Regeringsvorming: onze pensioenen en onze koopkracht onder vuur

Het kader: 27 miljard aan besparingen

De Wever en co wilken de komende jaren 27 miljard euro besparen. Dat is een enorm bedrag. In begrotingstermen is dat een “atoombom”, zoals een krant het uitdrukte. Om zoveel besparingen te verwezenlijken had De Wever een stevige cocktail van sociaal onrechtvaardige maatregelen en taksen op tafel gelegd: snoeien in de pensioenen, langdurig zieken opjagen, de btw op basisproducten en de accijnzen op benzine verhogen, overheidsbedrijven privatiseren ...

Die paar voorbeelden tonen goed aan dat De Wever opnieuw het hele gewicht van de crisis wil afwentelen op de werkende bevolking. De grote fortuinen en de multinationals daarentegen worden niet of nauwelijks geraakt.

De eerste onderhandelingsronde is nu onderbroken. Na vier versies van zijn nota gaf De Wever zijn opdracht als formateur terug aan de koning. 

Er was dan wel een globaal akkoord over de maatregelen en de oriëntatie, toch raakten de partijen het niet eens over het al dan niet nemen van een kleine symbolische maatregel tegen de superrijken om de werkende mensen deze bittere pil te laten slikken... 

Dat neemt niet weg dat er een akkoord was over de plannen van De Wever. En die dreigen in de toekomst opnieuw op tafel te komen tijdens de volgende onderhandelingsrondes voor de vorming van een regering...

Daarom is het van essentieel belang om de inhoud van die maatregelen zo breed mogelijk bekend te maken en het verzet nu al voor te bereiden.

1/ Onze pensioenen in het vizier

In zijn nota stelt De Wever enerzijds voor om een “pensioenmalus” in te voeren voor werknemers die hun vervroegd pensioen opnemen vóór de wettelijke pensioenleeftijd. In de praktijk betekent dit een verdere verlaging van hun pensioenen, terwijl de Belgische pensioenen al tot de laagste behoren in West-Europa.

Anderzijds wil hij alle vormen van brugpensioen afschaffen “vanaf 1 oktober 2024”. Een totale woordbreuk dus met de regeringsbeloftes van tien jaar geleden: toen werd de pensioenleeftijd naar 67 jaar gebracht met de belofte dat er vele uitzonderingen zouden komen voor de mensen met een zwaar beroep. Gelogen dus...

Het vervroegd pensioen is een zeer fundamentele kwestie voor de werkende bevolking: het gaat over het mooiste en meest vrije deel van het mensenleven dat men afneemt. Een periode waar men voor het eerst kan leven zonder grote stress en druk, waar men kan gaan en staan waar men wil en kan eten, slapen en naar het toilet gaan wanneer men wil.

Terwijl er niets wordt voorzien voor zware beroepen, komen de pensioenstelsels voor werknemers van het spoor en voor militairen ook in het gedrang.

Hij wil ook de toegang tot de pensioenbonus beperken, het recht op een minimumpensioen beperken en de pensioenen in de openbare diensten aanpakken door de perequatie (het mechanisme dat ervoor zorgt dat de pensioenen de evolutie van de lonen volgen) af te schaffen en de periode die in aanmerking wordt genomen voor de berekening te verlengen.

Kortom: De Wever wil mensen langer laten werken voor minder pensioen. Het is over de ruggen van gepensioneerden, mensen die hun hele leven hard hebben gewerkt, dat hij een groot deel van de besparingen wil realiseren.

2/ Verhoging van btw en accijnzen

De nota van De Wever neemt het voorstel van huidig minister van Financiën Van Peteghem over en pleit voor een harmonisatie van de btw-tarieven van 6% en 12% naar 9%. Dit betekent dat op alle basisproducten zoals brood, melk, voedsel, en mogelijk zelfs energie, 9% btw zal worden geheven. De Wever probeert deze maatregel te verkopen door hem te koppelen aan een btw-verlaging van 0% op groenten en fruit. Maar zelfs op die manier zou dat volgens De Tijd de bevolking als geheel minstens 2 miljard euro kosten.¹

Het geeft je een idee van hoe De Wever zijn belastinghervorming wil financieren: met de ene hand terugnemen wat hij met de andere hand gaf. Temeer daar het wetsvoorstel ook voorziet in een verhoging van de accijnzen op benzine (tot 0,13€/l ). Btw en accijnzen zijn bij de meest oneerlijke belastingen: ze zijn niet progressief en treffen dus het hardst de mensen en gezinnen met het laagste inkomen.

3/ Verzwakking van de automatische loonindexering

“We hervormen de gezondheidsindex in lijn met de klimaatdoelstellingen van deze regering door het gewicht van fossiele brandstoffen zoals gas in de korf te verminderen”, schreef De Wever in zijn nota. Net als destijds bij de invoering van de ‘gezondheidsindex’ worden nu de klimaatdoelstellingen gebruikt als voorwendsel om de automatische indexering af te zwakken. 

En daar blijft het niet bij. De Wever zet ook de deur open voor systemen om af te wijken van de regels van collectieve onderhandelingen en collectieve overeenkomsten (met name in de vorm van opt-outs) en hij schrijft ook dat bij een hoge inflatie (meer dan 4%) de loonindexering niet langer een indexering van het brutoloon zal zijn, maar alleen een verhoging van het nettoloon. De valkuil van het voorstel is dat vakantiegeld, eindejaarsuitkeringen, pensioenen en tijdelijke werkloosheid allemaal berekend worden op basis van het brutoloon. Met andere woorden, alleen het nettoloon indexeren betekent een nettoverlies voor de werkende mensen. Bovendien is het een aanval op de financiering van de sociale zekerheid, die de weg vrijmaakt voor verdere aanvallen op pensioenen, gezondheidszorg enz.

4/ Carensdag en jacht op zieken

In zijn nota roept De Wever op tot de herinvoering van de “carensdag” – de eerste onbetaalde dag bij ziekte voor werknemers – en een nog strengere jacht op langdurig zieken. Wie langdurig ziek is, zal verplicht moeten re-integreren, op straffe van zwaardere sancties. De N-VA-voorzitter plant ook sancties tegen huisartsen en mutualiteiten die onvoldoende meegaan in zijn beleid.

Voor De Wever gaat het er niet alleen om te bezuinigen, maar hij wil ook zijn ideeën opdringen, hij wil een beeld ophangen van zieke werknemers als fraudeurs. Nochtans tonen studies aan dat de stijgende productiviteit werknemers steeds zieker maakt.

5/ Deregulering van het arbeidsrecht

De Wever beweert het arbeidsrecht te willen “moderniseren”, maar in werkelijkheid is hij bezig met een grootschalige deregulering, een stap achteruit, terug naar de 19de eeuw: opheffing van het verbod op zondagswerk, afschaffing van verplichte sluitingsdagen, uitbreiding van flexi-jobs, afschaffing van de regeling voor “nachtwerk” tussen 20 uur en middernacht, enz. 

Zo valt er te lezen dat de “arbeidsduur wordt afgeschaft”. Zomaar. De enige beperking die er nog overblijft, is wat Europa vastlegt: een werkweek van gemiddeld maximaal 48 uur over een periode van vier maanden en het recht op 11 opeenvolgende uren rust op een werkdag (wat omgekeerd betekent dat een werkdag 13 uren mag duren).

Het principe van de 38-urenweek en de 8-urendag wordt in de vuilnisbak gekieperd. Op die manier worden contracten mogelijk van 48 uren per week, bijvoorbeeld 6 dagen van 8 uren. Er zijn ook een krediet zijn van 360 “vrijwillige” overuren, zonder recup, zonder akkoord van de vakbonden, zonder extra loon, zonder sociale bijdragen, zonder belastingen. 

Of nog: de afschaffing van het verbod op werken op feestdagen, en van nachtarbeid tussen 20 uur en middernacht (zie verder).

Kortom, de nieuwe regel is dat er haast geen regels meer zijn. De Wever wil elke vorm van collectieve arbeidsovereenkomsten kapot maken, en een eindeloze stroom van individuele akkoorden mogelijk maken, waardoor werknemers er alleen voor komen te staan in een ongelijke onderhandeling met hun baas.

6/ Ontwaarding van nachtwerk

In zijn nota stelt Bart De Wever voor om het regime van nachtarbeid af te schaffen tussen 20 uur en middernacht. Door nachtarbeid pas te laten starten om middernacht, in plaats van om 20 uur, verliezen werknemers een deel van hun premie, wat zorgt voor een aanzienlijke daling van hun koopkracht. En het hardst getroffen zijn jongeren die er dankzij die nachtpremie in slagen om toch aan een deftig loon te raken.

Een verpleegkundige uit Lievegem schreef een lezersbrief in Het Nieuwsblad: “Wie werkt er 's nachts? Arbeiders, mensen in de gezondheidszorg, ... kortom meestal personen met een lager inkomen. Mijn echtgenote is halftijds thuisverpleegster van 18 uur tot 22 uur en ikzelf werk voltijds 's nachts in een ziekenhuis van 21 uur tot 7.30 uur. Wij zouden dus honderden euro's mislopen terwijl die nachtdienst-toeslagen ons matig loon net wat opkrikken. De maatregel zou onze koopkracht verkleinen. Bovendien maakt het de keuze voor het beroep van verpleegkundige alweer véél minder aantrekkelijk.”²

Arbeiders die in ploegen werken, spoorpersoneel, bus- en tramchauffeurs, verpleegkundigen en zorgkundigen in de ziekenhuizen en de rusthuizen, gevangenispersoneel, politieagenten, bewakingsagenten, logistieke arbeiders... Niet alleen zullen zij aan koopkracht inboeten door deze maatregel, het getuigt ook van een gebrek aan respect voor de mensen die ons land doen draaien, en die daarvoor op persoonlijk vlak vaak een zware prijs betalen.

7/ Aanval op de werkloosheidsverzekering

De Wever wil samen met zijn partners ook de werkloosheidsverzekering aanvallen door het recht op een werkloosheidsuitkering in de tijd te beperken en de degressiviteit van de uitkering te verhogen. Mensen zonder werk zullen onder druk worden gezet om eender welke job aan te nemen (ongeacht sector, locatie of loon) als ze willen vermijden dat hun inkomen wordt verminderd of dat ze worden gesanctioneerd. Wie geen job heeft, loopt het risico gedwongen te worden om te werken (“gemeenschapswerk”) voor een belachelijk loon, en bovendien ter vervanging van een goeie kwaliteitsvolle job. Werkzoekenden onder druk zetten is dus een strategische kwestie om de hele werkende bevolking te verzwakken. Dit is wat we gezien hebben in het Duitse model.

De Vlaams-nationalist Bart De Wever wil ook het arbeidsmarktbeleid regionaliseren en werkzoekenden activeren. Hij wil zo een voet tussen de deur krijgen om uiteindelijk te komen tot een volledige regionalisering van de werkloosheidsverzekering - een tweede luik van de sociale zekerheid na de regionalisering van de kinderbijslag. Regionaliseren om de sociale zekerheid af te breken.

8/ Privatisering van overheidsbedrijven

Afbraak van de sociale bescherming gepaard laten gaan met de privatisering van openbare bedrijven, zo luidt het neoliberale recept van De Wever. Belfius, Ethias, Proximus of bpost… alle overheidsparticipaties liggen onder vuur bij de formateur.

Neem nu bijvoorbeeld Belfius, de bank die in 2008 gered werd met miljarden euro’s belastinggeld. In plaats van Belfius opnieuw om te vormen tot een overheidsbank die ten dienste staat van de samenleving en van duurzame transitie, willen De Wever en co de bank privatiseren en ten dienste stellen van private belangen. 

In de visie van De Wever moet de "verkoop van activa" worden ingezet om het gat in de begroting (dat hij zelf heeft gecreëerd) te dichten en om de komende jaren meer dan 5 miljard extra te investeren in het leger, zoals de Navo eist. 

Verdeel en heers 

De Wever en zijn partners weten dat het niet gemakkelijk zal zijn om zo'n bezuinigingskuur en zulke onaanvaardbare maatregelen door te drukken, en dat ze waarschijnlijk op sterke weerstand van de bevolking zullen stoten. Daarom proberen ze al maanden om mensen tegen elkaar op te zetten: gezonde versus zieke werknemers, mensen met een job versus mensen zonder job, Walen versus Vlamingen, asielzoekers versus inwoners van België, werknemers uit de private sector versus werknemers uit de openbare sector, etc. Het is de logica van verdeel-en-heers.

De Wever, Bouchez en co weten dat als mensen naar beneden kijken en onderling tegen elkaar vechten, ze niet naar boven kunnen kijken en zich niet kunnen verenigen om zich te verzetten. Ze hekelen de zogenaamde privileges van de werklozen, die 1.300 euro per maand verdienen, om de echte privileges van de rijken, bankiers en multinationals te beschermen. Het is om dezelfde reden dat ze kijken naar het Deense antivluchtelingenmodel. (lees hier meer over het Deense model) 

Daarom vallen ze ook vakbonden aan en sociale actoren zoals de mutualiteiten, die solidariteit verdedigen. De Wever wil hun rol ter discussie stellen, vooral bij het uitbetalen van uitkeringen, en ze een rechtspersoonlijkheid geven zodat ze gemakkelijker kunnen worden verzwakt.

Zij of wij

In de hele nota echter geen spoor van een vermogensbelasting, noch van maatregelen om op een serieuze manier geld te gaan halen bij de grote vermogens.

De Wever stelt voor om een kleine meerwaardetaks op aandelen in te voeren, met daarnaast enkele toegevingen aan Vooruit, die de nota zogezegd “evenwichtiger” maken. Maar dat is larie. Er is geen sprake van een echte vermogensbelasting die substantiële middelen zou vrijmaken. Nochtans is het aantal miljardairsfamilies in België de voorbije vier jaar aangedikt van 31 naar 46.

Deze kwestie van eerlijke belastingen en van een vermogensbelasting is essentieel, want er zijn maar twee opties: ofwel halen we het geld bij het grootkapitaal, ofwel komt de rekening een zoveelste keer terecht bij de werkende klasse. Als het van Bart De Wever afhangt, dan wordt het duidelijk de tweede optie: de werkende mensen zullen betalen om het gat in de begroting te dichten en om de belastinghervorming te financieren die tijdens de campagne is beloofd.

Wij hebben al betaald

Voor De Wever moeten de gewone werkende mensen dus een pensioenmalus en een btw-verhoging slikken, terwijl de superrijken en de multinationals globaal worden beschermd. Het is geen toeval dat de N-VA-voorzitter zich enkele jaren geleden in een zeldzaam moment van eerlijkheid liet ontvallen dat werkgeversorganisatie Voka zijn “baas” is.

“Wij hebben al betaald”, zo reageerde onze voorzitter Raoul Hedebouw toen de nota van De Wever uitlekte in de pers. “We hebben betaald in 2008, toen we de banken redden. We hebben betaald toen de regering-Michel de pensioenen aanviel en een indexsprong oplegde. We hebben betaald toen de Vivaldi-regering de lonen blokkeerde, terwijl de prijzen fors stegen.”

En Raoul vervolgt nu: “Tijdens 52 dagen onderhandelen werden ze het eens over een hele reeks asociale maatregelen, zonder te luisteren naar de behoeften van de werkende mensen in dit land. Blijkbaar was er overeenstemming over ál die asociale maatregelen. Maar over het al dan niet nemen van een kleine symbolische maatregel tegen de superrijken om de werkende mensen deze bittere pil te laten slikken... daar raakten deze traditionele partijen het niet over eens.” 

“Nu gaan we waarschijnlijk een hele reeks ontmijners, verzoeners, verkenners, informateurs, en koninklijke ‘opdrachtnemers’ zien. En ik durf te wedden dat geen van hen de echte problemen op tafel zal leggen: de allerrijksten eerlijk laten bijdragen, middelen vrijmaken voor onze pensioenen en voor sociale en duurzame investeringen.”

“Als je wilt dat er iets verandert, zal je authentiek links op 13 oktober moeten versterken bij de lokale verkiezingen en zullen we ons moeten mobiliseren om deze politici, die in hun eigen bubbel leven, wakker te schudden.”
 

1 De Tijd, 17/08/24
2 Het Nieuwsblad, 19/08/24