“Op het oorlogspad van Trump hebben we niets te winnen”

Een coalitie van verschillende organisaties en bewegingen trok op 7 juli opnieuw de straat op tegen de komst van Donald Trump naar ons land. Ze hebben een duidelijke boodschap: #TrumpNotWelcome en #MakePeaceGreatAgain. We spraken met Isabelle Vanbrabant, een van de trekkers.

Op 24 mei vorig jaar was er al een eerste protestmars tegen Trump. Deze keer zetten jullie de vredesboodschap veel centraler in jullie oproep. Waarom?

Isabelle Vanbrabant. Door toedoen van Trump wordt het oorlogsgevaar veel concreter. Hij komt naar Brussel om van de NAVO-bondgenoten meer investeringen in defensie te vragen. De VS willen dat alle NAVO-landen, dus ook België, 2% van hun bbp aan defensie besteden. Vandaag is dat in België 0,9%.

Het is in dit kader dat je de Belgische aankoop van 34 nieuwe gevechtsvliegtuigen moet zien. Die beschikken over allerlei hoogtechnologische gadgets en zijn uitermate geschikt om samen met de Noord-Amerikanen interventies te doen in “diep vijandig gebied”. De slogan “Geen geld voor oorlog” van de Belgische vredesbeweging, die zeer actief is in ons platform, is dus volledig op zijn plaats.

Waar laat de oorlogsdreiging zich concreet zien?

Isabelle Vanbrabant. Het buitenlands politiek beleid van de VS is duidelijk harder geworden: de bombardementen in Syrië, de verhuizing van de VS-ambassade naar Jeruzalem, de opheffing van de nucleaire overeenkomst met Iran en het opnieuw instellen van economische en financiële sancties, het wispelturige beleid tegenover Noord-Korea …

Wat mij ook zorgen baart, is de recente aanstelling van twee hardcore haviken: John Bolton als nationaal veiligheidsadviseur en voormalig CIA-baas Mike Pompeo op Buitenlandse Zaken. Van John Bolton wordt gezegd dat hij voor elk probleem ter wereld militaire oplossingen vooropstelt. Hij was de man die onder Bush ten oorlog trok tegen Irak, onder het valse voorwendsel dat Irak massavernietigingswapens zou ontwikkelen.

Het lijkt ons dus volkomen logisch dat we het anti-oorlogsthema centraal stellen. Wat hebben wij er als burgers bij te winnen als we meestappen in die oorlogslogica? Het gaat om massale investeringen, oorlog is big business. Al dat geld kan niet besteed worden aan de strijd tegen klimaatverandering, sociale bescherming, vrouwenrechten, een humaan asielbeleid …

Is het oorlogskabinet van Trump zoveel anders dan de voorgaande regeringen?

Isabelle Vanbrabant. Eigenlijk niet. De buitenlandse politiek van de VS was altijd gericht op werelddominantie, om hun economische en strategische belangen te vrijwaren. In die zin was het beleid van Bush, maar ook dat van Obama, niet anders.

Wat wel verschillend is, is de wereldsituatie. De krachtsverhoudingen zijn veranderd. China is op lange termijn als opkomende economische maar ook militaire macht de grootste uitdager voor de VS. Ook Rusland is niet meer de loser van weleer maar speelt opnieuw mee met de grote jongens. In Syrië hebben de Russen bijvoorbeeld een beslissende invloed.

Het regering-Trump is als een gewonde beer die heel scherp kan uithalen.

Is Trump een gek?

Isabelle Vanbrabant. Dat is wat veel mensen denken. Maar dat klopt niet. Hij lijkt een wispelturige bullebak maar hij volgt een coherente lijn. Hij verdedigt de belangen van de Amerikaanse multinationals in het buitenland. Hun dominantie op de wereldmarkten staat steeds meer onder druk.

Trump vertegenwoordigt een deel van het Noord-Amerikaanse establishment dat sterker wil optreden tegen de dreigende teloorgang van de Amerikaanse hegemonie. Hij is bereid meer risico’s nemen, om fire and fury te brengen in verschillende regio’s.

Militaire overmacht is daarbij essentieel. Een van zijn belangrijkste beslissingen bij het opstellen van de begroting is om elk jaar 54 miljard dollar meer te besteden aan defensie. Dat is geen interne Amerikaanse kwestie, dat belangt ons allemaal aan.

De VS stapten eenzijdig uit het -nucleair akkoord met Iran. Wat is er precies gebeurd?

Isabelle Vanbrabant. Het nucleair akkoord met Iran is bedoeld om te voorkomen dat Iran een atoombom zou ontwikkelen. Iran accepteert daarbij permanente inspecties en cameratoezicht in de nucleaire installaties. In ruil daarvoor moeten de VS en de EU progressief de zware sancties tegen het land opheffen. Inspecteurs van het Internationaal Atoomagentschap (AIEA) hebben al tien keer grondige inspecties uitgevoerd en telkens vastgesteld dat Iran zich houdt aan de voorwaarden van het akkoord.

Op 8 mei hebben de VS zich uit het akkoord teruggetrokken, met als voorwendsel dat Iran het niet zou respecteren. Dat wil zeggen dat de VS terug economische en financiële sancties tegen Iran kunnen instellen. Niet alleen Amerikaanse bedrijven – de rechtstreekse handel tussen de VS en Iran is minimaal – maar ook landen en bedrijven die zich niet hebben teruggetrokken uit de deal, worden hier slachtoffer van. Als zij handel drijven met Iran, riskeren ze zware sancties vanwege de Amerikaanse overheid. Op die manier speelt Trump ook economische politieman van de wereld.

Wat zit er eigenlijk achter die terugtrekking?

Isabelle Vanbrabant. Die beslissing heeft bitter weinig te maken met het nucleaire gevaar maar alles met het feit dat Iran rijk is aan olie en gas.

Iran beschikt over de vierde grootste oliereserve en de tweede grootste gasreserve ter wereld. Het land volgt een onafhankelijke koers en loopt niet in de pas van de VS. Bovendien neemt de invloed van Iran in de regio gestaag toe, zeer tot onvrede van de VS en hun bondgenoten in het Midden-Oosten: Israël en Saoedi-Arabië. Israël heeft overigens zelf een zeer uitgebreid kernwapenprogramma, waar niemand in het Westen om maalt.

Harde economische sancties zijn geen stok achter de deur maar passen binnen een strategie van regime change. Ze verzwakken en isoleren het land. Wie weet, zo hoopt Trump, leidt een sociale crisis wel tot politieke instabiliteit in Iran, de ideale voedingsbodem voor een regimewissel.

Toen de sancties tegen Iran werden ingesteld, verloor een groot deel van de Iraniërs aan koopkracht. Basisproducten verdubbelden in prijs. Begin dit jaar waren er protesten in Iran, voornamelijk van kleine handelaars die de economische uitzichtloosheid aanklaagden. Het is een kwestie van dat ongenoegen opnieuw aan te wakkeren en uit te breiden. De regering wordt in diskrediet gebracht en de VS zorgen ervoor dat die vervangen wordt door hun marionetten.

De enige grote uitdager van de VS op lange termijn is China. Om de groeiende macht van China in te dijken, hebben de VS vriendjes nodig die de controle over de gas- en oliepijpleidingen in het Midden-Oosten stevig in handen hebben.

De militaire optie is zeker niet uitgesloten. John Bolton verklaarde ooit: “Om van de Iraanse bom af te geraken, moeten we Iran bombarderen.” Als Iran niet buigt onder de economische sancties, kunnen de VS doelbewust kiezen voor de strategie van de chaos en militair ingrijpen, zoals ze dat ook in Irak en Libië hebben gedaan.

Heeft Trump eigenlijk wel bondgenoten?

Isabelle Vanbrabant. Hij weet zijn bondgenoten goed uit te kiezen. Anders dan zijn voorgangers, gaat hij nog stevigere allianties aan. Zo krijgt het Saoedi-Arabische theocratische regime zijn onwrikbare steun. Saoedi-Arabië was Trumps eerste buitenlandse bestemming als president. Zijn eerste daad in de internationale politiek was het ondertekenen van een wapencontract van 110 miljard dollar met het Saoedi-Arabische regime. Saoedi-Arabië heeft op dit moment, na de VS en China, de grootste militaire uitgaven, het is een erkende sponsor van terroristische groeperingen, het voert een destabilisatiebeleid in de regio en aarzelt niet om de wapens op brute wijze te gebruiken, vooral tegen de bevolking in Jemen.

Hier zien we een schoolvoorbeeld van de dubbele moraal van de VS. Het gaat hier niet om de mensenrechten in Iran of over de vermeende Iraanse steun aan het terrorisme, want dan zouden de VS even hard moeten uithalen naar Saoedi-Arabië. Omdat het bondgenootschap past in de strategie om strategische en economische belangen te vrijwaren, worden de oogjes mooi dichtgeknepen.

Een andere controversiële bondgenoot van de VS is Israël. Israël bezet Palestina en bouwt er nederzettingen. Onder Trump zien we een verharding van de Israëlische confrontatiepolitiek tegenover de Palestijnen, omdat Trump de Israëlische premier Netanyahu op alle mogelijke manieren carte blanche geeft. Toen Trump besliste om de VS-ambassade naar Jeruzalem te verhuizen, maakte hij duidelijk dat het bondgenootschap met Israël prioritair is. Net als Trump gelooft Netanyahu dat met militaire macht alles bereikt kan worden.

Dit zijn de bondgenoten waarmee Trump ten strijde trekt. Het is deze “trojka” die door onze Belgische en Europese leiders gesteund wordt. Het internationaal beleid van de VS heeft niets te maken met democratie, vrede, respect voor de mensenrechten, de strijd tegen het terrorisme en denuclearisering. Het gaat over Make America great again, hoeveel slachtoffers dat ook moge kosten.

Is er dan nog hoop?

Isabelle Vanbrabant. Er zijn heel wat positieve signalen. In de VS zelf zijn de Parkland-jongeren erin geslaagd een hele beweging tegen wapenbezit op gang te brengen. Op internationaal vlak was er nooit eerder zoveel draagvlak voor een verbod op nucleaire bommen. Meer dan 120 landen – van de 154 – ondertekenden vorig jaar een VN-akkoord hierover. Alle NAVO-landen weigerden te tekenen, een teken aan de wand. We zijn met velen tegen het pad van oorlog en militarisering.

Voor veel mensen is de Amerikaanse politiek nog steeds ver-van-mijn-bed. Ziet u ook linken met thema’s hier in België?

Isabelle Vanbrabant. Zeker. Denk maar aan het vluchtelingendebat. De voorbije jaren zagen we een grote vluchtelingenstroom. Die mensen komen precies uit die landen die wij gebombardeerd hebben. Rechtse politici zoals Theo Francken stellen vandaag openlijk de Conventie van Genève en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) in vraag, omdat we deze mensen niet zouden kunnen opvangen. Dat is ongelooflijk hypocriet.

In het parlement was Theo Francken destijds de hevigste voorstander van bombardementen op Libië. Vandaag komt diezelfde Theo Francken ons vertellen dat de Conventie van Genève, die de rechten van oorlogsvluchtelingen bepaalt, achterhaald is. Hij stelt nu ook dat we artikel 3 van het EVRM, dat mensen moet beschermen tegen foltering en vernederende behandeling, zoveel mogelijk moeten omzeilen.

Het zijn onze bommen en onze legers die het Midden-Oosten in vuur en vlam hebben gezet. De migratiestromen en de opkomst van de jihadistische terreur zijn een gevolg van die militaire interventies en destabilisaties. Nu worden die mensen geframed als een gevaar, terwijl ze net het gevaar ontvluchten dat het Westen in hun thuisregio heeft gecreëerd.

Als Theo Francken zijn speeches begint met “America First” en spreekt over de noodzaak van een sterke trans-Atlantische samenwerking om onze “veiligheid” te waarborgen, dan zie ik overduidelijk een link tussen hem en Trump. Hun motto: laten we nog meer wapentuig kopen, nog meer en uitsluitend investeren in onze “veiligheid”, nog verder militariseren om onze suprematie en onze belangen veilig te stellen.

Isabelle Vanbrabant was te gast bij Peter Mertens in De Keukenrevolutie.