Raoul Hedebouw: “Doe de prijzen dalen en Engie betalen”

Raoul Hedebouw,
Oostende, 17 september 2022

Beste kameraden, beste vrienden,

Fantastisch om jullie hier vandaag te zien op ManiFiesta, het Feest van de Solidariteit. We zijn hier vandaag samen met duizenden, uit alle hoeken van het land, jong en minder jong, vrouwen en mannen, mensen van alle origines. Samen om te bouwen aan een andere wereld, een wereld van ‘eerst de mensen, niet de winst’.

Ik kan niet anders dan met het volgende beginnen. We worden overspoeld met getuigenissen: “Raoul, mijn voorschotfactuur is gestegen tot 850 euro per maand. Hoe kunnen die politici denken dat ik dat kan betalen?”

“Dag Raoul, ik kreeg net een mailtje binnen van mijn energieleverancier. Hij stelt me gewoon efkes voor om mijn maandelijkse stortingen op te drijven naar 1.100 euro voor gas en elektriciteit. In welke wereld leven die?” Steeds meer mensen worden gewoon in de armoede geduwd.

En er is één bericht dat me echt enorm heeft geraakt. Je moet weten, het is voor mij een bijzonder jaar. Mijn kleine Pablo gaat voor het eerst naar de kleuterschool en Esteban naar de lagere school. Dat is een intens moment voor onze kinderen natuurlijk, maar ook voor de ouders. Ik weet niet wie van ons het meest zenuwachtig was (bon, dat was ik, denk ik). Ik heb toen een berichtje gezet op de sociale media om alle kleuterleidsters en leerkrachten te bedanken voor hun werk en inzet voor onze kinderen. Daar heb ik een antwoord op gekregen dat mij drie weken later nog kippenvel geeft. Ik zal het jullie voorlezen:

“Hallo Raoul,
Ik las net je bericht en ik was ontroerd.
Ik werk als pakjesbezorger, maar ben sinds begin dit jaar met ziekteverlof. Mijn partner, die administratief medewerker is, en ik zitten financieel in de problemen.
Omdat ik geen leuke kleren of een rugzakje of nieuwe schoenen kon kopen voor de eerste schooldag van mijn dochtertje van drie, had ik haar vanmorgen bijna niet naar school gebracht, omdat ik me schaamde in haar plaats.
We vechten voor onze kinderen, maar soms vragen we ons af of het nog wel de moeite waard is.
Ik wou dit even kwijt en ik wist niet goed aan wie. Zo hard schaam ik me voor mezelf.
Nog een fijne dag. ✊️✊️
Gilles, 34 jaar en vader van twee schattige kinderen die zich afvraagt hoe hij het moet redden.”

Gilles. Papa van 2 schattige kleintjes. En hij vraagt zich of hoe hij het zal redden.

Uiteraard heb ik Gilles geantwoord. Met tranen in de ogen van woede, begon ik op mijn toetsenbord te tikken.

“Beste Gilles, jouw bericht staat symbool voor de reden waarom ik het niet kan aanvaarden om te leven in onze maatschappij zoals ze nu is. Nooit eerder hebben we in België zoveel rijkdom geproduceerd en toch zitten duizenden kinderen in een situatie zoals jij beschrijft. Wat jou overkomt, is het gevolg van een kleine groep die steeds rijker wordt ten koste van de werkende klasse. Natuurlijk is dat jouw schuld niet.”

Wat me ook opviel, was dat Gilles op het einde van zijn bericht twee emoji’s van een vuistje toevoegde. Twee vuistjes van verzet.

Ik schreef: “Je hebt gelijk om je bericht af te sluiten met twee vuistjes, want we zullen ons inderdaad moeten verzetten. We zullen moeten strijden voor een andere wereld. Die van aan de top zullen ons nooit iets geven als we er niet voor vechten.”

Dus, voor alle Gilles in het land, voor alle kindjes, en voor alle werkende vrouwen en mannen in het land, zeggen wij luid en duidelijk: ‘Het is genoeg geweest. De prijzen moeten dalen en Engie moet betalen.’

Engie moet betalen

Nog nooit is de tegenstelling zou duidelijk geweest als vandaag. Terwijl honderdduizenden gezinnen niet meer weten hoe ze hun rekeningen moeten betalen, vult hier in België een energiemultinational zijn zakken. Ik heb het natuurlijk over Engie-Electrabel. En niet zo’n klein beetje. Met de studiedienst van de PVDA hebben we de overwinsten van Engie berekend. Pas op, ik heb het niet over gewone winst. Ik heb het over meer winst dan normaal. Winsten als gevolg van de crisis en de oorlog. Awel, tussen 2021 en 2024 schatten we de woekerwinst van Engie op ... 9 miljard euro. 9 miljard. Bling bling, in the pocket.

Wat we vandaag meemaken, is een regelrechte hold-up van de energiemultinationals op de portemonnee van ons allemaal. Een hold-up waar onze regering en de Europese Unie medeplichtig aan zijn. Magnette. De Croo. Van der Straeten. Van Peteghem. Rousseau. Bouchez. Ze praten vandaag allemaal over het blokkeren van de prijzen en het belasten van de woekerwinsten, maar het is alleen maar bla bla bla ... Ze hebben besloten om een premietje te geven van €200. Voor twee maanden. Terwijl onze facturen met €9.200 per jaar zijn gestegen. Ze lachen ons gewoon uit in ons gezicht! In onze zakken zitten, dat is binnen een paar seconden beslist, maar om het geld te halen bij Engie is er na negen maanden nog altijd niks. Straffer nog, ze hebben zopas beslist om “eventueel, misschien, als ze geen andere keus meer hebben” na te denken over een belasting op alles behalve ... de megawinsten die Engie haalt uit kernenergie. Ik verzin het niet.

De waarheid is dat de regering een geheime deal heeft met Engie-Electrabel. Ze hebben die deal gesloten deze zomer toen premier De Croo en minister Van der Straeten naar Parijs trokken voor de verlenging van twee kernreactoren. De directie van Engie heeft toen geëist dat de regering opdraait voor het kernafval en dat ze geen forse belasting zou heffen op de woekerwinsten. En onze ministers, die hebben gezegd: ‘t is in orde. Net zoals de voorbije 20 jaar is het in België Engie dat beslist en de regering die uitvoert. Een handvol aandeelhouders heeft meer macht dan al onze ministers van Energie samen.

“Vrijdag Colèredag”

Met de PVDA blijven we natuurlijk niet stilzitten. Ik roep vandaag iedereen op om in actie te komen.
Doe mee met “Vrijdag Colèredag” die we vanaf 30 september starten.
Tegen de torenhoge facturen.
Tegen de regering die de kant kiest van de energiemultinationals.
De prijzen moeten dalen, Engie moet betalen!
Doe mee aan de acties die we in het hele land organiseren.
In de wijken. Op de rotondes.
Acties om de regering te dwingen maatregelen te nemen.
De eerste minister kondigt “5 tot 10 moeilijke winters” aan. Wel, wij aanvaarden dat niet!
We gaan een stem geven aan onze woede, maar we gaan ook de hoop weer doen opleven.
Hoop komt voort uit collectief verzet. Laten ons dus met veel in actie komen.

Haal de energiesector uit de handen van de multinationals

Met de PVDA stellen we concrete oplossingen voor. Laten we komaf maken met het geloof dat de markt alles zal oplossen. Alle traditionele partijen hebben de liberalisering van de energiesector verdedigd. In 1999 hebben de liberalen, sociaaldemocraten en groenen besloten om – en ik citeer – “de liberalisering te versnellen zodat de consumenten kunnen genieten van lagere tarieven en een betere dienstverlening”.

Ze verkochten ons allemaal in koor hetzelfde liberale fabeltje dat concurrentie de prijzen zou doen dalen. Maar daar is niets van in huis gekomen. Door de liberalisering hebben de groten de kleintjes opgegeten. Dat is het kapitalisme. Zeven elektriciteitsproducenten beheersen vandaag de Europese markt. Zeven, niet één meer. En ze gebruiken hun positie om de grootst mogelijk winst binnen te halen.

Die liberale ideeën behoren tot het verleden. Het is tijd om met een schone lei te beginnen. In de eerste plaats door de prijzen te plafonneren. Zo brengen we de prijzen onmiddellijk terug naar het niveau van 2021. Het kan niet dat Engie elektriciteit produceert in haar kerncentrales voor 35 euro per megawattuur om die dan aan ons te verkopen voor 200, 300 euro of meer. De overheid moet een vaste verkoopprijs opleggen op basis van de productiekosten. En laat ons ook de gasprijs vastleggen.

Ik hoor de premier zeggen dat “de markt gek is geworden”. Maar nee. De kapitalistische markt heeft altijd zo gewerkt. Die denkt alleen aan geld en maximale winst. Daarom moeten we belangrijke sectoren, zoals die van de energie, uit het kader van de markt halen en weer in handen van de samenleving brengen. Zo kunnen we produceren voor het welzijn van de burgers en onze planeet, en niet voor de winst. Laten we de energiesector weghalen uit de handen van de multinationals. Volledig. Dat is de enige fundamentele oplossing voor de crisis van vandaag. Dat is de switch die we moeten doen, en waar jullie binnenkort nog meer over gaan horen.

Strijd loont

Weten jullie wat het goede nieuws is? We hebben al overwinningen behaald. De verlaging van de btw naar 6%, daar wilden ze een jaar geleden niets van weten. De liberalen noemden het ‘boerenbedrog’. De groenen waren tegen, zelfs de PS was tegen. PS-voorzitter Magnette zei dat hij dat “nooit een goed idee had gevonden”. Maar we hebben 300.000 handtekeningen opgehaald. We hebben tientallen acties gedaan, meer dan 20.000 affiches uitgehangen. We hebben druk gezet en we hebben gewonnen.

Wij hebben ook de kwestie van de overwinsten op de agenda gezet. Ons eerste dossier over de overwinsten van Engie verscheen in De Standaard van 29 september 2021. Een jaar geleden. Sindsdien zijn onze studiedienst en mijn kameraad Peter Mertens op die nagel blijven kloppen. Eerst ontkenden de regeringspartijen maandenlang dat er sprake was van woekerwinsten. Daarna minimaliseerden ze de zaak. Vervolgens zeiden ze dat het allemaal “heel ingewikkeld” was. En nu proberen ze nu om ons een neptaks te verkopen die Engie amper zal raken.

Al dat gekronkel toont vooral aan dat ze schrik hebben. Schrik voor de sociale beweging. Schrik voor de druk die wij uitoefenen. Daarom gaan we door tot we ons doel bereiken: een echte verlaging van de facturen en een echte belasting op de woekerwinsten.

Initiatieven voor de vrede in plaats van escalatie

Alsof dat nog niet genoeg is, betalen wij de volle pot voor de gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Want vandaag zijn het niet Poetin en zijn kliek die de prijs betalen van de sancties, maar de werkende klasse. Gazprom en Poetin blijven de winsten opstrijken dankzij de stijgende prijzen. Volgens The Wall Street Journal ontving Rusland eind juli 97 miljard euro voor de verkoop van olie en gas. 40% meer dan voor de oorlog.

Maar er zijn ook anderen die zich blijven verrijken, zoals de Amerikaanse schaliegasmultinationals. Geen wonder dat het Amerikaanse establishment de oorlog toejuicht. En dan hebben we het nog niet over de multinationals van de wapenindustrie. Zij winnen over de hele lijn. En dat ze niet meer afkomen met mensenrechten of een al dan niet rechtvaardige oorlog. Toen ze Irak, Afghanistan, Libië en Jemen gingen bombarderen … wie van al die gasten was toen bezorgd om de mensenrechten? Laten we onszelf niet voor de gek houden, kameraden, achter elke oorlog zitten economische en geostrategische belangen.

Laten we in plaats van de huidige sancties, gerichte sancties nemen tegen de oligarchen en Poetin. En het is vooral hoog tijd om echte diplomatieke initiatieven te nemen. Want het gevaar voor de wereldvrede is reëel. We hebben een sterke vredesbeweging nodig in Europa. Een beweging die onze regeringen verplicht om hun karretje niet langer vast te haken aan het Amerikaanse imperialisme. Een beweging om de andere volkeren van de wereld de hand te reiken, voor de vrede en de veiligheid voor iedereen.

Hoop in Latijns-Amerika

Want meer en meer volkeren zijn vragende partij voor deze nieuwe wereld en voor dit nieuwe mondiale evenwicht. Kijk maar naar Latijns-Amerika, met de reeks linkse regeringen die daar de afgelopen jaren tevoorschijn zijn gekomen en de hoop die dat geeft.

De volgende grote slag vindt trouwens in Brazilië plaats om de extreemrechtse president Bolsonaro weg te krijgen. In 2019 was Dilma Rousseff te gast hier op ManiFiesta. “Lula livre” was toen de slogan om Lula vrij te krijgen uit de Braziliaanse gevangenissen. Nu hij vrij is, hopen we allemaal dat hij de verkiezingen zal winnen en dat we in oktober “Lula presidente” kunnen zeggen.

Vrije loononderhandelingen

Maar laat ons terug naar België komen. Zoals altijd in tijden van crisis, wil het VBO, de club van de bazen van het grootbedrijf, zijn schokstrategie opleggen. Het wil de lonen blokkeren en stelt de index in vraag.

Maar het VBO verzwijgt dat de automatische loonindexering de huidige recordinflatie maar voor een stukje compenseert. Elke maand verliest de werkende klasse in ons land koopkracht.

Het VBO verzwijgt dat het de binnenlandse consumptie is die de groei in België nog een beetje overeind houdt. Als de lonen worden geblokkeerd, daalt de koopkracht en wordt er ook minder uitgegeven en besteld in de winkels en de kmo's.

Het VBO verzwijgt dat het probleem voor de overgrote meerderheid van de bedrijven niet de lonen zijn, maar de catastrofaal hoge energieprijzen.

Het VBO verzwijgt dat sommige grote multinationals ondanks de crisis nog steeds enorme winsten maken. Alleen al in de laatste zes maanden: AB InBev 2,8 miljard, KBC 1,2 miljard, Colruyt 288 miljoen. En de werknemers van die bedrijven zouden niet het recht hebben een loonsverhoging te eisen? Gaan de sociaaldemocraten en groenen een marge van 0% opleggen voor die werknemers?

Het groot patronaat wil de mensen bang maken, laten berusten in de situatie, mak houden en de vakbonden breken. Zo spelen ze extreemrechts in de kaart. Zonder perspectief op sociale vooruitgang en zonder perspectief op verandering door gezamenlijke actie, zullen het de krachten die ons willen verdelen zijn, die de bovenhand halen. Met een racistisch en nationalistisch betoog dat de werkende mensen tegen elkaar opzet. Dat is een reëel gevaar, en dat zien we in Europa, in Italië, Zweden, en ook hier in België.

Maar gelukkig laat de sociale beweging zich niet doen. Het wordt een hete herfst. De vakbonden hebben opgeroepen tot een eerste actie in Brussel op 21 september. Ze roepen op tot een algemene staking op 9 november voor vrije onderhandelingen over de lonen en om eindelijk actie te ondernemen tegen de energiereuzen. De PVDA staat aan hun kant. Thierry en Lut, jullie kunnen op ons rekenen.

De Britten tonen ons de weg

Als we Chris Mitchell hier op dit podium bezig horen, dan zien we duidelijk dat deze strijd een Europese strijd is. Overal wordt de werkende klasse met dezelfde problemen geconfronteerd. Overal is de werkende klasse het meer dan beu.

In Groot-Brittannië komt de werkende klasse in verzet, met een beweging die ze daar in 40 jaar niet meer hadden gezien, met stakingen en acties van organisaties die tegen armoede vechten, met artiesten, sportmensen, enzovoort. “The working class is back”, zoals ze daar zeggen. “We weigeren volgzaam te zijn, die tijd is voorbij.” Ik weet niet wat jullie daarvan vinden, maar mij inspireert dat. In Groot-Brittannië, in België en in heel Europa: “Enough is enough”. “Trop c’est trop”. “Trop is te veel”.

Planet Not Profit

Eind van de maand, einde van de wereld: één strijd. Want dezelfde mensen die het als eerste financieel moeilijk krijgen om de maand rond te komen, zijn ook de eerste slachtoffers van de gevolgen van de klimaatverandering. Dat hebben we vorig jaar nog aan den lijve ondervonden: het waren de volkse buurten, laag in de valleien, die het zwaarst getroffen werden door de overstromingen.

Hetzelfde geldt voor de volkeren in het globale Zuiden. De bevolking van Pakistan werd onlangs getroffen door overstromingen met zware modderstromen die het leven kostten aan meer dan duizend mensen. Onze gedachten gaan ook uit naar alle Italianen in deze moeilijke tijden.

Stortregens aan de ene kant, verzengende droogte aan de andere kant. Het zijn twee kanten van dezelfde medaille: die van de klimaatverandering. De schuldige is de kapitalistische manier van produceren, die voornamelijk gebaseerd is op fossiele brandstoffen. Maar als het om het klimaat gaat, hebben politici de gewoonte om de verantwoordelijkheid bij de mensen te leggen. Ze willen koolstoftaksen invoeren en de werkende mensen dwingen tot inspanningen, terwijl aan het systeem zelf niets verandert.

Ondertussen hoorden we deze zomer hoe multimiljardairs tot zes keer per dag hun privéjets nemen. Miljardair Bernard Arnault stoot in één maand evenveel uit als een gemiddelde Fransman op 30 jaar. Alleen al in de eerste vijf maanden van 2022 stegen in België meer dan 27.000 privéjets op. Dat ze stoppen met ons voor de gek te houden dat de schuld bij de werkende klasse ligt. Het is het systeem dat moet veranderen om het klimaat te redden. Daarom komen wij op straat op 23 oktober. 

De werkende klasse en de jeugd dragen de toekomst

Kameraden, onze klasse, de werkende klasse, is de enige die antwoorden kan geven op de vele crisissen die we meemaken. Of het nu gaat om de energiecrisis, de ecologische crisis, de financiële crisis, de sociale crisis, de wereldwijde militaire en geopolitieke crisis ... al deze crisissen hebben één ding gemeen: het streven naar winst, tegen elke prijs, de opstapeling van rijkdom door de rijkste mensen op aarde. Alleen wij, de werkende klasse, kunnen een einde maken aan dit systeem van kapitalistische uitbuiting. En dat is wat we gaan doen.

Ik wil mij tot slot in het bijzonder richten tot de jongeren die massaal aanwezig zijn op deze prachtige editie van ManiFiesta. Jullie, jongeren, hebben groot gelijk om in beweging te komen voor het klimaat, tegen racisme, tegen de ongelijkheden van dit kapitalistische systeem. Jullie zijn niet alleen de toekomst, jullie zijn het heden. Jullie zijn degenen die vandaag bouwen aan de wereld van morgen. Met jullie energie, jullie creativiteit, jullie verzet.

We zitten in een unieke strijd tegen een kapitalisme dat de arbeid en de planeet vernietigt. Geloof die van de elite niet als ze zeggen dat er “geen alternatief” is of “dat we het altijd zo gedaan hebben” of “dat er nooit verandering zal komen”. Dat is niet waar. De geschiedenis is geschreven door strijdbewegingen die de wereld op haar kop hebben gezet.

Iedereen voelt dat we op een kruispunt staan. Het is aan jullie om je in die strijd te werpen en de wereld door elkaar te schudden. Jullie hebben een plaats, in deze samenleving en ook in onze partij. Pak die plaats, want alleen met een jeugd die georganiseerd, gemobiliseerd en bewust is, kunnen we deze wereld de verandering brengen die ze zo nodig heeft.

Bedankt aan jullie allemaal.
Bedankt ManiFiesta!