Stop de aanval op de lidgelden van de PVDA en leg de zelfbediening aan banden
Partijen, parlementsleden en ministers krijgen te veel overheidsgeld. Onder druk van de publieke opinie erkennen alle partijen dit, althans voor de camera's. Maar in plaats van het probleem aan te pakken willen ze… de PVDA aanvallen. Enkele verklaringen.
Ondanks alle beloften heeft de regering nog niets gedaan aan de politieke zelfbediening. Er wordt niet geraakt aan de gigantische vergoedingen en lonen van ministers en volksvertegenwoordigers of aan de dotaties van politieke partijen. Maar op de valreep wordt er toch nog iets uit de hoed getoverd. De regeringspartijen en andere oppositiepartijen gaan naar een compromis dat een aanval betekent op de enige partij die zich tegen de privileges van de politieke klasse kant. Hoe zit dat?
Alle traditionele partijen zijn het er nu blijkbaar over eens dat er een plafond moet komen op inkomsten uit lidgeld! Niet dat ze zelf zoveel lidgelden ophalen. Het aandeel van lidgeld bedraagt slechts 2% van hun budget, aangezien ze al jarenlang aan het overheidsinfuus van de dotaties hangen. De enige partij waarvan de leden nog altijd substantieel bijdragen aan haar begroting is de PVDA.
Een discussie over de buitensporige subsidies aan politieke partijen wordt op die manier volledig op haar kop gezet. Via een lange omweg wordt het een aanval tegen de enige partij die al jaren strijd voert tegen die hoge dotaties en aantoont dat het anders kan.
Niet alleen verminderen, ook verbeteren
De PVDA pleit al lang voor de halvering van de overheidsfinanciering van politieke partijen. We hebben daar ook een wetsvoorstel voor ingediend. Bijna 80 miljoen euro per jaar, dat is gewoon te veel. Voor ons is de cruciale vraag hoe we de dotaties kunnen verminderen en toch een systeem overhouden dat partijen toelaat om te functioneren.
Het gaat dan niet alleen over verminderen maar ook over verbeteren. We denken dat een slimme financiering van politieke partijen kan bijdragen tot de democratisering van het politieke systeem. Daarom stellen we een regel voor waarbij partijen een eigen bijdrage moeten leveren voor elke euro overheidssteun die ze ontvangen.
“Matching funds” heet dat dan. In Duitsland bestaat zo’n systeem. Elke partij mag evenveel geld ontvangen van de overheid als ze zelf bij de achterban kan ophalen. Voor elke euro steun of lidgeld, krijgt een partij één euro van de overheid. In ons voorstel zou het enkel gaan om giften van individuen en natuurlijk niet van bedrijven.
Wortels in de samenleving
Dat zorgt ervoor dat partijen weer dichter bij hun leden en sympathisanten gaan staan. Ze zijn verplicht om verantwoording af te leggen. Ze zullen zorgvuldiger omspringen met hun financiën, aangezien hun leden erop zullen toezien dat het geld goed besteed wordt.
Verschillende experten en ook journalist Ivan De Vadder erkennen dat. Die laatste erkent dat de PVDA een voorbeeld is van een partij die wortels heeft in de samenleving door dit principe in de praktijk al toe te passen: “Op dit moment is er één partij bij ons die daarin slaagt. Dat is de PVDA. Door een systeem waarbij er heel veel giften door leden worden gegeven, dat mandatarissen een stukje afgeven. Zij zijn eigenlijk het voorbeeld van een partij die wel degelijk wortels heeft in de samenleving en dat bewijst. Maar ook dat systeem vindt geen ingang of geen genade in de ogen van de mensen van die commissie partijfinanciering.”
Afleidingsmanoeuvre
Tot nu toe staat er geen plafond op lidgelden van politieke partijen. Dat bestaat wel voor giften. Nu heeft men er niets beters op gevonden dan voor te stellen dat de wet lidgelden en giften op dezelfde manier moet behandelen: maximum 500 euro per jaar.
Maar lidgeld en giften, dat zijn natuurlijk verschillende dingen. Er zijn duizenden verenigingen die opgebouwd werden door het vrijwilligerswerk en de financiële bijdragen van hun leden. Als een hobby een passie wordt, dan heb je daar nu eenmaal veel voor over. Dat is normaal en gezond. Daar een rem op zetten, is gewoon te gek voor woorden.
Bovendien is er een fundamenteel verschil tussen giften en lidgelden. Ledenbijdragen zijn regelmatig, gebaseerd op een reglement en verbonden aan bepaalde rechten inzake participatie. Giften zijn occasioneel en er staat niets tegenover. Dat was dan ook de logica achter het opleggen van een plafond voor giften: de mogelijke beïnvloeding van buitenaf – zeg maar corruptie – tegengaan. Onzinnig dus om dezelfde beperking op te leggen voor lidgeld. Leden nemen deel aan de democratische besluitvorming van de partij en hebben dus andere middelen om binnen de partij invloed te hebben op de besluitvorming.
Het is dan ook duidelijk dat de huidige dreigementen om het lidgeld te beteugelen een aanval tegen de PVDA zijn, een afleidingsmanoeuvre om aan het hele systeem van hoge lonen van politici en gigantische overheidsdotaties niets te moeten veranderen. “De partijen moeten geen hervorming doen om de PVDA stokken in de wielen te steken”, zei professor Bart Maddens ooit, “maar om meer op de PVDA te gaan lijken wat hun financiering betreft.” (Commissie Grondwet en Institutionele Hernieuwing van de Kamer, 19 april 2023) De recente discussie rond de partijfinanciering zal de hoop van de expert op het vlak van partijfinanciering nog verder de grond in geboord hebben.
