Kaouakibi-gate: 19 precieze vragen aan burgemeester De Wever

door Peter Mertens

Niemand gelooft dat het Antwerpse stadsbestuur, waarvan de burgemeester beweert op de hoogte te zijn van de boekhouding van elke viswinkel in Borgerhout, niet in de gaten zou hebben gehad wat er aan het gebeuren was bij Let's Go Urban. Zeker niet wanneer de beau monde van het bedrijfsleven al een half decennium geleden haar vingers aan El Kaouakibi verbrandde. Ofwel had het stadsbestuur iets in de gaten, en dan is het politiek verantwoordelijk. Ofwel beweert het stadsbestuur van niets te weten, en dan is het mogelijk nog meer verantwoordelijk.

De interne audit van de stad Antwerpen over de malversaties bij Sihame El Kaouakibi's Let's Go Urban is vernietigend. Dat er 350.000 euro voor de renovatie van het Urban Center is afgeleid naar El Kaouakibi's eigen bedrijfjes en 120.000 euro werkingsmiddelen achterover zouden zijn geslagen, is wellicht slechts het topje van de ijsberg. Natuurlijk rijst de vraag dan wie hiervoor verantwoordelijk “Kijk naar de oplichter, niet naar ”, schreeuwt het stadsbestuur nu.

Als je de oplichter de sleutels van je huis geeft, duidelijk maakt dat er zo goed als geen enkele controle is, en zelf nog eens de weg wijst naar alle mogelijke schatten in huis, dan draag je verantwoordelijkheid. Dat weet elke bestuurder uit elke vzw. De audit stelt echter ook nog tal van andere problemen.

Een kasverschil van 374,28 euro door een technisch probleem in de stedelijke bibliotheken wordt aan de gemeenteraad voorgelegd, maar de verhuur van het Urban Center voor 300 euro in plaats van 95.000 euro per jaar niet? Hoe komt dat?

Als een vzw zoals Bijzondere Jeugdzorg 500 euro aanvraagt voor een opendeurdag, wordt alles tot de laatste euro nageplozen. En nadien wordt nog eens 100 euro afgetrokken “voor ontvangsten van soep en drank”. Hier worden miljoenen euro over de balk gegooid en beweert het stadsbestuur doodleuk dat ze niet op de hoogte was. Vanwaar die twee maten en twee gewichten?

Antwerpen wordt nu acht jaar bestuurd door de N-VA en haar voorzitter-burgemeester Bart De Wever. Eerst samen met CD&V en Open Vld, nu met Open Vld en Vooruit. In die acht jaar hebben wij het beleid van deze stad steeds meer zien draaien rond de realisatie van prestigeprojecten voor citymarketing. Dat systeem-De Wever liep een eerste keer tegen de lamp met de onverkwikkelijke affaire rond Land Invest. Toen waren de prestigeprojecten opgetrokken uit staal en beton, de persoonlijke connecties liepen langs de coulissen van de Vlaamse beweging, in restaurants zoals 't Fornuys.

Ik herinner me nog goed de emo-conferentie van burgemeester De Wever in november 2017: “Dit plakt aan mij, dit stemt me heel verdrietig.” In de gemeenteraad nadien antwoordde ik: “Emo is goed, controle is beter”, en stelden wij een 'Bureau voor Transparantie en Goed Bestuur' voor, naar het model dat de stad Barcelona net had ingevoerd om de belangenvermenging en achterkamerpolitiek daar tegen te gaan. Zo'n Bureau controleert het beheer van de publieke fondsen van de stad en sluit belangenconflicten zo goed als uit. Ons voorstel werd toen hautain van tafel geveegd. Emotionele persconferenties bij de vleet, maar geen daden. Vandaag is duidelijk dat zo'n bureau veel miserie had kunnen voorkomen in Kaouakibi-gate.

Daar stopt het niet. Sinds De Wever aan het beleid kwam is er steeds meer vermarkt. De daklozenopvang werd verpatst aan bewakingsmultinational G4S en schepen voor Sociale Zaken Liesbeth Homans dreigde het middenveld af: wie zijn mond nog eens open deed, zou wel eens kunnen schrikken bij de volgende subsidieronde. Snel was duidelijk: het emancipatorisch werk moet de schop op.

In de plaats kwam iemand als Sihame El Kaouakibi: hip, trendy en vooral met dezelfde ideologie als de N-VA. Geen 'slachtoffercultuur', maar kansen grijpen. Niet collectief drempels verlagen, maar individuele verantwoordelijkheid. Elke jongere een btw-nummer! Zo verschoof bij Let's Go Urban de blingbling van de buildings naar de wijken zelf.

Voortaan was het één en al City Marketing wat de klok sloeg. Het stadsbestuur had meer interesse in grote prestigeprojecten waarbij schepenen vlot konden aanschuiven om op de foto te staan, dan in sociaal versterkend werk onder de radar. Met Let's Go Urban kon het stadsbestuur uitpakken en dat mocht wat kosten.

De oude feestzaal op het Kiel ging naar de piepjonge vzw, met een budget van 3,4 miljoen euro. Zelf te besteden, terwijl de jeugdwerkers van Kras een paar straten verderop zaten te verkommeren. Sociaal werkers en jeugddiensten stonden met open ogen te kijken hoe ook de portefeuille voor werkingssubsidies wijd open werd getrokken. Nu ze horen hoe laks de afspraken en controles voor die subsidies waren, staan ze helemaal perplex. De mantel der liefde dekte blijkbaar zelfs keukens toe die in het verkeerde gebouw staan.

Het wordt tijd dat het syteem-De Wever tot de laatste vezel wordt blootgelegd. Op alle niveaus. Daarom schakelen wij het integriteitsbureau in om de verantwoordelijkheid van het stadsbestuur in deze zaak te onderzoeken. Daarom vragen wij dat er een onafhankelijke audit komt voor elk niveau dat subsidies toe kende: district, stad, Vlaanderen, federaal Brussel. Bovendien vragen we de centralisatie van al die audits bij het Rekenhof, dat daarvoor bevoegd is.

Na een grondige analyse van de audit van de stad Antwerpen, hebben wij 19 concrete vragen aan de burgemeester van Antwerpen over Kaouakibi-gate. Wij mogen hopen dat de burgemeester voor de antwoorden hierop niet opnieuw naar de spreekwoordelijke 'verbindingsofficier' verwijst.

Vragen bij de renovatie en nieuwbouw van het Urban Center

• De feestzaal van het Kiel is eigendom van de stad Antwerpen. De renovatie en het gebruik ervan werd rechtstreeks voorgesteld aan Let's Go Urban. Waarom werd hiervoor geen open procedure gestart? Zijn er andere voorbeelden van stedelijk vastgoed dat zonder open oproep voor een sterk verlaagde huurprijs aan verenigingen worden gegund?

• Met AG Vespa heeft de stad Antwerpen uitgebreide expertise in huis voor de kwalitatieve en kostenbewuste renovatie van gebouwen. Waarom koos het stadsbestuur er niet voor om de regie van de renovatie en nieuwbouw van de feestzaal van het Kiel in handen te houden? Waarom gaf het stadsbestuur dat uit handen aan Let's Go Urban, een kleine vzw zonder enige ervaring met bouwprojecten?

• Let's Go Urban kreeg 3,4 miljoen euro ter beschikking voor de renovatie van stedelijk vastgoed. Volgens de interne audit van de stad Antwerpen werden er geen concrete, gedetailleerde afspraken gemaakt en voorwaarden gekoppeld aan deze aanzienlijke toelagen. Waarom niet? Is het gebruikelijk dat bij projecten van deze omvang waarbij de stad Antwerpen niet zelf optreedt als bouwheer geen concrete afspraken en voorwaarden worden opgesteld?

• Wie heeft de beslissing genomen om de verantwoordelijkheid voor het nazicht van het bouwproject te verschuiven van de dienst Vastgoed naar de dienst Jeugd? Wanneer is die beslissing genomen? Met welke motivatie? Is het niet zo dat de dienst Vastgoed veel meer know-how aan boord heeft om complexe bouwprojecten op te volgen dan de dienst Jeugd? Heeft die beslissing iets te maken met de persoonlijke brief van mevrouw El Kaouakibi aan de burgemeester, van 8 juni 2018?

• Waarom werd toegestaan dat een vzw die betoelaagd werd voor dansworkshops in een kwetsbare wijk, investeringstoelagen gebruikte voor de aankoop van dure planten en meubels? Hoe passen peperdure planten en meubels in de opdracht die de stad Antwerpen voor LGU voor ogen had?

• In 2018 werden een keuken, meubels, planten en andere zaken gefactureerd en betaald door de stad, terwijl deze niet in het Urban Center, maar in het JJ House geplaatst werden, met of zonder (ongeldige) bruikleenovereenkomsten. De dienst Jeugd werd niet op de hoogte gebracht van deze bruikleenovereenkomsten en verkeerde dus in de veronderstelling dat deze zaken zich in het Urban Center bevonden. Hoe is het mogelijk dat er twee jaar zijn kunnen voorbijgaan zonder dat iemand heeft opgemerkt dat dat niet het geval was? Hoeveel plaatsbezoeken zijn er uitgevoerd tijdens de bouw van het Urban Center? Waarom was er zelfs bij de voorlopige oplevering van het gebouw geen stedelijke vertegenwoordiging aanwezig?

• Er werden zoveel middelen doorgesluisd naar andere organisaties van mevrouw El Kaouakibi dat het Urban Center verre van afgewerkt is, ondanks de aanzienlijke middelen die de stad Antwerpen er voor heeft voorzien. Hoe is het mogelijk dat dit niet werd opgemerkt?

• Ook algemene controle op de besteding van de middelen voor de renovatie en nieuwbouw van het Urban Center was oppervlakkig. Het is nochtans geweten dat de dienst Jeugd - terecht - zeer streng controleert. Hoe is het mogelijk dat het weinig subtiele misbruik van middelen door mevrouw El Kaouakibi niet werd opgemerkt? Welke richtlijnen werden hiervoor, formeel of informeel, vanuit het stadsbestuur aan de dienst Jeugd gegeven?

• Op 8 juni 2018 stuurde mevrouw El Kaouakibi een brief naar de burgemeester over een budgettair tekort van 1,6 miljoen euro, waarop het stadsbestuur besliste om over te gaan tot een budgetverhoging van 1,2 miljoen euro in de budgetopmaak van 2019. Bevatte deze brief een gedetailleerd overzicht van de redenen voor dit tekort? Werd hierover afstemming gezocht met de dienst Vastgoed? Welke stappen zijn ondernomen alvorens over te gaan tot een budgetverhoging?

• In 2018 diende Let's Go Urban voor honderdduizenden euro's facturen in waarvoor geen investeringstoelages voorzien waren. De dienst Jeugd maakte hiervoor bijna een half miljoen euro vrij. Heel wat aankopen die hier mee gedaan werden, konden echter onmogelijk een plaats krijgen in het Urban Center. Dat was namelijk nog niet afgewerkt. Waarom werden deze aankopen toch al toegestaan?

• De raming voor de bouwkosten van het Urban Center werden twee keer aangepast. Bij de tweede aanpassing werd het budget gevoelig verhoogd. Dat aanbestedingsplan werd in tegenstelling tot de eerdere plannen echter niet afgestemd met de dienst Vastgoed, waardoor er geen nazicht gebeurde van de marktconformiteit van de bouwkost. Wie heeft beslist dat zo'n afstemming niet nodig was? Waarom heeft het college zo'n aanzienlijke stijging laten passeren zonder een interne afstemming?

Vragen over de werking van Let's Go Urban

• In het weekblad Humo zegt Geert Noels dat hij zich in 2014 engageerde om jaarlijks 100.000 euro op te halen voor Let's Go Urban. Hij zette die samenwerking echter al snel stop omdat 'de beginselen van goed bestuur niet zo eenvoudig te handhaven zijn aan de zijde van El Kaouakibi'. Meneer Noels zegt ook dat hij het bedrijfsleven en de politiek hiervan inlichtte. Heeft meneer Noels hierover, formeel of informeel, contact gehad met leden van het stadsbestuur, kabinetten of administratie en wat was de inhoud van die gesprekken?

• Ingrid Pelssers, die door Geert Noels gevraagd werd om in de raad van bestuur van Let's Go Urban te zetelen, spreekt van een "doelbewust systeem van zelfverrijking". Ze stapte op nadat ze twee raden van bestuur bijwoonde als kandidaat-bestuurslid. Heeft iemand uit het stadsbestuur, de kabinetten of de administratie contact met haar gehad? Waarom niet? Het ging toch om heel belangrijke bedragen?

• Pelssers en Noels richtten een schrijven aan de Koning Boudewijnstichting over 'het slechte bestuur' bij Let's Go Urban en 'de attitude van Sihame El Kaouakibi'. Was het stadsbestuur hier van op de hoogte?

• De gedelegeerd bestuurder van de Koning Boudewijnstichting gaf aan eerder al negatieve signalen te hebben opgevangen. Hoe is het mogelijk dat de gedelegeerd bestuurder van de Koning Boudewijnstichting in 2016 wel op de hoogte was van de problemen bij Let's Go Urban, maar het stadsbestuur dat 5,2 miljoen euro subsidies verstrekte vijf jaar later nog steeds van niets wist?

• Let's Go Urban diende meerdere subsidiedossiers in bij de Vlaamse overheid, die stuk voor stuk werden afgekeurd. Het laatste dossier kreeg een 'volstrekt onvoldoende', zowel op artistiek als op zakelijk vlak. Het is onmogelijk dat het stadsbestuur hier niet van op de hoogte was. Werd deze informatie besproken en zo ja, welke gevolgen werden er aan verbonden om de werking op artistiek en zakelijk vlak te verbeteren?

• Uit de interne audit van de stad blijkt dat er weinig concrete doelstellingen werden geformuleerd bij de toekenning van subsidies aan Let's Go Urban, dat het gebruik van deze middelen weinig kritisch werd gecontroleerd en dat er bij inbreuken niet werd overgegaan tot sancties. Elke organisatie die subsidies ontvangt weet dat het gebruik daarvan tot in de kleinste details wordt nagegaan. Waarom was dit voor Let's Go Urban niet het geval? Welke richtlijnen werden hiervoor, formeel of informeel, aan de administratie gegeven?

• Let's Go Urban rapporteerde erg hoge cijfers van het aantal jongeren dat men met de werking zou bereiken. Medewerkers getuigen dat deze cijfers systematisch werden aangedikt. Werd in de praktijk nagegaan of deze cijfers overeen kwamen met de realiteit, aan de hand van inschrijvingslijsten, plaatsbezoeken, etc? Heeft het stadsbestuur contact opgenomen met de huidige werknemers van Let's Go Urban om deze praktijken te onderzoeken? Welke sancties staan er op het vervalsen van deze cijfers?

• Let's Go Urban verhoogde het jaarloon van mevrouw El Kaouakibi tot zo'n 100.000 euro. Dat is een volstrekt ongebruikelijk bedrag binnen de sector waarin Let's Go Urban actief was, volledig betaald met subsidies die bedoeld waren voor de werking op het Kiel en bovendien kan mevrouw El Kaouakibi onmogelijk voltijds aan de slag zijn geweest bij Let's Go Urban, gezien haar andere projecten. Waarom stond het stadsbestuur zo'n excessieve verloning toe?