Personeel Aldi boekt eerste overwinning voor de hele sector

De verlenging van de verhoogde maaltijdcheques van 8 euro kwam er al na één dag actie voeren. Daarmee is lang niet aan alle eisen van het personeel en de vakbonden voldaan, maar het maakt alvast duidelijk dat overwinningen mogelijk zijn.

Coronahelden leveren superwinsten op, maar worden nu vergeten

Het personeelstekort zette al langer druk op de werkers bij Aldi. Van bij het begin van de coronacrisis kwamen er extra taken bij, zoals het ontsmetten van de karretjes. De lockdown en de staycation zorgden voor veel meer klanten dan normaal. Toch werd de personeelsbezetting niet verhoogd, aangezien die berekend is op het jaar ervoor. Enkel voor de begeleiding van klanten aan de ingang werden extra werkuren voorzien, meestal ingevuld door interims. Maar ook die maatregel werd vroegtijdig weer ingetrokken. Aldi experimenteert nu met een verkeerslicht om aan te geven of de klanten binnen mogen.

De supermarktmedewerkers werden tijdens de crisis helden genoemd, omdat ze in moeilijke omstandigheden en met risico voor hun gezondheid de winkels draaiende hielden. Ze kregen daar toen applaus voor, maar nu lijken ze alweer vergeten. De directie van Aldi doet alsof de pandemie voorbij is en bouwde de kleine compensaties voor het personeel snel weer af, terwijl de omzet in de sector sinds corona gemiddeld met zo’n 10% is gestegen. Van begin maart tot begin mei verkochten de Belgische supermarkten voor een half miljard euro meer dan normaal. Recordwinsten waarvoor het personeel hard heeft moeten werken.

Op het ritme van de chronometer

Aldi is eigendom van de familie Albrecht, één van de rijkste families van Europa. Hun gezamenlijk fortuin van maar liefst 34 miljard euro hebben ze opgebouwd door hun discount-concept door te trekken naar de arbeidsvoorwaarden van hun personeel. Vandaag verdient een Aldi-werknemer in België ongeveer 12 euro per uur. Voor dat bescheiden loon moet hard gewerkt worden, op het ritme van de chronometer. Voor elke taak is vastgelegd hoeveel seconden die mag duren. Op basis daarvan bepaalt de directie hoeveel arbeidsuren er per week ingezet mogen worden. In de praktijk is het vaak niet haalbaar om alle opgelegde taken binnen die beperkte uren te volbrengen. Zelfs de reserveploeg is onderbemand, waardoor zieke werknemers niet kunnen worden vervangen.

Het takenpakket is de laatste jaren sterk uitgebreid, de beschikbare werkuren niet. Melissa (fictieve naam, echte naam bekend bij de redactie), medewerker van een Aldi-winkel in Oost-Vlaanderen, getuigt: “Aldi heeft een paar jaar geleden een nieuw concept ingevoerd (ANIKO, Aldi North Instore Konzept) dat meer aansluit bij het concept van een kwaliteitssupermarkt. Voor ons zijn er veel nieuwe taken bijgekomen. Vroeger stonden de meeste producten gewoon op een palet, nu moeten we de producten uitstallen. Het verse assortiment is ook sterk uitgebreid, waardoor we veel meer versheidscontroles moeten uitvoeren. De stock is toegenomen maar de magazijnen zijn even klein gebleven, waardoor we veel tijd verliezen bij het uithalen en terugzetten van de stock. Tussendoor moeten we nog bijspringen aan de kassa’s. Voor al die nieuwe taken is er welgeteld één nieuw personeelslid bijgekomen per winkel. Dat is veel te weinig. We konden voor corona de druk al niet meer aan.”

De afgelopen maanden is de werkdruk dus alleen maar toegenomen. Maar dat heeft de directie van Aldi er niet van weerhouden om de uitrol van het nieuwe concept gewoon voort te zetten. “We ergeren ons ook aan hun nieuw concept dat ze per se wilden doorvoeren tijdens de coronacrisis: het vers vlees en de nieuwe presentatiemeubels vol merkproductjes aan de kassa’s. Hiervoor kregen we onvoldoende uren, want deze uren moesten ook naar ontsmetting en controle op de regels blijven gaan. Dit had voor ons gerust uitgesteld kunnen worden tot het najaar”, zegt Melissa nog.

Personeel vraagt respect

De spontane staking maandag brak los na een arrogante uitspraak van een directeur tijdens een ondernemingsraad in Erpe-Mere: “Wie het niet meer leuk vindt bij Aldi, kan ook elders gaan solliciteren.” De staking breidde in enkele uren tijd uit naar 36 winkels in de provincies Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Vlaams-Brabant.

Het personeel vraagt een oplossing voor de hoge werkdruk en een verlenging van de extra werkuren en de financiële compensaties in verband met het coronavirus. Zo schroefde Aldi de verhoging van de maaltijdcheques tot 8 euro per dag (een verhoging van 1,05 euro) in juli reeds terug. De staking leverde al snel een eerste resultaat op: dinsdagavond maakte de directie bekend dat de verhoging van de maaltijdcheques verlengd wordt tot minstens eind september. Over andere corona-compensaties (zoals extra verlofdagen) is nog niets beslist. Maar de strijdbaarheid blijft groot. Het gebrek aan respect voor het personeel in deze moeilijke tijden, terwijl het bedrijf recordwinsten boekt, maakt Melissa kwaad: “Loon naar werk is de normaalste zaak in mijn ogen. Als er zoveel winst wordt gemaakt, ten koste van de mentale en fysieke gezondheid van ons personeel, is het maar logisch dat die doorvloeit naar de mensen die sinds maart midden in het slagveld staan.”

Het succes bij Aldi is ook van belang voor de medewerkers van andere winkels, die vaak gelijkaardige tijdelijke voordelen kregen voor hun extra inspanningen tijdens de coronacrisis. Bij Delhaize bijvoorbeeld konden de vakbonden bekomen dat de verhoogde maaltijdcheques en hogere personeelskorting tot het einde van december blijven gelden, in plaats van tot eind juni, zoals de directie had voorgesteld.

De sector van de grootwarenhuizen zit al jaren in een neerwaartse spiraal van bikkelharde concurrentie. In 2015 en 2017 waren er al grote herstructureringen bij respectievelijk Delhaize en Carrefour. Vorig jaar heeft ook de Nederlandse discounter Jumbo toegang gekregen tot de Belgische markt. De directies van de supermarkten proberen de kosten van de prijzenoorlog en promotiestunts af te wentelen op het personeel. Lage lonen, flexibele uurroosters en personeelstekort zijn in heel de sector realiteit. Toch boeken de supermarkten nog steeds winst en keren ze hoge dividenden uit aan hun aandeelhouders. De werkers van Lidl konden in 2018 na zeven dagen volgehouden actie het tij doen keren en zowel extra personeel als een verlaging van het helse werktempo afdwingen. Inspirerend voor het personeel van Aldi nu en wie weet voor andere winkels in de nabije toekomst.