Tien stellingen voor de eenheid van ons land

Wat ons bindt, maakt ons sterker; wat ons verdeelt, maakt ons zwakker. Dat weet de werkende klasse in ons land al lang. Samen hebben die van Luik, Gent, Brussel, Charleroi, Antwerpen en alle andere regio’s de arbeidersbeweging in ons kleine landje opgebouwd. Zij hebben onze welvaart opgebouwd en een sterke sociale zekerheid mogelijk gemaakt. 

Wij bouwen samen aan een beweging voor de eenheid van ons land, tegen de dreigende splitsing. De scheiding van ons land is asociaal, duur, absurd en brutaal. Meer eenheid is sociaal, goedkoop, efficiënt en humaan. Daarom willen wij van de federale staat opnieuw het zwaartepunt van ons land maken. 

Nous sommes un. Wij zijn één.

1. 2024 zal een kantelmoment zijn voor ons land
2. Een scheiding verzwakt ons
3. Een asociale scheiding
4. Een dure scheiding
5. Een absurde en brutale scheiding
6. Meer eenheid maakt ons sterker
7. Maak van de federale staat opnieuw het zwaartepunt van het land
8. Meer eenheid is sociaal
9. Meer eenheid is goedkoper en efficiënter
10. Meer eenheid is humaan

1. 2024 zal een kantelmoment zijn voor ons land

2024 is een mogelijk kantelmoment. Na de verkiezingen van dat jaar willen de separatistische partijen ons land in twee of drie stukken scheuren. Een groeiend deel van Voka, de patronale organisatie in het Noorden van het land, spoort de separatisten daarin aan. Verdeel en heers, dat zou de werkende klasse in ons land verzwakken, en het establishment goed uitkomen.

Ons land heeft zes staatshervormingen achter de rug. Zeg maar staatsmisvormingen, want de balans ervan is rampzalig. Zij waren nefast voor het bestuur van het land. De instellingen zijn complexer geworden en er zijn grote verspillingen. De Vlaamse, Waalse en Brusselse overheden functioneren niet beter dan de federale staat. Het kost gewoon allemaal meer tijd en meer geld.

Dit land heeft vaak tientallen overlegcomités en interministeriële conferenties nodig vooraleer er een beslissing valt. Het telt nu al zes regeringen, met meer dan vijftig ministers en staatssecretarissen. We hebben vier ministers van mobiliteit die alle vier in de file staan. We hebben vier ministers voor armoedebestrijding en toch stijgt de kinderarmoede jaar na jaar. En tijdens de wereldwijde Covid-19-pandemie struikelden negen ministers van volksgezondheid over elkaars voeten, in plaats van een efficiënt en gecentraliseerd beleid te voeren. Dat is toch te gek voor woorden?

De staatshervormingen hebben geleid tot een vechtfederalisme waar het ene gewest tegen het andere wordt opgezet. Dat werkt niet. De status quo is geen optie. Het kan twee richtingen uit.

De ene richting is die van de splitsing van het land vanaf 2024, brutaal of in fasen. Dat is wat de rechtsnationalisten en de separatisten willen. Al vijftig jaar laten zij het land een koers varen naar meer verdeeldheid. Voor 2024 houden ze twee opties achter de hand:

• ofwel een directe splitsing met een coup door de separatisten en de uitroeping van de onafhankelijkheid van een extreemrechts Vlaanderen;
• ofwel de invoering van het confederalisme, als ultiem stadium voor de splitsing. In dat scheidingsconfederalisme blijft van de federale staat slechts een lege huls over, met alleen nog de bevoegdheid over de staatsschuld, de pensioenen, het leger, buitenlandse zaken, de NMBS en enkele andere overheidsbedrijven. De nationalistische N-VA hoopt de Parti Socialiste, die zich almaar meer regionalistisch2 opstelt, mee te trekken in dat scenario, en ook Vooruit, de CD&V en andere partijen. Het confederalisme is de ultieme stap naar de volledige splitsing van het land, en is door de separatisten ook zo ontworpen.

Maar het kan ook de andere richting uit. Meer nog, de meerderheid van de Belgen, in de drie gewesten van het land, blijft zich verzetten tegen de splitsing. Ook wij willen, samen met veel anderen, het land in deze andere richting bijsturen: naar meer samenwerking en eenheid in plaats van meer concurrentie en verdeeldheid. Zo maken we een einde aan de confrontatie, de verspilling en de verdeel-en-heerspolitiek. Wij gaan voor een sociaal, goedkoop, efficiënt en humaan eenheidsfederalisme in ons land. Want dat is in het belang van de werkende klasse, van de jeugd, en van alle burgers in ons land.

2. Een scheiding verzwakt ons

De motor en financier van het splitsingsidee is het agressieve Vlaamse patronaat uit het milieu van Voka en de KBC-bank. Het wil een einde maken aan onze sterke federale sociale zekerheid en aan de sterke nationale vakbonden en ziekenfondsen, en de sociale zekerheid splitsen om een eigen, voorwaardelijke ‘Vlaamse zekerheid’ op te bouwen. Het wil de arbeidswetgeving en de collectieve arbeidsovereenkomsten opsplitsen om de positie van de werkgevers te versterken. Het wil een ‘eigen sociaal beleid’ dat totaal ondergeschikt is aan de concurrentiepositie van de nieuwe economische elite. Het wil vakbonden die nog wat kunnen roepen, maar niet langer kunnen bijten. Het is duidelijk: dit separatistische project dient om de werkende klasse te verdelen. De splitsing heeft daarbij niet alleen het economische op het oog – meer dereguleren, privatiseren en uitbuiten –, maar ook het ideologische, politieke en culturele: het beoogt een onderdanige werkende klasse die zich aanpast aan het wereldbeeld van de heersende klasse. Het onafhankelijke of confederale Vlaanderen moet in hun ogen een reactionair en pro patronaal wingewest worden.

3. Een asociale scheiding

Alle patronale organisaties ijveren steeds nadrukkelijker voor een verdere verlaging van de sociale bijdragen op onze lonen. Dat gaat hand in hand met de privatisering van de ziekteverzekering, de ouderenzorg en de pensioenen. Het gevolg is dat iedereen zijn eigen individuele privéverzekering zoekt en zo kunnen grote verzekeringsmaatschappijen rijk worden op de kap van gepensioneerden, zieken en ouderen.

Met een federale sociale zekerheid botsen de werkgevers op nationaal weerwerk tegen deze afbraak. Voka wil de sociale zekerheid splitsen om dat weerwerk te breken en de sociale zekerheid gedeeltelijk te privatiseren. Dat zou de werkende klasse duur komen te staan. In de eerste plaats ijvert Voka voor de volledige splitsing van de gezondheidszorg en het werkgelegenheidsbeleid (met de werkloosheidsuitkeringen).​ Het weet dat eens die steunpilaren verwijderd zijn, de hele kathedraal van de sociale zekerheid kan instorten.

Eén grote sociale zekerheid is goedkoper dan twee of drie kleine omdat de beheers- en administratiekosten gespreid zijn over een grotere groep mensen die eraan meebetalen. Een splitsing verbreekt ook de solidariteit tussen de verschillende delen van het land.

Wat er gebeurd is met de bevoegdheden die naar de gewesten zijn gegaan, toont heel goed dat een structurele sociale politiek geen prioriteit is. Wel integendeel. Denk maar aan de wachtlijsten voor mensen met een handicap of voor sociale woningen.

De oplossing die de sociaaldemocratische partijen in 2020 bij de regeringsonderhandelingen met de nationalisten naar voor hebben geschoven – de gezondheidszorg en het werkgelegenheidsbeleid splitsen maar de financiering van de sociale zekerheid federaal houden – is gevaarlijk. Want met een verschillend beleid in de gewesten zal de druk om ook de financiering te splitsen snel onhoudbaar worden. We zullen al vlug het bekende liedje horen dat Vlaanderen ‘niet mag boeten voor het slecht beheer van de Franstaligen’. Nee, deze oplossing is er geen. Ze maakt alleen de weg vrij voor een scheidingsconfederalisme, het voorportaal van de splitsing van het land.

4. Een dure scheiding

Splitsen zal een nieuw staatsapparaat meebrengen, met zijn leger van politici en ambtenaren, zijn wetten en regels. En dat voor een erg klein grondgebied. Alle schaalvoordelen zullen wegvallen en ons land is al nauwelijks groter dan een erwt op aarde. Het aantal reglementen zal toenemen en de hoge administratiekosten daarvoor ook. Al net zo duur is een scheidingsconfederalisme dat tot een massale overdracht van bevoegdheden zal leiden.

De zesde staatshervorming is reeds tien jaar in voege, maar ze is nog altijd niet verteerd. Een directe splitsing of een scheidingsconfederalisme zullen uitzichtloze processen zijn die minstens twee generaties zullen duren.

5. Een absurde en brutale scheiding

Hoe absurd is het justitie en politie te splitsen terwijl de criminaliteit complexer en internationaler wordt en de coördinatie tussen de veiligheidsdiensten nu al moeilijk verloopt. Hoe absurd is het de gezondheidszorg op te splitsen om ziekten en pandemieën die probleemloos de taalgrenzen overschrijden te bestrijden.

De splitsing van het land is net zo irrealistisch als het scheidingsconfederalisme. Er is in die scenario’s immers geen greintje van een leefbare oplossing voor Brussel, waar Franstaligen, Nederlandstaligen en mensen die veel andere talen spreken, samenleven; en waar een kwart miljoen Vlamingen en 140.000 Walen elke dag komen werken. Brussel kan niet opgedeeld worden en net zo min van buitenaf gemeenschappelijk bestuurd, tenzij men een apartheid instelt die op eindeloze conflicten, spanningen en uiteindelijk op geweld zou uitdraaien.

De separatisten in het Noorden van het land willen na de scheuring de gesplitste gewesten een benepen identiteit opleggen. Een identiteit die al diegenen afwijst die niet in de Vlaamse canon passen: de migrant, de Waal, maar ook de ‘passieve’ zieke, de werkloze of gepensioneerde, de kritische kunstenaar, de geëngageerde activist. Een brutaal opgelegde identiteit die leidt tot censuur en een autoritaire staatsvorm.

6. Meer eenheid maakt ons sterker

Ons land is een kruispunt in het hart van Europa: industrieel, technologisch en logistiek; een land van emigratie en immigratie.

Elke cultuur is opgesplitst in een cultuur die alles bij het oude wil laten en een cultuur die bevrijding en vooruitgang uitdraagt. Er is niet één cultuur, niet één traditie. Ook bij ons niet. We maken geen deel uit van het ‘Belgique à papa’, het België dat kinderen in de mijnen deed werken, het België van Leopold II en van de kolonisatie, van de Société Générale, van de collaboratie en de discriminatie, van het gesjoemel en de corruptie.

Wij verdedigen onze eigen geschiedenis, zo hebben we gezegd toen we de eerste keer ManiFiesta organiseerden, in 2010 in Bredene-aan-Zee. Onze geschiedenis is een gemeenschappelijke geschiedenis van Vlamingen, Walen en Brusselaars, zeiden we toen. Wie heeft de eerste vakbonden opgericht? Niet de Vlaams-nationalisten, maar de textielarbeiders van Gent en Kortrijk. Wie heeft de geest van strijd in de arbeidersbeweging binnengebracht? Niet de separatisten, maar de mijnwerkers van de Borinage. Wie stelde de eerste eisen van de werkende klasse? Niet de regionalisten, maar de arbeiders en ambachtslieden van Brussel. En samen – die van Gent, van de Borinage en van Brussel – creëerden zij de brede arbeidersbeweging die de emancipatie van de volksmensen heeft waargemaakt en onze identiteit heeft gecreëerd. Die eengemaakte arbeidersbeweging dwong het verbod op kinderarbeid af en het verbod op 12-urige werkdagen. Ze realiseerde de betaalde vakantie. Ze heeft steen voor steen de sociale zekerheid opgebouwd. Onze grootouders hebben resultaten geboekt omdat ze verenigd waren en omdat ze de strijd durfden aangaan.

Vandaag zeggen degenen die olie op het vuur gooien, dat we beter zouden scheiden. Dat er te veel problemen zijn. Maar die beweringen komen van buitenstaanders. Van beroepsseparatisten die geen ene moer hebben gedaan voor de sociale zekerheid. Waarom zouden we hen dan nu die sociale zekerheid laten afbreken?

Met het oog op 2024 hebben we meer eenheid nodig. Tegen de multinationals die alle nationale grenzen overschrijden is het voor de werkende klasse zaak internationalistisch te zijn, en dus anti-nationalistisch.

Door in België de eenheid te versterken bouwen we aan de eenheid van de werkende klasse over de landsgrenzen heen. Dat is de optiek van waaruit wij zowel het separatisme als het regionalisme bestrijden. Het establishment heeft er belang bij de werkende klasse te verdelen. In een kleinere ruimte is de arbeidersbeweging verzwakt. In een kleine ruimte is het moeilijker dat die van Luik, die van Antwerpen en die van Brussel van elkaar kunnen leren en elkaar versterken. Dan zal men hen tegen elkaar proberen uitspelen, vooroordelen aanwakkeren, en hen op zichzelf doen terugplooien. De geschiedenis toont dat wie verdeeld is niet kan winnen.

Winnen kan enkel lukken als we erin slagen alle werkende mensen te verenigen, ook al komen ze van verschillende achtergrond, ook al zijn ze in verschillende plaatsen opgegroeid, ook al hebben ze andere culturele en sociale tradities. De taal die we samen spreken is niet de taal van het geld en het koude egoïsme. Het is de taal van de arbeid en de solidariteit.

7. Maak van de federale staat opnieuw het zwaartepunt van het land

We willen separatisten en confederale regionalisten aan de twee kanten van de taalgrens beletten beslissende stappen naar de splitsing te zetten. Wij willen in de andere richting stappen zetten, met maatregelen die ingaan tegen de splitsingslogica van de voorbije staatshervormingen.

De federale staat, de gemeenschappen en de gewesten beslissen in ons land naast elkaar. Federale wetten staan op dezelfde hoogte als de decreten en ordonnanties van de gewesten of gemeenschappen. Er is geen normstelling, geen hiërarchie. Dat leidt, zoals de coronacrisis heeft laten zien, voortdurend tot blokkeringen en hindernissen.

Elke federale staat die naam waardig heeft een normstelling, een hiërarchie. In Duitsland bijvoorbeeld zet de federale Duitse overheid de krijtlijnen uit voor de verschillende Länder (gewesten). Dat is efficiënter, leidt tot minder verspilling en vooral tot minder conflicten. De federale overheid dient garant te staan voor de gelijkheid van alle inwoners. Zij moet bevoegd zijn om wetten uit te vaardigen die in het hele land gelijke levensomstandigheden garanderen, met gelijke rechten voor iedereen.

De federale staat geeft het kader aan en bepaalt de grote oriëntaties en normstellingen in de sleuteldomeinen. Dat is onmisbaar voor de consistentie1 van de grote publieke investeringsplannen die zich opdringen om de sociale problemen en de klimaatuitdagingen aan te pakken en om een ongelijke ontwikkeling tussen de gewesten tegen te gaan.

Wij willen het beleid inzake gezondheidszorg, klimaat, mobiliteit en energie, maar ook economie, werkgelegenheid, digitalisering en de overheidsinvesteringen herfederaliseren en op nationaal niveau tillen. We willen een volledig federale sociale zekerheid. En een meer solidaire Financieringswet.

Het gaat voor ons land over een fundamentele verandering. Het zwaartepunt van de politieke besluitvorming moet weer op federaal vlak gaan liggen. De uitvoering ervan en de aan de realiteit van het terrein aangepaste concrete toepassingen zullen eerder door de gewesten gedragen worden.

Vanuit dat oogpunt moet het recht van de federale staat voorrang hebben op het recht van de gewesten, zoals in Duitsland. Wanneer de belangen van de gewesten het land dreigen te blokkeren, is een scheidsrechter nodig die knoop kan doorhakken. Alleen de federale staat kan die taak op zich nemen.

Dat willen we gepaard laten gaan met een vereenvoudiging van de structuren. We willen de gewesten afbakenen volgens de volgende criteria: economische relaties, sociale contacten en taalkundige samenstelling. De inwoners putten hun rechten uit het feit dat ze in een bepaald gewest wonen, niet uit het feit dat ze tot een bepaalde taalgemeenschap behoren.

Wij missen in ons land politieke mechanismen die verbindend werken. Zo hebben we een federale kieskring nodig voor de nationale verkiezingen, zodat er vertegenwoordigers zijn die door de hele bevolking gekozen zijn en niet alleen door de inwoners van één gewest. Ministers van de federale staat treden in het hele land op en zijn voor hun beleid verantwoording verschuldigd tegenover alle kiezers van het land.

Wij verdedigen een eenheidsfederalisme dat sociaal, goedkoop, efficiënt en humaan is.

8. Meer eenheid is sociaal

Het federale niveau kan het best de herverdeling van de rijkdom organiseren: met een eerlijke fiscaliteit, een sterke sociale zekerheid en sterke openbare diensten. Wie alles opsplitst, krijgt meer concurrentie tussen de gewesten, en een afbouw.

Voor iedere verzekering geldt: de risico’s zijn beter gedekt wanneer de pool van bijdragebetalers groter wordt. Dat is ook zo voor de sociale zekerheid met de pensioenen, de werkloosheidsverzekering, de ziekte- en invaliditeitsverzekering of de arbeidsongevallenverzekering. De eenheid van de sociale zekerheid op federaal niveau met één enkele administratie biedt de beste prijs-kwaliteitsverhouding en staat garant voor het publieke karakter en de publieke financiering ervan.

Het grootste deel van de belastingen moet op federaal niveau geïnd worden. Maar die inkomsten dienen naargelang de beleidsniveaus herverdeeld te worden volgens een verdeelsleutel die aan de behoeften beantwoordt. Zoals in andere federale landen dienen herverdelingsmechanismen de kloof tussen de rijkste en de armste gewesten te verkleinen en de toegang tot vergelijkbare openbare diensten voor alle burgers te waarborgen.

9. Meer eenheid is goedkoper en efficiënter

De oppervlakte van België is kleiner dan die van de meeste Duitse Länder. Londen telt meer inwoners dan België en heeft één enkele gemeenteraad en één enkele burgemeester. Het kan bij ons veel eenvoudiger en veel goedkoper dan nu. We kunnen het aantal ministers en staatssecretarissen met meer dan een derde verminderen.

De bevoegdheden waarvan de regionalisering zich een mislukking heeft getoond, willen we herfederaliseren. Alleen de bevoegdheden waarvan de regionalisering echt een meerwaarde betekent op het vlak van democratie en efficiëntie laten we door de gewesten opnemen.

Brussel, de hoofdstad, vormt het kruispunt van het land. De stad is een tweetalig gewest op zich. Brussel is deel van de oplossing. Voor uitdagingen die het Brussels Gewest overstijgen maar die wel gelinkt zijn aan de rol van Brussel als federale hoofdstad, geeft de federale staat de grote oriëntaties aan. De federale regering zal toezicht blijven houden op de bescherming van de Nederlandstalige en Franstalige minderheden in de hoofdstad en in de Rand.

10. Meer eenheid is humaan

Waarom mensen opsluiten in een bekrompen Vlaamse of Waalse identiteit? Het meertalig karakter van ons land is net een troef in het Europa van vandaag. De kruisbestuiving van Latijnse en Germaanse invloeden heeft ons land gekarakteriseerd en doet dat nog altijd. Dat maakt de eigenheid van België uit en is een integraal onderdeel van onze Belgische identiteit. 

Je kan die identiteit niet amputeren zonder ze te verschralen en te verarmen. Een amputatie is brutaal. Wij verdedigen een verenigd, meertalig België met een eenheidsfederalisme dat een voorbeeldfunctie kan vervullen in het meertalige Europa.