Kernenergie: niet veilig, niet duurzaam en veel te duur

Niet veilig

In een huis waarvoor geen enkele verzekeraar een brandverzekering wil afsluiten, wil je liever niet wonen. Dat is nochtans de situatie waarin we ons bevinden met onze kerncentrales. De kosten van een eventuele kernramp zijn zo gigantisch dat een verzekering daarvoor volstrekt onbetaalbaar zou worden. Maar het risico is reëel. Waarom zou de regering anders in heel België jodiumpillen uitdelen? Eigenlijk is dat een beetje alsof men overal gratis zwembandjes zou uitdelen tegen mogelijke tsunami's. Niet echt geruststellend.

Kerncentrales zijn afhankelijk van water voor de koeling, daarom zijn ze vaak aan de kust gelegen. Dat maakt de risico’s bij een stijging van de zeespiegel en de toename van overstromingen en tsunami's groter. Denk maar aan de grote kernramp in Fukushima. De risico’s op een kernramp stijgen ook wanneer men de centrales langer open houdt, omwille van de veroudering van het materiaal. En dan is er nog het probleem van het kernafval, dat de komende generaties met een groot veiligheidsrisico opzadelt. Daarbij hoort ook een terreurdreiging. Met behulp van kernafval is het veel eenvoudiger om een vuile bom te maken dan een echte kernbom. Kernenergie en kernbewapening zijn een Siamese tweeling, en dat niet alleen in het verleden. Als een kerncentrale een doelwit wordt, wordt ze een (trage) atoombom.

Niet duurzaam

Hét argument voor kernenergie waar de kernlobby graag mee uitpakt, is dat het CO2-neutraal zou zijn. Het klopt dat de kerncentrales zelf CO2 neutraal zijn, maar die centrales hebben uranium (of plutonium) nodig om energie op te wekken. Maar bij het transport en de verrijking van uranium komt ook CO2 vrij. Als je de hele keten bekijkt, vervuilen onze kerncentrales ongeveer een derde van wat een gascentrale vervuilt. Bovendien is uranium geen hernieuwbare energiebron. De hoeveelheid bruikbare uranium in het aardoppervlak is zeer beperkt. De mijnen met een hoog uranium percentage raken stilaan uitgeput, waardoor enkel onzuiver uranium overblijft en dat is vervuilender. Daarnaast draagt kernenergie door lozingen van warm koelwater ook rechtstreeks bij tot de opwarming van onze oceanen en onze aarde.

Belangrijker is echter dat de afhankelijkheid van kernenergie de transitie naar hernieuwbare energie tegenhoudt. Kerncentrales zijn weinig modulair, wat betekent dat ze een constante hoeveelheid stroom leveren. Wanneer er veel wind of zon is, moet de stroom die windmolens en zonnepanelen opleveren, wijken voor kerncentrales die steeds op hetzelfde ritme draaien. Zolang men blijft investeren in kernenergie, zal hernieuwbare energie dus aanvullend zijn. Hernieuwbare energie moet de basis worden en dat kan alleen als er massief in geïnvesteerd wordt, ook in mogelijkheden om energie op te slaan. Kernenergie staat die omslag in de weg, zo blijkt ook uit een bekende studie van Aviel Verbruggen en Yuliya Yurchenko. Het argument dat je beiden kan doen, is een drogreden om die nodige omslag tegen te houden.

Veel te duur

De reactor in Flamanville in Frankrijk zou oorspronkelijk 3 miljard euro kosten en de bouw zou vijf jaar duren. Het is intussen al minstens 11 miljard geworden en er wordt al 12 jaar aan gebouwd. In het Finse Olkiluoto zijn ze al 14 jaar aan het bouwen. Ook daar lopen de kosten op boven de 8 miljard. Het bouwen van nieuwe kerncentrales is ondertussen al duurder geworden dan onze huidige offshore windmolenparken. Nieuwe kerncentrales bouwen is dus gezien de kostprijs en de urgentie van de klimaatproblematiek geen optie. Dat erkennen zelfs VOKA en De Wever.

De toenemende veiligheidsrisico’s doen de maatschappelijke kosten in snel tempo stijgen. Dat onze kerncentrales om de haverklap stil liggen, doet ook de opbrengsten dalen. De ervaring leert dat ook de kosten van afbraak en afvalbehandeling altijd veel hoger uitkomen dan het geraamde bedrag. Electrabel wil de factuur in het geval van een eventuele kernramp en de kosten die verbonden zijn aan het kernafval doorschuiven naar de overheid en dus naar de belastingbetaler. Zo blijven de centrales voor Electrabel snelle winsten opleveren, maar de maatschappelijke kosten zijn gigantisch.

100% hernieuwbare energie is mogelijk

Een studie uitgevoerd door het Planbureau en VITO toont aan dat het technisch perfect mogelijk is om in België tegen 2050 naar 100% hernieuwbare energie te gaan. Waar de verdedigers van kernenergie wél een punt hebben, is dat we geen energiezekerheid kunnen uitbouwen met windmolens en zonnepanelen alleen. De reden daarvoor is simpel. De zon schijnt niet altijd en het waait niet overal. In de overgangsfase zijn aanvullende energiebronnen nodig, maar zoals gezegd is kernenergie daarvoor geen goede kandidaat. Een goedkopere, veiligere en duurzamere optie zijn bijvoorbeeld (bio-)gascentrales. Maar ook dat is slechts tijdelijk.

Het cruciale technische vraagstuk om naar 100% hernieuwbare energie te gaan is energie-opslag. Dat kan door gebruik te maken van waterstoftechnologie. Zoiets is geen verre toekomstmuziek, het Nederlandse eiland Goeree-Overflakkee past nu al deze technieken toe om tegen 2020 volledig klimaatneutraal te zijn en zelfs groene energie te leveren aan de haven van Rotterdam. Zeker in België is waterstof de beste piste voor de energietransitie. Als VOKA en N-VA kernenergie blijven verdedigen, is dat dus niet om technische redenen maar om de winsten van Electrabel te beschermen.