Ontdek de echte geschiedenis van 1 mei

In 1884 starten de vakbonden in de VS een massale campagne voor de werkdag van acht uur. Ze kiezen daarvoor de datum 1 mei omdat het de startdag is van het boekhoudkundig jaar van de bedrijven (zie kader).

Haymarket Square en de “martelaars van Chicago”

Twee jaar later wordt deze datum bezegeld met bloed. Gevolg gevend aan een oproep van de American Federation of Labour (AFL) gaan 340.000 arbeiders over heel de VS in staking om de achturendag binnen te halen. Ze weten dat het meer dan een dag zal vragen om hun slag thuis te halen en zowat in heel het land worden de acties verlengd.

Op 4 mei wordt op Haymarket Square in Chicago een samenkomst georganiseerd. In zijn boek Geschiedenis van het Amerikaanse volk schrijft Howard Zinn hierover: “Drieduizend mensen verzamelden zich. Het was een rustige samenkomst, en terwijl donderwolken zich samenpakten en het uur later werd, nam het aantal mensen af tot een paar honderd. Er verscheen een detachement van 180 politiemannen. Die begaven zich naar het podium en bevalen de menigte uit elkaar te gaan. De spreker zei dat de meeting bijna voorbij was. Toen ontplofte een bom temidden van de politieagenten: 66 van hen raakten gewond, waarvan er later zeven zouden sterven. De politie vuurde op de menigte. Meerdere mensen werden gedood, zo’n tweehonderd raakten gewond.”

De autoriteiten hebben niet meer nodig om de beweging een halt toe te roepen. Zonder uit te zoeken wie de bom gegooid heeft, arresteert de politie acht anarchistische verdachten. Tenminste, zo worden ze beschouwd. Slechts één van de acht beschuldigden was op het moment van de explosie ter plaatse, maar dan wel op de tribune, wat hem zou moeten vrijpleiten. Alleen heeft het gerecht zich gebaseerd op een wettekst die zegt dat wie tot een misdaad oproept, voor die misdaad kan worden veroordeeld, ook al heeft hij ze niet begaan. Dat is het geval voor de acht van Chicago: de zogeheten bewijzen voor hun schuld berusten slechts op geschriften. Een opiniedelict dus.

De bom van de politie helpt de internationale solidariteitsstelsel

Een paar maanden later worden ze ter dood veroordeeld. Vier van hen worden opgehangen, een pleegt zelfmoord in zijn cel, de drie anderen zien hun straf omgezet in een gevangenisstraf. Deze repressie en het snelle proces heeft het omgekeerde effect dan verwacht: in de VS en zelfs in Europa ontstaat een grote solidariteitsbeweging voor de “martelaars van Chicago”. Na het vonnis verklaart de Ierse theaterauteur George Bernard Shaw: “Als de wereld absoluut acht van zijn inwoners moet pakken, zouden het beter de acht rechters van het hooggerechtshof van Illinois zijn (de staat waarin de stad Chicago zich bevindt, n.v.d.r.)”

In 1893 erkent de gouverneur van Illinois dat het proces een parodie was en dat de echte schuldige John Bonfield was, een politieagent. Te laat voor de “martelaars van Chicago”, maar niet voor hun klasse, die uit deze tragedie kracht zal putten.

1890, de rode driehoek

In december 1888 besluit de AFL om van 1 mei de dag te maken van de eisen van de werkende klasse. De Internationale Arbeidersassociatie (AIT, destijds ook Tweede Internationale genoemd), een organisatie die zo’n twintig jaar eerder door Karl Marx en andere revolutionairen was opgericht, steunt in 1898, een paar maand later, de AFL en maakt van 1 mei een dag van internationale strijd van de werkende klasse.

De eerste 1 mei heeft plaats in 1890. In Parijs dragen de deelnemers een rode driehoek in hun knoopsgat. Het is het symbool van de eerste eis van de georganiseerde arbeiderswereld: een eerste hoek staat voor acht uur werken, een tweede voor acht uur rusten en een derde voor acht uur ontspanning. (Lees het artikel van Solidair hierover)

Sinds die dag verzamelt de werkende klasse zich over heel de wereld om nieuwe rechten te verwerven. Loonstijging, recht op betaald verlof, algemeen stemrecht, gelijkheid van man en vrouw, collectieve arbeidsduurvermindering, afschaffing van kinderarbeid, recht op waardige pensioenen, … De eisen verschillen soms van jaar tot jaar en van land tot land, maar elke 1 mei heeft als gemeenschappelijk doel een sociale strijd te winnen van het patronaat. En in herinnering te brengen dat het de werkende klasse is die de rijkdom creëert, niet de patroons of de aandeelhouders, en dat ze dus recht heeft op meer dan kruimels.