron ze in 2017 onder luid protest afschafte, bleek uit een onderzoek van de Senaat dat slechts 0,53% van de rijken die de taks moesten betalen het land verlieten. 99,47% bleef dus gewoon ter plekke. Die 0,53% supergefortuneerde asielzoekers verhuisden trouwens vooral naar Zwitserland en ... België, omdat ons land een belastingparadijs is voor superrijken. Dat was bijvoorbeeld het geval voor de rijkste Fransman, Carrefour-eigenaar Bernard Arnault, met een net worth van liefst 90 miljard euro. Dat werkende mensen hun job daardoor zouden verliezen is trouwens complete nonsens. Als je baas naar een ander land verhuist in een poging zijn privéfortuin te beschermen, neemt hij zijn bedrijf natuurlijk niet mee. Toen Arnault naar België kwam, vlogen de Franse Carrefour-vestigingen niet mee over.

7. De strijd is nog lang niet gestreden

De solidaire coronataks op multimiljonairs heeft dus enkel voordelen. Volgens een enquête van Humo op 4 mei 2020 vindt 76 % van de bevolking dat het geld voor het herstel deze keer wél van de grote vermogens moet komen. Het is natuurlijk geen wondermiddel, maar wel broodnodig als we niet willen dat de coronahelden de crisis moeten betalen. Een gemiste kans is jammer, maar gelukkig komen er nog herkansingen. Deze week dienen we de amendementen nog een keer in tijdens de plenaire vergadering. Ons eigen voorstel staat de komende weken nog steeds ter discussie. Ondertussen blijven we druk zetten, bijvoorbeeld met onze petitie die op enkele weken tijd al 50.000 keer werd ondertekend.

[1]https://www.humo.be/nieuws/john-crombez-de-superrijken-gaan-hier-straks-voor-moeten-betalen

[2]https://www.standaard.be/cnt/dmf20200501_04941355

[3]http://www.dekamer.be/FLWB/PDF/55/1215/55K1215001.pdf

[4]https://www.standaard.be/cnt/dmf20200415_04923797

[5]https://www.facebook.com/paul.harding.969/posts/10217214227416431

[6]De Zevende Dag, 11 mei 2020