Nooit was het opheffen van patenten op vaccins dringender. Waar wacht Vivaldi op?
Terwijl in Europa een derde dosis toegediend wordt, ontzeggen patenten andere landen de toegang tot het vaccin. De nieuwste virusvariant toont hoe gevaarlijk dat is. Nooit was het opheffen van patenten op vaccins dringender. België kan en moet daar nu een voortrekkersrol in spelen.
De ontdekking van de nieuwste Covid-variant stuwde de beurskoersen van Pfizer en Moderna flink de hoogte in. Pfizer zag zijn aandeel 6,1% hoger afsluiten, ongeveer 17,5 miljard dollar extra marktwaarde. Concurrent Moderna zag zijn aandelen zelfs met 21% stijgen. Een virusvariant als business opportunity. Dat is om meer dan een reden bijzonder cynisch. Het zijn immers precies de patenten van Big Pharma die nieuwe varianten waarschijnlijker maken.
Patenten schermen de vaccintechnologie af voor andere landen en bedrijven. Dat beperkt de vaccinproductie en vergroot wereldwijde tekorten. Farma-aandeelhouders worden er fors beter van, getuige de megawinsten van Pfizer, Moderna en co. Tot 1000 dollar per seconde, berekende de People’s Vaccine Alliance. Maar die gaan wel ten koste van de wereldgezondheid. In arme landen is nauwelijks drie procent van de bevolking volledig gevaccineerd. Vóór 2023 komen de meeste landen in Afrika en het Midden-Oosten zo niet aan voldoende vaccinatiedekking. De vaccintekorten faciliteren de viruscirculatie en broeihaarden voor nieuwe virusvarianten. De Omicron-variant toont hoe dringend dit moet veranderen.
India en Zuid-Afrika, gesteund door een brede coalitie, vragen daarom al een jaar dat de Wereldhandelsorganisatie (WTO) patenten opheft en de technologie zo breed mogelijk deelt. Dat zou toelaten binnen enkele maanden ongebruikte productiecapaciteit te activeren en nieuwe productie-eenheden te creëren. Zo’n open source-aanpak kan onderzoekers overal ter wereld toelaten te werken aan de aanpassing van het vaccin aan nieuwe varianten. Dat is de idee achter initiatieven als de Covid-19 Technology Access Pool (C-TAP) van de Wereldgezondheidsorganisatie.
De WTO moest deze week de knoop doorhakken. Op de valreep werd de top echter uitgesteld. Officieel om gezondheidsredenen maar de angst voor een mislukking wegens gebrek aan consensus speelde ook mee. Want hoewel ook de Verenigde Staten ondertussen overstag gingen, ligt de Europese Commissie, onder druk van bepaalde lidstaten, dwars. Naast Duitsland speelt ook België een belangrijke rol in het Europese veto tegen het opschorten van patenten. Ten koste van de wereldgezondheid ontpopte premier De Croo zich Europees tot één van de vurigste verdedigers van patenten en farmaceutische monsterwinsten.
Het uitstel van de WTO-top is de kans om daar nu verandering in te brengen. Duitsland kreeg net een nieuwe regering van sociaaldemocraten, groenen en liberalen. Onder druk van de brede burgercampagne No Profit On Pandemic stemden de Belgische Europarlementsleden van de Vivaldi-coalitie net bijna unaniem voor een resolutie die vraagt patenten aan te pakken. Dat is een kleine revolutie. In april 2020 stond onze fractie nog zowat alleen met de eis patenten op te heffen. Naast Guy Verhofstadt (OpenVld) op Twitter spraken vooral Europarlementsleden van Groen en Vooruit vanop het spreekgestoelte volmondig hun steun uit. Zeer goed. Maar waar wachten zij op in België. Dezelfde partijen zitten in Vivaldi en Vooruit levert de minister van volksgezondheid. Hoog tijd dat zij de Europese blabla omzetten in Belgische boemboem. Meer vaccins, minder varianten. Zo maken we sneller een einde aan deze pandemie.