Respect voor de zorg, Stop Arizona
Op 7 november komt de zorgsector op straat. Sinds de coronapandemie, wordt keer op keer hetzelfde signaal gegeven door het personeel en hun vakbonden: wachten kan niet meer, fuck de werkdruk… De zorg heeft meer middelen nodig. En toch zijn we midden in een groot zorginfarct terechtgekomen. De situatie is dus zeer urgent: personeelstekort, steeds meer administratie, een te hoge werkdruk en voor de bevolking wordt de zorg duurder en daalt de kwaliteit.
Nationale betoging van de non-profit. Afspraak op donderdag 7 november om 10.30 u. aan het Noordstation in Brussel
De zorg redden zou een politieke prioriteit moeten zijn. In plaats daarvan heeft de Arizona-coalitie (N-VA, MR, Les Engagés, Vooruit en CD&V) maatregelen in petto die niet veel goeds beloven. Ze willen de lonen verminderen en het budget voor de zorg verlagen. De betoging van 7 november is het moment om ons te laten horen, respect voor de zorg te vragen en Arizona te stoppen.
Onze zorg is ernstig gewond
De werkdruk in de zorg is de afgelopen jaren fors toegenomen. Er is een oplopende tegenstelling tussen de stijgende vraag naar zorg en het tekort aan middelen en zorgpersoneel. ‘Op onze gang zijn er drie collega’s tekort, elke shift werk ik minstens een uur langer en ik spring regelmatig in voor zieke collega’s. Als ik ‘s avonds thuis kom, ben ik kapot’, vertelt Elisa, zorgkundige in een rusthuis. Zorgverleners moeten steeds meer doen met minder collega’s. Ze werken steeds flexibeler. Dit leidt vaak tot hoge stressniveaus, emotionele uitputting en uitval door ziekte. Al vóór de coronacrisis kampte 1 op 3 met emotionele uitputting. Veel mensen verlaten de sector, en nog meer overwegen dat te doen. Ook het aantal studenten in zorgopleidingen daalt verder. Daardoor kampen we met een groeiend tekort aan zorgverleners.
Zorginstellingen in België kampen met een steeds moeilijkere financiële situatie, veroorzaakt door de stijgende kosten en beperkte financiële middelen. 49 van de 82 ziekenhuizen in ons land kampen met rode cijfers. De ouderenzorg smeekt om de nodige investeringen. Maar de overheidsfinanciering blijft uit. Hierdoor hebben sommige ziekenhuizen en woonzorgcentra te maken met structurele tekorten en moeten ze ingrijpende besparingen doorvoeren. Zo wordt bijvoorbeeld in veel ziekenhuizen bespaard op ondersteunend en administratief personeel, of men grijpt naar fusies en privatiseringen, die de werkomstandigheden verder op de helling zetten.
Dit alles heeft ook gevolgen voor de kwaliteit en toegankelijkheid van onze zorg voor de bevolking. De wachttijden nemen toe: een plek in een rusthuis, een afspraak bij de specialist, een operatie of medische beeldvorming – mensen moeten steeds langer wachten op de juiste zorg. Maar ook de toegankelijkheid staat onder druk. Ziekenhuizen verhogen de prijzen om uit de rode cijfers te blijven. Het gevolg: steeds meer mensen stellen zorg uit omdat ze het niet kunnen betalen. Daarnaast leiden fusies ertoe dat kleinere buurtziekenhuizen of afdelingen worden gesloten. Van materniteiten tot spoedafdelingen, essentiële zorg dichtbij huis die voor veel mensen van groot belang is, verdwijnt hierdoor steeds meer.
Arizona gooit olie op het vuur
Midden in deze urgente situatie, hebben de onderhandelingspartners van Arizona (N-VA, MR, Les Engagés, CD&V, Vooruit) beslist om in plaats van te blussen, meer olie op het vuur te gooien. Met de asociale maatregelen die op tafel liggen, zullen ze de problemen enkel verdiepen.
Arizona wil bijvoorbeeld het tijdskrediet aan het einde van de loopbaan afschaffen, de zogenaamde landingsbaan. Voor Myriam, verpleegkundige in een dagziekenhuis, betekent die landingsbaan het verschil tussen volhouden of ziek uitvallen. ‘Gewoon deeltijds werken zou me te veel kosten, door de landingsbaan is het verlies beperkt', vertelt ze. Daarnaast is er bijvoorbeeld de pensioenmalus. Wie niet aan een loopbaan van 35 effectief gewerkte jaren komt, door bijvoorbeeld deeltijds werk of een ziekteperiode, zal onder Arizona een percentage van zijn pensioen zien verdwijnen. Veel zorgwerkers, zeker vrouwen, halen die 35 jaar niet.
Arizona zet ook de aanval in op de vergoeding van onregelmatige prestaties, die in de zorg juist essentieel en onderbetaald zijn. De afschaffing van het verbod op nachtarbeid op zon- en feestdagen zet de bestaande toeslagen onder druk, terwijl deze vergoedingen in de zorg juist zouden moeten stijgen. Bovendien zal nachtarbeid in de toekomst pas vanaf middernacht (in plaats van 20 uur nu) worden vergoed. Mieke, nachtverpleegkundige, berekende dat dit voor haar bijna 300 euro per maand loonverlies zou betekenen. 'Ik heb dat geld echt nodig om rond te komen', laat ze weten.
Door maatregelen zoals de verlenging van de loonblokkering en aanvallen op de indexering van ons brutoloon, zal Arizona de sociale zekerheid laten bloeden. Maar die sociale zekerheid is juist essentieel voor de financiering van onze gezondheidszorg. Een bloedende sociale zekerheid zal leiden tot minder investeringen of zelfs besparingen in de zorg, terwijl er juist grote investeringen nodig zijn om de toekomstige uitdagingen te trotseren. Zonder die investeringen loopt onze sector verder leeg.
En wat met de Vlaamse en Waalse regeringen?
De Arizona coalitie op federaal niveau is een afspiegeling van de Vlaamse en Waalse coalities. Het is dus logisch dat hun maatregelen in dezelfde lijn liggen.
In het nieuwe Vlaamse regeerakkoord wordt het zorgpersoneel bijna helemaal over het hoofd gezien. Voor personeel dat amper het hoofd boven water kan houden, is dat verre van voldoende. Personeel in de ouderenzorg heeft amper tijd om een babbeltje te doen met hun bewoners. Ze vragen al jaren extra middelen, maar de nieuwe regering investeert volgend jaar slechts 12 miljoen extra in ouderenzorg. In de kinderopvang staan begeleiders er vaak alleen voor met 9 kinderen en krijgen ze een van de laagste brutolonen van België. Resultaat: duizenden vacatures blijven openstaan. De kindratio moet omlaag om de werkdruk te verlichten – negen kinderen per begeleider is onhoudbaar.
De nieuwe Waalse regering kondigt voor 2025 structurele besparingen van 268 miljoen euro aan. De zorg zal hierbij niet gespaard blijven. Gemeenten verliezen 30 miljoen aan financiering, wat betekent dat er minder geld beschikbaar is voor het personeel in onze openbare rusthuizen. Tegelijkertijd bereidt de regering zich voor om de "silver economy" te stimuleren, waarbij rusthuizen in handen komen van grote commerciële groepen. Dit zal leiden tot slechtere arbeidsomstandigheden, mindere leefomstandigheden voor bewoners en hogere prijzen, terwijl 75% van de ouderen nu al niet in staat is de kosten van een rusthuis te betalen. Ook openbare crèches zullen het slachtoffer worden van deze besparingen, terwijl daar ook al een schrijnend tekort aan plaatsen en het personeel onderbemand is.
Het verlanglijstje van Arizona is een gevaar voor de zorgsector en wordt op dit moment besproken, zonder naar de werknemers en hun vakbonden te luisteren.
Respect voor de zorg
Er staan duidelijk twee visies tegenover elkaar. De Arizona-visie is er een van ieder voor zich: een maatschappijvisie waar mensen aan hun lot worden overgelaten, publieke diensten kapotbespaard worden en de deur wagenwijd wordt opengezet voor commercialisering en privatisering, waar zorgpersoneel een kostenpost is waarop bespaard moet worden.
Met de PVDA staan we voor een samenleving waarin voor elkaar zorgen centraal staat, waar onze kinderen, ouderen en zieken de kwalitatieve zorg krijgen die ze nodig hebben, en waar het zorgpersoneel de kans krijgt om die zorg te geven – met voldoende handen aan het bed – zodat ze voldoening halen uit hun werk.
Dat begint met respect voor onze sociale zekerheid. Dit systeem moet robuust genoeg zijn om in te spelen op de groeiende zorgvraag, bijvoorbeeld door de vergrijzing of technologische vooruitgang. Een groeinorm die ervoor zorgt dat de financiering van de zorgsystemen meegroeit met de groeiende noden is daarom essentieel. Zonder dit mechanisme zal de druk alleen maar verder toenemen.
We hebben ook respect voor het zorgpersoneel nodig, niet alleen in woorden, maar ook in daden.
Dat betekent een grootschalig investeringsplan om de zorg te redden: met respect voor het loon, een eerlijke verloning die in lijn is met de verantwoordelijkheid, de hoge fysieke en emotionele belasting en de benodigde flexibiliteit. Met respect voor de werkomstandigheden door de werkdruk te verlagen en de balans tussen werk en privé te verbeteren. Maar ook door opleidingen en ondersteuning te bieden, door respect voor de pensioenen, door landingsbanen verder uit te breiden en eindelijk zorg als zwaar beroep te erkennen, zodat pensioen na 35 jaar mogelijk wordt. Dat zijn fundamentele voorwaarden om het huidige personeel te behouden en de sector aantrekkelijk te maken voor nieuw talent.
In 2017 keurde het parlement het zorgpersoneelsfonds goed op voorstel van de PVDA, in 2020 kwam er een groot sociaal akkoord na vakbondsacties. In 2024 heeft de zorg nood aan verdere investeringen, zo maken we de zorg toekomstbestendig. Dat is niet alleen een investering in de mensen die er werken, maar ook in de kwaliteit van de zorg die we in de toekomst allemaal nodig zullen hebben.
