Klimaatverandering voelen we nu al

Sacha Moens

Stijgende voedselprijzen

Boeren komen steeds vaker in moeilijkheden. De oogst is onzeker, omdat die gevoelig is voor droogte. Water geven is slechts een korte termijnoplossing, omdat de grondwaterlagen – enorme natuurlijke reservoirs – leeg geraken.

Onweersbuien zijn ook een probleem voor de landbouw. Wind, regen en vooral hagel kunnen met één grote stortbui een gewas kapot maken. Infrastructuur, zoals serres, wordt door zo’n buien beschadigd.

We voelen de impact duidelijk in onze portefeuille. Voedselprijzen stijgen omdat landbouw steeds duurder wordt. We kunnen bijvoorbeeld een prijsstijging verwachten voor bier en frieten, omdat aardappelen en hop gevoelig zijn voor klimaatverandering. Liefhebbers van snoep en chocolade zagen de prijzen al stijgen, nu de suikerbietoogst door de droogte mislukt is. De opwarming van de aarde bedreigt de toegankelijkheid van voedsel.

Economische verstoring

Vrachtvervoer kan ernstig worden verstoord door intense en langdurige droogte. Vorig jaar was de Rijn te ondiep om voor een groot deel van de schepen nog bevaarbaar te zijn, waardoor veel bedrijven problemen kregen met de bevoorrading en goederenstroom. In 2022 konden waterkrachtcentrales omwille van het lage debiet van de Rijn minder elektriciteit produceren. Ook in België, in de haven van Gent, had het transport via het water te lijden onder de daling van het waterpeil, als gevolg van de droogte.

Een onderzoek van Deloitte dat vorig jaar verscheen, toont aan dat als er niets wordt gedaan, de opwarming van de aarde in de komende 50 jaar 178.000 miljard dollar zal kosten. Dat komt neer op een daling van 7,6% van het wereldwijde bbp (welvaart die in één jaar wordt gecreëerd). Het is duidelijk dat deze rekening aan de werkende klasse gepresenteerd zal worden, niet aan de grote bazen.

Extreem weer

Natuurrampen waren er altijd al, maar de frequentie en intensiteit ervan nemen toe door de opwarming van de aarde. Hittegolven kunnen snel een hel worden voor mensen die een fysiek beroep uitoefenen, met risico’s voor gezondheid en veiligheid. Half juli werd Zuid-Europa getroffen door een hittekoepel, die extreme temperaturen en ernstige droogte met zich mee bracht. Griekenland kampte de hele zomer met branden, een daarvan was de meest verwoestende brand die ooit in de Europese Unie is geregistreerd. Grote stukken van het Canadese landschap gingen op in vlammen en Hawaï werd getroffen door de ergste natuurramp in zijn geschiedenis. De opwarming van de aarde is niet de directe oorzaak van bosbranden, maar de weersomstandigheden die branden stimuleren – hitte, droogte en wind – komen steeds vaker voor.

Door de klimaatopwarming warmt de atmosfeer op. Warmere lucht kan meer water vasthouden, wat betekent dat er langere periodes van droogte zullen zijn maar ook van overvloedige regenval. Deze combinatie van enerzijds droogte en anderzijds hevige regenval zorgt voor een aantal problemen. In perioden van droogte wordt de grond zo hard als steen. Als het dan in één keer veel regent, kan het water moeilijk in de grond dringen. In plaats daarvan loopt het weg, vormt grote stortvloeden en mogelijk verwoestende overstromingen. Dat is vooral zo in steden, waar het oppervlak steeds meer met beton wordt bedekt en het water minder kans krijgt om in de grond te infiltreren.

In 2021 kreeg België te maken met catastrofale overstromingen in de Vesdervallei. Dit jaar werden Slovenië, Oostenrijk, Italië, Griekenland en vooral Libië getroffen door overstromingen die verband hielden met droogte en hevige stormen.