Jambon I, blauwdruk voor een rechts Vlaanderen
De PVDA zit voor het eerst in het Vlaams Parlement, en dat zal Jan Jambon geweten hebben. Toen de minister-president weigerde om de begrotingscijfers vrij te geven, verliet de oppositie uit protest het halfrond. “Nieuwe besparingen, hogere facturen en langere wachtlijsten: dát wil de regering verbergen”, aldus PVDA-fractieleider Jos D’Haese. Een analyse van een hard en harteloos regeerakkoord.
- De zondebokstrategie
- Jambon I, factuurregering II
- Een armoedig akkoord
- Voka is de baas
- Nationalistische indoctrinatie
- De stempel van het Vlaams Belang
- Wie nu nog zwijgt, moet alles vrezen
De zondebokstrategie
“Het gevoel leeft dat lasten en lusten niet evenredig verdeeld zijn”, aldus kervers minister-president Jan Jambon bij de voorstelling van zijn nieuwe regering. En dan heeft hij het niet over hardwerkende Vlamingen die heel hun leven een forse pensioenbijdrage betalen, en hun oude dag door moeten komen met een pensioentje van 1.200 euro, terwijl politici die daarvoor verantwoordelijk zijn zichzelf bedienen met royale uittredingsvergoedingen en luxepensioenen van meer dan 4.000 euro per maand. Jambon heeft het ook niet over de 150.000 kinderen die opgroeien in een arm gezin, terwijl winstgevende multinationals nauwelijks belastingen betalen en gefortuneerde industriëlen hun kapitaal belastingvrij naar Panama versluizen.
Het regeerakkoord kleurt zwart-geel, maar de armoedecijfers blijven donkerrood
Daar heeft Jan Jambon het allemaal niet over, wel over nieuwkomers, die volgens N-VA van onterechte voordelen genieten. “Het toegangsticket tot onze samnleving wordt duurder.” Het verplichte inburgeringstraject kost voortaan 360 euro per persoon. Erkende vluchtelingen krijgen gedurende een bepaalde periode geen kindergeld meer.
Het regeerakkoord kleurt zwart-geel, maar de armoedecijfers blijven donkerrood. Nieuwkomers moeten minstens 5 jaar wachten voor ze zich op de wachtlijst voor een sociale woning kunnen inschrijven en 10 jaar voor ze recht hebben op de Vlaamse sociale bescherming. Alsof de lange wachtlijsten voor een sociale woning de schuld zijn van de vluchtelingen, en niet van de Vlaamse regering, die al jaren weigert om te investeren in voldoende sociale woningen.
Jambon I, factuurregering II
De Vlaamse regering zoekt een zondebok om de aandacht af te leiden van de echte problemen. Die zondebokstrategie moet de aanval op de hardwerkende Vlaming verbergen. Jambon I breekt de sociale voordelen en democratische rechten van de hele werkende klasse af.
Wie een villa van 2 miljoen euro koopt wint wél bij de nieuwe regeling. Wie een twééde woning koopt, krijgt wél nog een woonbonus
De afschaffing van de woonbonus wordt zogezegd ‘gecompenseerd’ door de verlaging van de registratierechten. Maar dat kost een jong koppel dat een doorsnee woning wil kopen 37.000 euro. Wie een villa van 2 miljoen euro koopt wint wél bij de nieuwe regeling. Wie een twééde woning koopt, krijgt wél nog een woonbonus. Terwijl miljonairs gepamperd worden, blijven huurders in de kou staan. In het regeerakkoord van de villawijkregering staat geen enkele maatregel om huren betaalbaar te maken. Geen objectieve maximumhuurprijzen. Geen verlaging van de huurwaarborg. Geen harde aanpak van immobiliënmakelaars en dure projectontwikkelaars.
Extra geld voor sociale woningen komt er niet. Er staan 154.000 mensen op de wachtlijst voor een sociale woning, maar in het regeerakkoord staat geen enkele concrete doelstelling voor bijkomende sociale woningen. Terwijl experten zeggen dat 20 procent sociale woningen een minimum is, stelt de Vlaamse regering voor het eerst een maximum van 15 procent in. Ook de prijzen voor sociale woningen worden duurder, een maatregel die de meest kwetsbare gezinnen hard dreigt te treffen. Zo maak je de wooncrisis alleen maar groter.
Terwijl de regering-Jambon I belooft om de energiefactuur voor grote bedrijven tot het niveau van de buurlanden te verlagen, blijft de energiefactuur voor de gezinnen even duur
De regering-Jambon belooft om de energiefactuur “niet verder te verhogen”. Dat zou er nog maar aan mankeren. Op vijf jaar tijd is onze stroomfactuur met 400 euro gestegen, 17 keer sneller dan in onze buurlanden. Maar terwijl de regering-Jambon I belooft om de energiefactuur voor grote bedrijven tot het niveau van de buurlanden te verlagen, blijft de energiefactuur voor de gezinnen even duur. De lasten voor de gezinnen, de lusten voor Big Business. Peperdure facturen voor energie, school en rusthuis: door daar niets aan te doen, wordt Jambon I gewoon factuurregering II.
Voor wie er ook geen kentering komt: de mensen die op veel te lange wachtlijsten staan. Om de dringende nood aan psychologische hulp te lenigen is 800 miljoen euro nodig. Jambon I trekt nauwelijks 18 miljoen uit. Er is 1,6 miljard euro nodig om de wachtlijsten voor personen met een handicap weg te werken. Maar de regering voorziet amper 270 miljoen. Dat is maar net genoeg om de meest hoogdringende noden aan te pakken, terwijl 1,6 miljard nodig is om iedereen te helpen. Met dit beleid blijven de wachtlijsten groeien aan een tempo van bijna tweeduizend mensen per jaar. Dit zijn fantoominvesteringen, terwijl we net een turbo moeten zetten op sociaal beleid.
Met dit beleid blijven de wachtlijsten groeien aan een tempo van bijna 2.000 mensen per jaar
De ongelijkheid van het onderwijs wordt nog verder versterkt. Jambon I kiest voor een onderwijs op maat van de elite. Het huidige onderwijs duwt kinderen van arme ouders naar het beroepsonderwijs, kinderen van rijke ouders komen in elitescholen terecht. Dat wordt nog verder versterkt. Die vroege selectie heeft niets met talenten of intelligentie te maken, maar alles met een elitair onderwijssysteem.
Er komt géén maximumfactuur in het middelbaar onderwijs, en er wordt bespaard op het hoger onderwijs, door kleine richtingen af te schaffen. In het middelbaar onderwijs wordt de ontwikkeling van elitescholen gestimuleerd. In plaats van extra middelen te voorzien voor een goede toepassing van het M-decreet, wordt het radicaal afgeschaft. Ook de brede eerste graad, die net moet zorgen voor meer inclusie van kinderen met laaggeschoolde ouders, wordt afgevoerd. De democratisering van het hoger onderwijs komt onder druk te staan, met ingangsexamens en verplichte heroriëntering na een eerste faling. Voor het lerarentekort doet de nieuwe Vlaamse regering blijkbaar een gooi naar het WK voor loze beloftes. Welke concrete maatregelen gaat Jambon I nu nemen om het schrijnende tekort aan te pakken?
Een armoedig akkoord
Terwijl ‘onze’ multinationals “gekoesterd” moeten worden en “de beste toekomstkansen” krijgen, komt het woord ‘armoede’ nauwelijks voor in het regeerakkoord. Geen doelstellingen om het aantal sociale woningen fors uit te breiden of meer arbeidsplaatsen te voorzien in de sociale economie. Geen verlaging van de energiefactuur, geen maximumfactuur in het middelbaar onderwijs.
‘Individuele verantwoordelijkheid’ komt in de plaats van een structureel sociaal beleid. Als je in de armoede belandt, is dat volgens de Vlaamse regering je eigen schuld
“Een armoedig akkoord”, zegt armoedespecialist Wim Van Lancker, die in het regeerakkoord vooral maatregelen ziet die de strijd tegen armoede nog moeilijker maken. Hoe leg je uit dat erkende (!) vluchtelingen tijdens hun procedure geen recht meer hebben op kinderbijslag? Door kwetsbare gezinnen financieel te straffen, vergroot je de kinderarmoede. Als nieuwkomers 10 jaar moeten wachten op een sociale woning, duw je mensen in de armoede. Bovendien treft de voorwaarde van 5 jaar lokale binding ook kwetsbare Vlamingen, die noodgedwongen vaak verhuizen omdat de huurprijzen in grote steden onbetaalbaar worden.
Het ‘warme Vlaanderen’ waar de regering-Jambon het over heeft, wordt zo steeds killer. Het regeerakkoord wijst iedereen op zijn of haar ‘plichten’, maar zelf ontloopt de regering haar verantwoordelijkheid. Er is géén coherent armoedebeleid. “Armoedebestrijding lijkt verworden tot een strijd tegen de armen”, concludeert het Netwerk Tegen Armoede. “Wie armoede echt wil terugdringen, maakt andere keuzes: maximumfactuur in het secundair onderwijs, voldoende betaalbare huisvesting en kwaliteitsvolle jobs.” Sociale voorzieningen worden afgebroken en je wordt geacht je plan maar te trekken. ‘Individuele verantwoordelijkheid’ komt in de plaats van een structureel sociaal beleid. Als je in de armoede belandt, is dat volgens de Vlaamse regering je eigen schuld.
Voka is de baas
“Voka is mijn baas”, zei Bart De Wever ooit. Het regeerakkoord leest dan ook als een blauwdruk van een export-Vlaanderen dat tot de internationale top moet behoren. “De concurrentiekracht van kleine en grote bedrijven in alle economische sectoren is een garantie voor de welvaartsontwikkeling in gans Vlaanderen.” In werkelijkheid betalen werknemers de rekening: een loonstop, dalende koopkracht, en een hogere pensioenleeftijd.
Het is de natte droom van Voka: mensen verplichten om met elkaar te concurreren voor de onderbetaalde hamburgerjobs van onze hedendaagse arbeidsmarkt
“Een sterk akkoord voor een sterk Vlaanderen”, klinkt het bij werkgeversorganisatie Voka. Vlaanderen wil het activeringsbeleid fors verstrengen. Niet de werkloosheid wordt aangepakt, maar de werklozen. Wie twee jaar werkloos blijft – ontslagen 55-plussers bijvoorbeeld, die zeer moeilijk werk vinden – wordt tot gemeenschapsdienst verplicht. Experten zijn het nochtans eens: dit soort dwangarbeid waarbij mensen verplicht aan het werk gezet worden voor een uitkering van nog geen 1.200 euro, onder de armoedegrens, doet mensen helemaal niet doorstromen naar een nieuwe job. Integendeel, de maatregel vernietigt net volwaardige tewerkstellingsplaatsen, net als de besparingsoperatie die de Vlaamse regering bij de overheidsdiensten plant.
Ook langdurige zieken en mensen met een psychische of fysieke beperking moeten sneller aan het werk gezet worden, aldus het regeerakkoord. Hetzelfde geldt voor bruggepensioneerden, en zelfs huismoeders die geen enkele uitkering aanvragen, worden toch op de arbeidsmarkt geduwd. Het is de natte droom van Voka: mensen verplichten om met elkaar te concurreren voor de onderbetaalde hamburgerjobs van onze hedendaagse arbeidsmarkt.
In het Vlaanderen van Voka en de N-VA wordt iederéén een profiteur
In het Vlaanderen van Voka en de N-VA wordt iederéén een profiteur. Langdurig zieken, die mee verantwoordelijk gesteld worden voor de ‘lage activiteitsgraad’. Het middenveld, dat ‘niet efficiënt is’ en ‘overgesubsidieerd’. Studenten, die veel te lang over hun studies doen. Nieuwkomers die ‘van alle voordelen komen genieten, zonder bij te dragen aan de samenleving’. Werklozen die ‘geen goesting hebben om te werken’, zoals Jambon zich op zijn persconferentie liet ontvallen. Terwijl de realiteit is dat multinationals als Continental, Thomas Cook, Punch Powertrain en KBC honderden jobs schrappen, omdat aandeelhouderswinsten voorgaan op duurzame tewerkstelling.
Ook op de openbare diensten wordt verder bespaard. Door de gedeeltelijke privatisering van De Lijn en de verdere vermarkting van sociaal werk, maar ook door regelrechte besparingen bij de VRT en overheidsdiensten. Het vet moet van de soep, klinkt het, ook al verdwenen in de vorige legislaturen al 4.000 jobs bij de overheid. Ook de vaste benoeming bij ambtenaren moet voor de bijl, ook al garandeert dat het overheidspersoneel een duurzame job en een menswaardig pensioen.
Werknemers met een minimumloon krijgen een ‘jobbonus’ van 50 euro extra per maand, betaald met ons belastinggeld
Terwijl de arbeidersbeweging terecht een hoger minimumloon van 14 euro eist, met volwaardige pensioenrechten, subsidieert de Vlaamse regering de lageloonpolitiek van Vlaamse multinationals. Werknemers met een minimumloon krijgen een ‘jobbonus’ van 50 euro extra per maand, betaald met ons belastinggeld. Een voorstel dat letterlijk uit het Voka-memorandum komt, en door de vorige minister van Werk, Philippe Muyters, begin 2019 nog werd tegengehouden omdat “dit niet de oplossing is die ervoor zal zorgen dat de jobs die niet ingevuld geraken, plots toch kunnen ingevuld worden”.
Ook de povere klimaatambitie komt recht uit het Voka-memorandum. Er komen geen strengere normen voor multinationals, geen verplichte investeringen in duurzame energie of circulaire economie. 15.000 mensen kwamen op 20 september opnieuw op straat voor een stevig klimaatbeleid, maar deze regering lacht hen gewoon in het gezicht uit. De doelstelling voor 2050 wordt verlaagd van 100% minder CO2-uitstoot naar 80%. Tegen 2030 wil de Vlaamse regering energie uit zon en wind verdubbelen, maar dat betekent nog steeds amper 13 procent. Hoe gaan we zo de strijd tegen de klimaatopwarming winnen? Van duurzame mobiliteit is al helemaal geen sprake. Er worden miljarden geïnvesteerd in autowegen, maar De Lijn blijft op een hongerdieet. Het openbaar vervoer wordt niet versterkt, maar afgebouwd. Er komen meer private buslijnen, en in één vervoersregio wordt geëxperimenteerd met een volledige privatisering van het busvervoer.
Nationalistische indoctrinatie
Dat burgemeesters voortaan ook een Vlaams-nationalistische sjerp in zwart-gele kleuren mogen dragen lijkt pure symboolpolitiek, maar past perfect in de ideologische ruk naar rechts van Jambon I. Nationalistische symbolen als de ‘canon van Vlaanderen’, die de grootsheid van het Vlaamse verleden moeten illustreren, of het nieuwe ‘museum van de Vlaamse geschiedenis en cultuur’, moeten de Vlamingen klaarstomen voor de separatistische agenda van de N-VA en achter het ‘sterke Vlaanderen’ van de captains of industry scharen. “Het lijkt allemaal om niets te gaan”, schrijft Marc Reynebeau in De Standaard, maar “in de omgang daarmee kerft de nieuwe coalitie wel partijpolitieke loopgraven in de publieke ruimte. Nu liggen daar de zandzakjes voor een cultuuroorlog klaar.” Via kunst, cultuur en onderwijs moeten de Vlamingen doordrongen worden van een Vlaamse identiteit en een conservatief en nationalistisch wereldbeeld.
Kunst en cultuur zijn niet langer hefbomen van creativiteit, diversiteit en emancipatie, maar worden maximaal ten dienste gesteld van de promotie van de Vlaamse identiteit
Het Vlaamse cultuurbeleid wordt herleid tot een instrument van nationalistische indoctrinatie. Niet toevallig is er voor het eerst geen minister van Cultuur, maar stapelt Jan Jambon die portefeuille bovenop zijn andere bevoegdheden “als ware het een afhaalpizza die op het einde van een lange nacht dan maar wordt aanvaard door iemand met nog een hongertje”, schrijft auteur Jeroen Olyslaegers. Cultuur boeit de Vlaamse regering alleen maar als het de grootsheid van een Vlaamse natie kan uitstralen. “Vlaanderen kan pas echt stralen als het ook cultureel straalt. De Vlaamse Meesters – uit heden en verleden en in alle creatieve richtingen – moeten het uithangbord worden van de grootsheid die Vlaanderen in zich heeft.”
Een kaalslag dreigt. Terwijl zoveel kunstenaars het financieel moeilijk hebben, worden projectsubsidies verder ingeperkt ten voordele van de grote huizen met internationale renommée en private kunstverzamelaars à la Fernand Huts. Kunst en cultuur zijn niet langer hefbomen van creativiteit, diversiteit en emancipatie, maar worden maximaal ten dienste gesteld van de promotie van de Vlaamse identiteit.
De stempel van het Vlaams Belang
De stempel van het Vlaams Belang op dit regeerakkoord is overduidelijk. Niet voor niets heeft Vlaams Belang twee maanden lang inhoudelijk mee onderhandeld over de startnota van Bart De Wever. Die bruine strepen zie je duidelijk. Door een eigen minister van Justitie te benoemen zoekt Jambon I het conflict op met de federale overheid. Ook de zondebokstrategie om nieuwkomers met de vinger te wijzen, het harde activeringsbeleid, en de jacht op armen en langdurig zieken zijn vintage Vlaams Belang. Separatisme en een harde aanpak van de zwaksten in de samenleving: dat is waar N-VA en Vlaams Belang elkaar vinden.
Niet voor niets heeft Vlaams Belang twee maanden lang inhoudelijk mee onderhandeld over de startnota van Bart De Wever. Die bruine strepen zie je duidelijk
Het gelijkekansencentrum Unia wordt financieel drooggelegd, wat Jan Jambon euforische felicitaties van Filip Dewinter opleverde. “Dat halen we toch maar mooi binnen. Unia heeft het Vlaams Belang in 2004 via het zogenaamde racismeproces onderuit gehaald. Nu is het de beurt aan Vlaams Belang om Unia onderuit te halen. Een nutteloze en geldverkwistende instelling!” “Unia heeft al meer kwaad dan goed gedaan”, echode Jan Jambon in zijn eerste interview als minister-president. Het gelijkekansencentrum speelt nochtans een cruciale rol in de strijd tegen discriminatie op basis van afkomst – en steeds meer – op basis van seksuele geaardheid. Ook mensen met een handicap doen steeds meer een beroep op Unia. Hoewel Jan Jambon op de plenaire parlementszitting beweerde “strijd te voeren tegen alle vormen van discriminatie”, weigert de Vlaamse regering om praktijktesten in te voeren tegen discriminatie op de huurmarkt en de arbeidsmarkt. De Vlaamse regering begraaft de strijd tegen structurele discriminatie in de samenleving en creëert een categorie van tweederangsburgers.
Gwendolyn Rutten mag dan wel beweren ‘dat het Vlaams Belang niet mee aan tafel zat’, de vingerafdrukken van Filip Dewinter zitten duidelijk op het Vlaams regeerakkoord. Naast het nekschot voor Unia (punt 1 van het 70-puntenplan van het Vlaams Blok destijds), worden ook het Minderhedenforum en alle migrantenorganisaties financieel drooggelegd (punt 2), ook al spelen die een cruciale rol bij de inburgering van nieuwkomers.
Dat nieuwkomers 5 jaar moeten wachten voor ze zich op een wachtlijst voor een sociale woning mogen aanmelden, is letterlijk geïnspireerd op het “eigen volk eerst in sociale woningen” uit het 70-puntenplan (punt 24).
Het inperken van de kinderbijslag voor erkende vluchtelingen, komt recht uit het punt 54 van het 70-puntenplan, ook al is kinderbijslag een universeel kinderrecht dat door de Grondwet wordt gegarandeerd. Voor N-VA is blijkbaar niet alleen de Belgische vlag, maar ook de Belgische Grondwet een vuile vod.
Wie nu nog zwijgt, moet alles vrezen
“Ik begrijp de boosheid van de burgers”, aldus Jan Jambon bij de voorstelling van zijn regeerakkoord. De oplossing van rechts: de opkomstplicht bij lokale verkiezingen wordt afgeschaft, om proteststemmen in te dijken. De boosheid van de burger wordt in de kiem gesmoord. Generaties lang hebben mensen gevochten voor stemrecht. Onderzoek wijst uit dat burgers zich bij opkomstplicht veel beter informeren over het politieke beleid en alternatieven. Als de opkomstplicht wordt afgeschaft blijven vooral kortgeschoolden en mensen met een laag inkomen thuis. Het past perfect in de elitaire maatschappijvisie van de N-VA.
Het Vlaams regeerakkoord zet frontaal de aanval in op de democratie. Vooral het middenveld dreigt zwaar aangepakt te worden
Het Vlaams regeerakkoord zet frontaal de aanval in op de democratie. Vooral het middenveld dreigt zwaar aangepakt te worden. De zorgkassen van de mutualiteiten moeten verplicht fuseren, de vleugels van vakbonden en onderwijskoepels worden geknipt. Sociaal-culturele organisaties die inzetten op diversiteit krijgen geen subsidie meer, maar moeten inzetten op Vlaamse “gemeenschapsvorming.” Het is ook niet langer een onafhankelijke commissie die over de subsidies beslist, maar de regering zelf. Bij de armoedeorganisaties komt er een “rationalisatie van het werkveld” om de “versnippering” tegen te gaan en worden “de middelen geëvalueerd.” Sociaal werk wordt verder vermarkt. Ook vrouwenorganisaties vrezen dat hun slagkracht wordt ingeperkt.
“Het primaat van de politiek”, heet dat in het Vlaamse regeerakkoord. Kritische luizen in de Vlaamse pels worden de mond gesnoerd. Kunstinstellingen moeten de Vlaamse identiteit uitdragen. De VRT moet “neutraler” worden, en zelfs de Vlaamse bouwmeester, die zich kritisch uitliet over het Vlaamse klimaatbeleid, moet zich op zijn “kerntaken” focussen en verder vooral zijn mond houden.
Van betogende klimaatscholieren, over armoedeorganisaties, tot vakbonden en kunstenaars. Laat ons samen een brede tegenbeweging opbouwen, van onderuit, voor een solidaire en sociale samenleving
Niet alleen het middenveld moet zwijgen, ook het parlement. Jan Jambon weigerde om de begrotingscijfers uit te delen aan het parlement, ook al kregen lokale N-VA-burgemeesters de tabellen wél in hun mailbox. “De tabellen liggen op mijn bureau”, zei Jan Jambon op een sponsorfeestje van het extreemrechtse Doorbraak, “maar hoe meer de oppositie ze vraagt, hoe minder ik geneigd ben om die te geven.” Het is tekenend voor de autoritaire regeerstijl van Jambon.
Dat minister-president Jan Jambon één ding goed beseft. Wij leggen ons niet neer bij dit ondemocratische, harde en harteloze afbraakbeleid. Van betogende klimaatscholieren, over armoedeorganisaties, tot vakbonden en kunstenaars. Laat ons samen een brede tegenbeweging opbouwen, van onderuit, voor een solidaire en sociale samenleving.