Strijd tegen ongelijkheid is de kern van de Winter van Solidariteit

De armen armer en de rijken rijker, dat moet stoppen

De crisis zorgt ervoor dat de armen armer worden, en een handvol rijken nóg rijker. De honderd rijkste Europeanen zagen hun fortuin op één jaar tijd met 120 miljard euro groeien. En dat ondanks de crisis en de daling van het bruto binnenlands product (bbp) in heel Europa.

Aan de ene kant profiteren sommigen dus van de crisis, maar aan de andere kant zijn er massa’s mensen die steeds meer moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. De Verenigde Naties slaan alarm: “Armoede en honger nemen toe in Europa”. Tijdens de eerste lockdown hadden in België 200.000 mensen voedselhulp nodig. Dat zijn er 30.000 meer dan aan het begin van het jaar. Het gaat om werkende armen, alleenstaande ouders (vaak moeders), jongeren die in armoede sukkelen. En de cijfers blijven stijgen.

De ongelijkheid bestond al voor de crisis, maar nu neemt ze nog veel sneller toe. Elke dag krijgen we verhalen binnen van mensen die hun inkomen en hun job dreigen te verliezen. En de crisis heeft ook ernstige psychosociale gevolgen. Die sociale problemen in combinatie met het wegvallen van de meeste sociale contacten wegen zwaar op onze geestelijke gezondheid. Het gevoel van onbehagen, eenzaamheid en verlatenheid wordt steeds sterker, vooral onder jongeren. Het is hoog tijd om actie te ondernemen en die trend te keren. Er kan geen sprake zijn van een terugkeer naar het “normaal” van de ongelijke samenleving vóór corona. Het is tijd voor structurele veranderingen. 

Een 4-puntenplan

1. De werkende mensen beschermen zolang de crisis duurt

Niemand zou in een situatie mogen komen waarbij men moet kiezen tussen zijn inkomen/job en zijn gezondheid. Toch is dat vandaag voor veel werknemers het geval. Om dat te voorkomen, moeten we:

• het inkomen in geval van tijdelijke werkloosheid en quarantaine voor 100% garanderen. Dat is noodzakelijk om de koopkracht te waarborgen, maar het zorgt er ook voor dat mensen de quarantainemaatregelen vlotter kunnen naleven.
• voor kleine zelfstandigen en kunstenaars automatisch inkomen en steun verzekeren. Vandaag zien we dat velen onder hen door de mazen van net vallen of niet weten waar ze recht op hebben. De steun moet ook omhoog, en de banken moeten verplicht worden om de afbetaling van leningen uit te stellen.
• in crisistijden een moratorium op ontslagen invoeren om te voorkomen dat werknemers onder druk worden gezet of dat sommige grote bazen van de crisis profiteren om te herstructureren.

Deze maatregelen moeten onmiddellijk worden genomen. De werkende bevolking is niet verantwoordelijk voor deze crisis en hoeft er niet de prijs voor te betalen. De koopkracht en de werkgelegenheid vrijwaren is ook van cruciaal belang voor het economisch herstel.

2. De koopkracht structureel verhogen en de armoede bestrijden

Het is niet normaal dat in een rijk land als België zoveel mensen te weinig eten hebben of zich niet deftig kunnen verwarmen. We nemen structurele maatregelen om dat op te lossen:

• Het minimumloon optrekken naar 14 euro per uur en de loonstop opheffen. Uit een recente studie blijkt dat veel werknemers in essentiële sectoren in feite onderbetaald werden. Het is tijd om dat te veranderen.
• De btw op energie verlagen naar 6%. Zeker nu de winter in het land is, wegen de energiekosten zwaar door in de facturen van de armste gezinnen.
• Alle uitkeringen optrekken tot boven de armoedegrens. Alle opeenvolgende regeringen hebben dat al jaren beloofd, maar hebben die belofte nooit nagekomen. We moeten het nu doen.
• De gepensioneerden uit de armoede halen. De situatie van onze ouderen is vandaag onaanvaardbaar. We moeten een einde maken aan de loze beloftes van de regering en een minimumpensioen van 1.500 euro invoeren, netto en nú.

3. De zaken benoemen en reageren op de psychosociale crisis, vooral onder jongeren

Gebrek aan sociaal contact en perspectief tast onze geestelijke gezondheid aan, vooral bij jongeren. Wanneer dat dan nog eens gepaard gaat met financiële moeilijkheden, kan dat tot tragedies leiden zoals bij de jonge Luikse zelfstandige Alysson. De psychosociale impact van deze crisis wordt zwaar onderschat. Alles begint met de zaken te durven benoemen. En vervolgens moeten we de nodige maatregelen nemen:

• Massaal investeren in psychologische ondersteuning en bijstand in de eerste lijn, zodat ze toegankelijk en gratis zijn. De hulplijnen en ondersteuningsinitiatieven breed bekendmaken.
• Proactief mobiele teams van psychologen en maatschappelijk werkers naar gemeenschappen sturen waarvan bekend is dat ze zwaar getroffen zijn (rusthuizen, jeugdinstellingen enz.).

De jeugd verdient bijzondere aandacht. Sociaal contact is een fundamentele noodzaak voor de ontwikkeling van jongeren. Het isolement waarin ze nu worden geduwd maakt dat nog veel erger. Ook op school nemen de druk en de ongelijkheid toe. Jongeren hebben het gevoel dat ze een deel van hun jeugd missen, dat ze de mooiste jaren van hun leven aan zich voorbij zien gaan. Veel jongeren zien af en hebben te kampen met mentale problemen. In deze crisis zijn ook zij een risicogroep. Maar het is een groep die geen grote lobby heeft om hen te verdedigen. We willen daar een belangrijke kwestie van maken:

• Het taboe op de geestelijke gezondheid doorbreken. Er moeten plekken zijn om erover te praten, iedereen moet kunnen zeggen hoe hij of zij zich voelt. Dat moet ook op school worden georganiseerd.
• Het onderwijsprogramma aanpassen om de druk te verminderen en de ongelijkheid bestrijden door jongeren met moeilijkheden extra steun te bieden.
• De digitale kloof verkleinen door ervoor te zorgen dat iedereen toegang heeft tot een computer. De regeringen moeten hiervoor dringend middelen vrijmaken.
• Jongeren toestaan om, in samenwerking met jeugdbewegingen, hun hobby’s (sport, cultuur ...) te hervatten in een begeleide omgeving.
• De jeugd als prioritaire groep opnemen voor de toekomstige versoepelingsmaatregelen.

4. De grote vermogens en de multinationals doen bijdragen aan de inspanning

Het is niet aan de werkende bevolking en de jongeren om de rekening voor deze crisis te betalen. Er is geld genoeg. Er waren nog nooit zoveel miljardairs in België als nu. Zeker in tijden van uitzonderlijke crisis moeten we de nodige maatregelen nemen.

We willen:

• een miljonairstaks invoeren Een échte vermogensbelasting, geen symbolische taks die zijn doel mist zoals die van de Vivaldi-regering. Een belasting van 1 tot 3% op de vermogens boven de een miljoen euro zou 8 miljard euro voor sociale investeringen kunnen vrijmaken.
• de multinationals een rechtvaardige belasting opleggen. Het is niet normaal dat een schoonmaakster meer belastingen betaalt dan sommige grote multinationals. We moeten komaf maken met de fiscale cadeaus en de verschillende fiscale achterpoortjes.
• een tijdelijke bijzondere belasting voor wie profiteert van de crisis. We zien immers hoe de reuzen van de e-commerce, de grootwarenhuizen en de geneesmiddelenindustrie dankzij de crisis superwinsten boeken. We willen een uitzonderlijke crisisbelasting invoeren, zoals dat in vele landen tijdens de twee wereldoorlogen is gebeurd. Hierdoor zouden honderden miljoenen euro’s beschikbaar komen om kleine zelfstandigen en kmo’s te helpen.