Mawda verdient gerechtigheid (en een menswaardig migratiebeleid)

De vader van de kleine Mawda, een bouwvakker, en haar moeder, een huisvrouw, beslisten in 2015 om Irak te verlaten. “Al wat we wilden, was een veilige thuis voor onze kinderen. We zagen geen toekomst in Irak. Als het er één dag goed gaat, kunnen er de volgende dag alweer bommen vallen. We zijn met onze zoon naar Europa vertrokken. We wilden een veilige thuis voor onze kinderen. Goed onderwijs, zodat ze zich kunnen ontplooien als mens.”

Onderweg, in Duitsland, werd de kleine Mawda geboren. “Mawda was een vrolijke peuter. Heel actief, en altijd aan het lachen.”, vertelt haar mama. “Ze was zo speels. Ons meisje wist helemaal nog niet hoe de wereld in elkaar zit”. Omdat het gezin familie had in Groot-Brittannië, besliste het uit Duitsland te vertrekken. Het slaagde erin Blackburn te bereiken, in het noorden van Groot-Brittannië. Enkele maanden later werden ze echter uitgewezen en brachten ze meerdere weken door in het vluchtelingenkamp in Grande-Synthe, in Frankrijk.

Het is tijdens hun nieuwe poging om Engeland te bereiken, dat het drama zich voltrekt. Ze zitten met z’n dertigen opeen gepropt in een busje als de politie jacht op hen begint te maken. Tijdens de lange achtervolging wordt een schot afgevuurd dat de kleine Mawda in haar wang raakt.

Gerechtigheid voor Mawda

De precieze omstandigheden waarin het drama zich heeft afgespeeld, zijn nog onduidelijk, maar de tegenstrijdige verklaringen en onwaarheden van de gerechtelijke autoriteiten roepen veel vragen op. Donderdag verklaarde het parket van Doornik immers met stelligheid dat het geen politiekogel was die Mawda gedood had en dat het Comité P (controleorgaan van de politie) al “heel snel dit dossier inzake de verantwoordelijkheid van de politieagenten had kunnen afsluiten”. De volgende ochtend echter krabbelde het Comité P terug en verklaarde het dat het pas donderdagavond een verzoek voor onderzoek had ontvangen. Maar belangrijker: de autopsie die donderdagavond op het lichaam van de kleine Mawda werd uitgevoerd, bracht aan het licht dat het meisje gestorven was door een kogel in haar wang. “Wat probeert men hier te verdoezelen?”, was de onmiddellijke reactie van Raoul Hedebouw, de woordvoerder van de PVDA. “Waarom heeft het parket gelogen? Hoe is het mogelijk dat het urenlang blijven verklaren is dat het overlijden niks te maken had met de schoten die de politie had afgevuurd? Het is toch onmogelijk te geloven dat ze dat niet gezien hebben?”.

Volgens de familie die tijdens de persconferentie op maandag 21 mei haar verhaal mocht doen, zou een van de politieagenten op de bestuurder geschoten hebben en de kleine Mawda die op de schoot zat van haar moeder net achter de chauffeur, zou door die kogel geraakt zijn. In tegenstelling tot wat beweerd werd, zou het busje geen gevaar hebben gevormd voor de agent die geschoten heeft, en ook niet voor een van zijn collega’s. Toen het busje uiteindelijk tot stilstand was gebracht, werd de vader van Mawda onmiddellijk in de boeien geslagen en in een politiewagen gezet, kort daarna gevolgd door haar moeder. Geen van beiden mocht hun dochter vergezellen in de ziekenwagen. Pas 24 uur later werden ze op de hoogte gebracht van het overlijden van hun dochter.

De versie van de familie komt dus helemaal niet overeen met die van het parket. Daarom verwacht Olivier Stein, de advocaat die nu de verdediging van de familie op zich neemt, snel de resultaten van het onderzoek en hij vraagt dat de politieagent die geschoten heeft, aangehouden wordt tot een onafhankelijk gerechtelijk onderzoek uitwijst of hij een strafbaar feit heeft gepleegd. De familie vraagt ook dat er een parlementaire onderzoekscommissie wordt aangesteld die opheldering kan geven over wat er gebeurd is en hoe het zover is kunnen komen.

Een gevolg van het “opkuisbeleid”

“Als dit soort incidenten iets bewijst, dan wel dat er niet hard genoeg kan worden opgetreden tegen de mensensmokkel.”, reageerde minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon. “Daarom moeten wij die business tackelen. Nu meer dan ooit”, voegde hij er nog aan toe. Over het politieoptreden zei hij: “Zij hebben hun werk gedaan en moeten elke dag tegen de mensensmokkel vechten.”

Het repressieve migrantenbeleid van de regering is echter minstens evenzeer gericht tegen de migranten als tegen de smokkelaars. Het is een “opkuisbeleid” zoals Jambon en Francken het zelf bestempelen. De migranten worden opgejaagd, aangehouden, opgesloten en uiteindelijk uitgewezen. “14 mensen gearresteerd deze ochtend in het Maximiliaanpark en 9 in het Noordstation, 3 verklaarde minderjarigen. Vlgns politie nauwelijks volk in het park. #opkuisen”, postte Francken in september vorig jaar op zijn Facebookpagina. “We moeten ervoor zorgen dat het station [van Brussel-Noord, n.v.d.r.] weer proper en netjes wordt”, liet Theo Francken zich begin mei nog ontvallen. “We moeten het aandurven om repressief op te treden tegen die mensen”. De kleine Mawda is trouwens niet het eerste slachtoffer van dat “opkuisbeleid”. “Er zijn in totaal al drie doden gevallen op de Belgische snelwegen”, vertelt Mehdi Kassou van het burgerplatform voor opvang in het Maximilaanpark. “We willen dat de regering nadenkt over mogelijkheden om vanuit het buitenland op een legale manier asiel aan te vragen in België. Anders duw je mensen in de illegaliteit”

Volgens een getuigenis in de krant La Meuse staat ook bij een deel van de politieagenten het water aan de lippen. “Die mensen zijn eveneens slachtoffers van het beleid van de regering. Op het vlak van migratiebeleid, maar ook vanwege het personeelstekort. De wegpolitie is overbelast en uitgeput. Ze hebben geen tijd meer om even op adem te komen.”

Ze zijn het zo moe dat ze zelfs geregeld informatie doorspelen aan het burgerplatform voor opvang in het Maximilaanpark, opdat die de migranten kunnen waarschuwen als er een politieactie op til is of burgers kunnen mobiliseren.

Veilige en legale vluchtelingenroutes openstellen

Het trieste verhaal van de familie van Mawda illustreert de impasse waartoe het migratiebeleid van de regering en de Europese Unie heeft geleid. Mensen die een land ontvluchten dat een van de gevaarlijkste ter wereld is geworden sinds het Westen er in 2003 militair tussenbeide is gekomen, worden geconfronteerd met een Europa dat zijn grenzen steeds hermetischer afsluit. Om nog binnen te raken in Europa moeten ze wel een beroep doen op mensensmokkelaars. Eenmaal in Europa zitten ze in de val van het Dublin-reglement, dat hen verplicht daar te blijven waar ze voor het eerst geïdentificeerd zijn. De familie van de kleine Mawda wou zich herenigen met het deel van de familie dat in het Verenigd Koninkrijk woont. En om daar te komen moesten ze opnieuw een beroep doen op mensensmokkelaars.

De mensensmokkelaars die volgens Jan Jambon verantwoordelijk zijn voor de dood van de kleine Mawda, zijn in werkelijkheid een uitvloeisel van het steeds repressievere beleid tegen personen zoals de familie van Mawda. Enkel de invoering van veilige en legale routes naar Europa om er asiel aan te vragen, kan een einde maken aan dit soort drama’s en aan de praktijken van de mensensmokkelaars.

In de zaak van de kleine Mawda is het belangrijk dat verenigingen en burgers aandachtig blijven, vooral omdat het parket reeds een reeks onwaarheden heeft verkondigd. “Normaal gezien mag de politie enkel schieten als de agenten vrezen voor hun eigen leven of voor dat van andere burgers”, legt professor criminologie Sofie De Kimpe van de VUB uit. Het parket van Doornik moet vaststellen of de agent een fout heeft gemaakt, maar zelfs indien dat het geval is, worden die zaken nauwelijks vervolgd.” Er zal ongetwijfeld druk nodig zijn van de bevolking om ervoor te zorgen dat er ditmaal wel gevolgen komen. We moeten er ook alles aan doen om te tonen waartoe het repressieve beleid van Theo Francken en Jan Jambon kan leiden.