Lise Vandecasteele: megafoon voor de zorgsector in het Vlaams parlement

De fractieleider van de N-VA in de Limburgse provincieraad trakteerde Lise via Twitter op een giftige sneer. Hij schreef dat ze “bijklussen als dokter” belangrijker vindt dan haar parlementair mandaat. Met die venijnige boodschap wees de brave man ongewild op een unieke eigenschap van PVDA-mandatarissen. Ze blijven namelijk met twee voeten in het leven staan, tussen de mensen. Omdat ze de voeling met die gewone, werkende mensen en het dagelijkse leven niet willen verliezen.

Ja, Lise Vandecasteele is huisarts bij Geneeskunde voor het Volk in Hoboken. En dat blijft ze vol overtuiging, ook al is ze sinds 2019 Vlaams parlementslid en sinds kort ook gemeenteraadslid in Antwerpen. Omdat achter haar praktijk als dokter een visie zit: “Recht op gezondheid in een gezonde maatschappij.” Daarom biedt Lise, samen met al haar collega’s bij Geneeskunde voor het Volk, al jarenlang gratis gezondheidszorg aan. Samen met patiënten en vrijwilligers werkt Geneeskunde voor het Volk dagdagelijks aan die andere, gezonde maatschappij. Een maatschappij ver weg van het ongenadige, naar winst hongerende kapitalisme. Want die andere maatschappij zal in de eerste plaats gemaakt worden door de mensen, van onderuit. Met bijklussen heeft dat niets te maken, wel met de overtuiging dat een andere wereld mogelijk is.

Een crisis lach je niet weg

Ze lachten zich een kriek, daar in het Vlaams parlement. Lise Vandecasteele wees in september in het debat over de Vlaamse begroting nog eens fijntjes op het feit dat de kinderopvang in Vlaanderen in een nooit geziene crisis verkeert. De werkdruk is er veel te hoog, één begeleid(st)er moet instaan voor negen kinderen, veel werknemers geven er de brui aan, opvanginitiatieven moeten (ook omwille van de energiecrisis) de deuren sluiten. “Als de kinderopvang sluit, zullen in de eerste plaats vrouwen daar het slachtoffer van zijn”, betoogde Lise. “Zij zullen niet meer kunnen gaan werken en noodgedwongen thuis moeten blijven.”

Waarop Liesbeth Homans (N-VA), voorzitster van het parlement, zich schamper liet ontvallen dat de kinderen ook “bij de papa” kunnen blijven. Grote hilariteit op de meerderheidsbanken, dolle pret.

“Het is pijnlijk om te zien hoe ministers en parlementsleden, zelfs na de dramatische gebeurtenissen en de pakkende getuigenissen uit de kinderopvang, nog luid kunnen lachen met de problemen in de sector”, schreef Lise Vandecasteele daarop in een opinie in De Standaard. “Parlementsleden lachen de crisis in de kinderopvang weg met een maatschappijbeeld dat mijlenver van de realiteit staat.”

Reden genoeg voor De Zevende Dag om Lise op zondagochtend naar de studio te halen voor een pittig debat.

“Het grootste probleem dat de begeleiders aangeven, is dat ze hun job niet kunnen doen zoals ze het graag willen”, benadrukt Lise daar opnieuw. “We hebben in Vlaanderen het hoogste aantal kinderen per begeleider. Dat is onhaalbaar. Het geeft een enorme werkdruk en ze worden er niet naar verloond.”

Vlaanderen bengelt helemaal onderaan de Europese rangschikking als het op financiering per opvangplaats aankomt. Onaanvaardbaar voor Lise. “Ouders willen dat hun kind, terwijl zij gaan werken, naar een opvang kan gaan die beantwoordt aan de noden van het kind, waar een warme en veilige omgeving is en de ontwikkeling gestimuleerd wordt.”

Geen commerciële spelers in de zorg

Facturen, facturen, facturen. Ze blijven maar komen. Het leven van de werkende mensen lijkt wel te verlopen van factuur naar factuur. En dat gaat zo door tot je oude dag. Want wie in een woonzorgcentrum terecht komt, wordt daar in de laatste levensfase nog maar eens geconfronteerd met torenhoge kosten. Ook hier gaat Lise Vandecasteele de strijd aan, tegen de privatisering en commercialisering van de zorg.

“We zien al heel lang dat privatiseringen in de ouderenzorg uiteindelijk zorgen voor hogere prijzen voor de gebruikers en hogere uitgaven voor de overheid”, vertelt ze in een interview met Solidair. “Het fabeltje dat we de innovatie en de investeringen van de private sector nodig hebben, gaat ervan uit dat die private spelers investeren om de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Maar dat doen ze niet. De kern van een commercieel bedrijf is nu eenmaal winst maken, steeds meer, dat is hun drive. Ik vind het belangrijk dat je als overheid voorziet in openbare woonzorgcentra. Die zijn namelijk toonaangevend in de sector. Ze hebben de laagste dagprijzen en het meeste personeel. Die openbare centra hebben dus een goede invloed op de hele sector. De commerciële spelers horen niet thuis in de zorgsector.”

De Vlaamse regering legde vorig jaar het zogeheten “privatiseringsdecreet” op tafel. Dat moest de deur openen voor private en commerciële spelers in de ouderenzorg, kinderopvang en ziekenhuizen. De PVDA-fractie kon de stemming daarvan tegenhouden. “Via dat decreet zou in de zorginstellingen een commerciële logica worden binnengebracht, namelijk geld verdienen.”

Maximumfactuur in woonzorgcentra

De Vlaamse regering gaf woonzorgcentra de kans om hun dagprijzen bijkomend te indexeren, omwille van de hoge inflatie. Uit een schriftelijke vraag van Lise Vandecasteele blijkt dat maar liefst 367 woonzorgcentra dat ook deden. “In die woonzorgcentra stijgen de prijzen daardoor gemiddeld met 6.77%, ofwel zo’n 125 euro”, zegt Lise.

Daarom pleit ze samen met de PVDA voor een noodplan. “Het kan toch niet dat mensen op hun oude dag moeten aankloppen bij hun kinderen of het OCMW om de nodige zorg te kunnen betalen? Er is nood aan een maximumfactuur in de woonzorgcentra, zodat mensen nooit meer betalen dan hun pensioen."

Het noodplan van de PVDA moet de ouderenzorg betaalbaar helpen maken. “Het zorgbudget van 130 euro waar rusthuisbewoners recht op hebben, is al 10 jaar niet meer geïndexeerd. Als de dagprijzen geïndexeerd kunnen worden, waarom zou dat dan niet het geval zijn voor het zorgbudget?”, vraagt Lise zich af. “Daarnaast vragen we een verbod op prijsverhogingen bij winstgevende zorggroepen. Maar vooral is er een maximumfactuur nodig: dat betekent dat de prijs voor een verblijf in een woonzorgcentrum nooit hoger kan zijn dan iemands pensioen.”

Scherpe diagnoses, juiste remedies

Ook in haar thuisstad Antwerpen gooit Lise Vandecasteele zich dwars voor alle plannen om de zorgsector te privatiseren. Samen met een breed front van vakbonden en middenveld wist ze de privatisering van het Antwerps zorgbedrijf tot twee keer toe tegen te houden. “Privatisering toont keer op keer dat de prijzen omhoog gaan en de kwaliteit er niet op verbetert. Ik roep op om de energie eindelijk te richten op betaalbare en kwaliteitsvolle openbare ouderenzorg voor alle Antwerpse senioren.”

Op een paar jaar tijd heeft Lise Vandecasteele zich ontpopt tot een politica die er toe doet. Een overtuigd linkse politica met een groot hart voor de zorgsector. De mensen die in deze sector werken kunnen op haar rekenen. Als geen ander weet ze de pijnpunten in het Vlaamse zorgbeleid aan te wijzen, scherpe diagnoses te maken en de juiste remedies voor te schrijven (je bent arts of je bent het niet). Samen met de hele PVDA-fractie vormt Lise in het Vlaams parlement de hoognodige spreekbuis voor de werkende klasse.