PVDA legt waterdicht wetsvoorstel neer om overwinsten energiesector af te romen

PVDA-volksvertegenwoordiger Peter Mertens reikt de Vivaldi-partijen de hand om nu snel te handelen: “Dit is het momentum om de overwinsten in ons land te belasten. Vorige week legde én de Europese commissie de bal definitief in het kamp van de lidstaten, én adviseerde de CREG dat het juridisch perfect mogelijk is voor de federale regering om dat initiatief ook effectief zelf te nemen. Wij vullen dat nu concreet in met een waterdicht wetsvoorstel. Laat ons dit momentum grijpen en de opbrengst gebruiken om de energiefacturen van gezinnen en kleine zelfstandigen zo snel mogelijk te laten zakken.”

In het nieuwe wetsvoorstel komt PVDA tegemoet aan de opmerkingen en bezwaren die de Raad van State en de CREG formuleerden bij de tekst die de linkse partij eerder dit jaar neerlegde. 

Peter Mertens zet de kernpunten van zijn wetsvoorstel op een rijtje: 

1. We voeren een ‘belasting van algemene toepassing in’, naar Italiaans model, en omzeilen zo de wurgcontracten die de vorige regering met Engie sloot;
2. We leggen een precieze, boekhoudkundige definitie van ‘overwinsten’ vast in de wet en komen zo tegemoet aan het legaliteitsbeginsel;
3. We belasten alle producenten en leveranciers uit de energiesector op dezelfde manier en komen zo tegemoet aan het gelijkheidsbeginsel en het beginsel van non-discriminatie ;
4. We brengen de bestaande nucleaire taksen in mindering en vermijden zo het probleem van dubbele belasting; 
5. We leggen het belastingpercentage vast op 70% - een percentage dat energieregulator CREG zelf in één van haar adviezen naar voor schuift - en respecteren zo het eigendomsrecht en de proportionaliteit;
6. We belasten de overwinsten vanaf 2022 en anticiperen zo eventuele moeilijkheden op vlak van retro-activiteit. 

De sociale urgentie is groot volgens de PVDA. “Elke dag krijgen we schrijnende berichten van mensen die hun rekeningen niet meer kunnen betalen. Iedereen praat over de factuurcrisis. Ondertussen verlekkert Engie-Electrabel zich op een jackpot van 9 miljard euro. Wij berekenden hoe de bestaande nucleaire taks hier nauwelijks 17 procent van afroomt. Aan het einde van de rit steken de aandeelhouders van Engie-Electrabel 7,5 miljard op zak. Het is tijd om die woekerwinsten te belasten en de opbrengst te gebruiken om gezinnen en zelfstandigen opnieuw ademruimte te geven”, besluit Peter Mertens.

Donwload hier het wetsvoorstel.

Extra info

• 1. We voeren een ‘belasting van algemene toepassing in’, naar Italiaans model, en omzeilen zo de wurgcontracten die de vorige regering met Engie sloot

Het wurgcontract dat voormalig minister van energie Marghem (MR) met Engie-Electrabel afsloot maakt bijkomende taksen op productie of exploitatie van kerncentrales onmogelijk, met uitzondering van een ‘belasting van algemene toepassing’. In ons nieuw wetsvoorstel hanteren we een ruim toepassingsgebied van de overwinsttaks, gebaseerd op een algemeen en objectief criterium, zijnde alle ondernemingen met een vergunning. Met andere woorden: alle actoren met een vergunning in de energiesector vallen onder de overwinstentaks.

• 2. We leggen een precieze, boekhoudkundige definitie van ‘overwinsten’ vast in de wet en komen zo tegemoet aan het legaliteitsbeginsel

De Raad van State benadrukt het belang van een precieze definitie van “overwinst”, net als het belang van de berekeningsmethode die duidelijk in de wet vastgelegd moet worden. Het zogenaamde “legaliteitsbeginsel” stelt dat een belasting enkel via een wet ingevoerd kan worden, en dat de modaliteiten van de belasting bijvoorbeeld niet overgelaten mogen worden aan de Koning.

In het wetsvoorstel definiëren we de overwinst als het verschil tussen enerzijds de winst dat een energiebedrijf boekt in het aanslagjaar en anderzijds een duidelijk gedefinieerd referentiepunt, namelijk de winst die het energiebedrijf boekte in het boekjaar dat voorafgaat aan het 2de kwartaal van 2021. De overwinsten worden met andere woorden niet berekend aan de hand van de energieprijzen, wel als een verschil tussen de boekhoudkundige winst in de resultatenrekening van de energiebedrijven.

Er wordt hierbij ook een onderscheid gemaakt tussen de meerwinsten die bedrijven boeken door een stijging van de energieprijzen en de meerwinsten die door andere factoren veroorzaakt wordt (bv. Engie verkoopt een kantoorgebouw). Enkel de meerwinsten die veroorzaakt worden door de stijging van de energieprijzen wordt belast.

• 3. We belasten alle producenten en leveranciers uit de energiesector op dezelfde manier en komen zo tegemoet aan het gelijkheidsbeginsel en het beginsel van non-discriminatie

De overwinsttaks is van toepassing op alle energiebedrijven met een vergunning (= objectief criterium), producenten en leveranciers, die onderworpen worden aan een taks waarbij de berekeningsbasis (de jaarrekening) voor iedereen hetzelfde is. 

• 4. We brengen de bestaande nucleaire taks in mindering en vermijden zo het probleem van dubbele belasting

In ons wetsvoorstel verduidelijken we hoe de overwinsttaks zich tot de bestaande nucleaire taks en de vennootschapsbelasting verhoudt. De overwinsttaks is een aftrekbare beroepskost in de vennootschapsbelasting en de nucleaire taksen kunnen in vermindering gebracht worden bij de belastbare basis van de overwinsttaks. Er vindt geen dubbel belasting plaats.

• 5. We leggen het belastingpercentage vast op 70% - een percentage dat energieregulator CREG zelf in één van haar adviezen naar voor schuift - en respecteren zo het eigendomsrecht en de proportionaliteit

We leggen het belastingpercentage vast op 70%, een percentage dat energieregulator CREG zelf in één van haar adviezen naar voor schoof.

• 6. We belasten de overwinsten vanaf 2022 en anticiperen zo eventuele moeilijkheden op vlak van retro-activiteit

Een overwinsttaks met terugwerkende kracht is niet per definitie fiscaal-technisch onmogelijk. Er bestaan precedenten van retro-activiteit en ook in het buitenland zijn verschillende overwinsttaksen ingevoerd mét terugwerkende kracht tot het begin van de energiecrisis. De Italiaanse overwinsttaks (die we als inspiratie gebruiken voor ons nieuw wetsvoorstel) werd bijvoorbeeld met terugwerkende kracht ingevoerd.

Om mogelijke bezwaren op dit vlak te vermijden en snel te kunnen schakelen (het wetsvoorstel moet dit jaar nog gestemd worden, anders komt ook het probleem van de terugwerkende kracht voor inkomstenjaar 2022 in gevaar), belasten we in ons wetsvoorstel de overwinsten toch pas vanaf begin 2022.