Nieuwe studie: Europese regels rond onderaanneming promoten sociale afbraak
De Europese wetgeving laat bedrijven toe zich via onderaanneming te ontdoen van risico’s en kosten voor de uitvoering van het werk. Dat blijkt uit een studie van Silvia Borelli van de Universiteit van Ferrara. Onderaanneming oefent druk uit op arbeidsvoorwaarden en lonen, en zet ook het arbeidsrecht onder druk. De huidige Europese regels promoten zo een vicieuze cirkel richting sociale afbraak. De studie werd uitgevoerd in opdracht van de fractie van Verenigd Links in het Europees Parlement.
Het Borealis-schandaal in Antwerpen is een beschamend voorbeeld van de uitbuiting waar onderaannemingsketens toe leiden. Uit de studie blijkt dat niet enkel illegale, maar ook legale onderaanneming aanzet tot sociale afbraak. Het huidige Europees recht promoot onderaanneming als model. Volgens de Italiaanse professor is het doel om winstmarges en controle te scheiden van risico’s en kosten, zoals lonen en werkomstandigheden. Een opdrachtgever kan zichzelf met andere woorden via onderaanneming de nodige winst uitkeren, maar zich ontdoen van sociale verantwoordelijkheid.
De concrete gevolgen zijn vaak dramatisch voor de werknemers. Dat toont een reeks recente Europese schandalen, zoals in de Spaanse vleesindustrie en de Nederlands-Cypriotische transportsector. Onderaanneming maakt het werk van de arbeidsinspectie bijzonder moeilijk. Bepaalde landen reageerden reeds met wetgevend initiatief. Zo namen Italië en Spanje “werkzekerheidsclausules” op in hun openbare aanbestedingswetgeving. In Duitsland is onderaanneming in delen van de vleesindustrie verboden. Spanje verbood interimwerk in hoog-risicosectoren.
De studie wijst op het belang van de wildgroei van onderaanneming in Europa. De Europese markt versterkt de afbraak die hiervan het gevolg is. Naast wijzigingen in de wetgeving rond passende zorgvuldigheid (Due Diligence), stelt de studie een Europese Verordening omtrent waardig werk in onderaannemingsketens voor. De bedoeling is onder meer de opdrachtgever hoofdelijk aansprakelijk te maken voor de voorwaarden van de arbeidscontracten doorheen de keten. Daardoor zouden werknemers van de hele keten verhaal kunnen halen bij de opdrachtgever indien de onderaannemer bepaalde verplichtingen niet nakomt. Zo’n verordening biedt een antwoord op de huidige versnippering van regels inzake onderaanneming. Op die manier kan er paal en perk gesteld worden aan uitbuitingsketens die enkel sociale dumping dienen.
Marc Botenga, Europees Parlementslid voor PVDA, steunt de conclusies van de studie: “Europese regels gericht op de promotie van onderaanneming gaan ten koste van de werknemers. Zij moeten met precaire contracten en armoedelonen leven. Het is tijd dat we korte metten maken met de eindeloze ketens van onderaanneming. Onderaanneming moet de uitzondering zijn.”