Israël, Verenigde Staten, China: wie hanteert een dubbele moraal?

Westerse steun voor Israëlische kolonisatie

De illegale Israëlische kolonisatie en bezetting in Palestina, de Westelijke Jordaanoever en Gaza zijn een vaststaand feit. Dat de staat Israël binnen zijn grenzen een apartheidsbeleid voert ook. Niettemin – en ondanks tal van VN-resoluties die Israël de voorbije 47 jaar veroordeelden – blijven de politieke leiders in de VS en Europa Israël steunen. De VS geven elk jaar 4 miljard dollar uit aan directe financiering van het Israëlische leger. De Europese Unie sloot met Israël een bevoorrechte associatieovereenkomst af die gunstige douanevoorwaarden biedt en waardoor de Israëlische staat van onderzoeksfinanciering uit Europese fondsen kan profiteren. Als Israël zijn beleid van kolonisatie en apartheid kan voortzetten, dan is dat dankzij die politieke, economische en militaire steun.

Terwijl honderden Palestijnse burgers onder de bommen in Gaza sterven, weigeren de leiders van de VS en Europa in te grijpen en blijven zij verwijzen naar “het recht van Israël om zich te verdedigen”. De Amerikaanse president Joe Biden blokkeert via een veto de oproepen in de VN voor een staakt-het-vuren. Onlangs nog sloten de VS een wapendeal van 700 miljoen dollar met Israël.

De westerse steun voor Israël kan verklaard worden door geostrategische en economische redenen. Israëlische en westerse multinationals onderhouden stevige banden, en de staat Israël wordt gezien als een bruggenhoofd om de westerse belangen in het Midden-Oosten te verdedigen. De misdaden van Israël worden door de VS en Europa dan ook steevast geminimaliseerd, of zelfs volledig doodgezwegen. Elk voorstel om sancties op te leggen aan Israël wordt systematisch verworpen of verdraaid om het onschadelijk te maken.

Nieuwe koude oorlog tegen Chinese rivaal

Omgekeerd ziet het Westen de snelle ontwikkeling van China als een bedreiging voor de economische en technologische suprematie van de VS en Europa. Voor de VS kan er geen sprake van zijn dat de Amerikaanse hegemonie in het gedrang zou komen. Zowel voor Washington als voor Brussel is China nu de “systemische rivaal” die ze absoluut moeten bestrijden.

In die context beschuldigde de regering Trump, bij monde van toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo, in januari 2020 China voor het eerst van genocide op de Oeigoerse minderheid. Sindsdien hebben sommige westerse regeringen en parlementen die beschuldiging overgenomen.

Maar in deze context van koude oorlog moeten we een kritische blik behouden. De bekende Amerikaanse taalkundige Noam Chomsky vatte het onlangs samen in een interview over de Oeigoeren in China: “'Vrijwel unaniem wordt in Amerikaanse media en wetenschappelijke discussies beweerd dat we te maken hebben met een dreiging vanuit China. Als iets bijna universeel wordt geclaimd en het überhaupt enige complexiteit heeft, zou er een lampje in je hersenen aan moeten gaan en zeggen: dit is oplichterij. Er kan geen volledige overeenstemming zijn over een complexe kwestie. Er is veel mis met China, en er is veel mis met andere landen, waaronder wij, maar wat is precies de dreiging?”

Wat gebeurt er in Xinjiang?

China omschrijft zich in zijn grondwet als een multi-etnisch land waar meer dan vijftig verschillende minderheden leven, waaronder moslims (zoals de Hui). Specifiek voor de Chinese regio Xinjiang is dat er sinds 1992 onder de Oeigoerse bevolking brede jihadistische en separatistische terreurbewegingen zijn opgedoken. In de afgelopen 30 jaar waren er tal van aanslagen, waarvan de dodelijkste aan meer dan 200 mensen het leven kostte.1

Jeffrey Sachs, beroemde econoom en hoogleraar aan de Columbia University en speciaal adviseur van de secretaris-generaal van de VN Antonio Guterres, verklaarde in een recent artikel (“Beschuldigingen van genocide in Xinjiang zijn onterecht”): “We moeten de context willen zien van het hardhandige Chinese optreden in Xinjiang, dat in wezen van dezelfde motivatie uitging als de VS-aanvallen in het Midden-Oosten en Centraal-Azië na de aanslagen van september 2001: de strijd tegen het terrorisme van militante islamistische groeperingen. (...) Trouwens, tot eind 2020 beschouwden de VS de Oeigoerse Oost-Turkestaanse Islamitische Beweging officieel als een terroristische groepering, vocht het VS-leger tegen Oeigoerse strijders in Afghanistan en nam de VS velen van hen gevangen. In juli 2020 onthulden de Verenigde Naties de aanwezigheid van duizenden Oeigoerse strijders in Afghanistan en Syrië.” Sachs schrijft regelmatig columns in de New York Times of in De Tijd hier in België en kan moeilijk worden verdacht van enige sympathie voor de Chinese communistische partij.

Sommige bronnen spreken van “een paar duizend tot 10.000 Oeigoerse strijders”2 die in Syrië zijn gaan vechten aan de zijde van IS en jihadistische groeperingen. Andere schattingen uit Amerikaanse bronnen spreken van 20.000. Dat is in ieder geval een enorm aantal voor een Oeigoerse bevolking die in Xinjiang op ongeveer 10 miljoen wordt geschat. Ter vergelijking: voor een vergelijkbare bevolking hebben we het over 500 Belgen die in Syrië zijn gaan vechten. Dat vormt een ernstig veiligheidsprobleem waar de Chinese staat moet mee omgaan.

De Chinese regering koos voor een zeer brede repressieve aanpak. Volgens een Chinees rapport van maart 2019 zijn er sinds 2014 in Xinjiang minstens 43.000 Oeigoeren veroordeeld voor terrorisme en illegale activiteiten. Maar tienduizenden andere Oeigoeren worden gedwongen om opleidings- en deradicaliseringsprogramma's te volgen. Die situatie is meer dan problematisch, en de PVDA heeft die aanpak ook duidelijk veroordeeld. De beschuldiging dat er in Xinjiang een genocide (de systematische uitroeiing van een bevolkingsgroep op basis van zijn afkomst) aan de gang is, is echter meer dan twijfelachtig.

Geen koude oorlog zonder oorlogspropaganda

Men kan deze beschuldiging immers niet los zien van de context van koude oorlog. Zoals emeritus hoogleraar Anne Morelli van de ULB uitlegt in haar boek “Elementaire principes van oorlogspropaganda” (uitg. EPO, 2003), wordt in elke oorlog de tegenstander gedemoniseerd. Terwijl de westerse regeringen alles in het werk stellen om de misdaden van Israël te minimaliseren, aarzelen ze niet om wat in China gebeurt uit te vergroten, te verdraaien of te overdrijven om het land te beschuldigen van de zwaarst mogelijke misdaad, namelijk genocide. Het Amerikaanse imperialisme heeft een lange geschiedenis van duistere propaganda tegen landen die zich tegen zijn belangen verzetten. We herinneren ons de leugens over massavernietigingswapens die voorafgingen aan de oorlog in Irak (2003) of – toen al – de leugens over een vermeende genocide om de oorlog in Libië te rechtvaardigen (2011). Het is dan ook gepast om de feiten en de bronnen met grote voorzichtigheid en kritische blik te bekijken.

Jeffrey Sachs wijst duidelijk op het gebrek aan solide bewijzen voor zowel massamoorden of moordpartijen in Xinjiang, als voor maatregelen die geboorten zouden verhinderen of zelfs voor de massale opsluiting van een miljoen Oeigoeren.

Zoals vele andere waarnemers wijzen zowel Sachs als zijn collega Schabas op het probleem van de bronnen die worden gebruikt om dergelijke beschuldigingen te uiten. “De beschuldiging van genocide wordt ondersteund door ‘studies’ zoals het rapport van het Newlines Institute dat onlangs wereldwijd de krantenkoppen haalde. Newlines wordt beschreven als een ‘onpartijdige’ denktank uit Washington. Bij nader inzien blijkt het een project te zijn van een kleine universiteit in Virginia met 153 studenten, acht voltijdse docenten en een duidelijk conservatieve beleidsagenda.”

Noam Chomsky legt uit: “Je kan fragmentarische rapporten lezen van Amnesty International, Human Rights Watch, enzovoort, maar als je de aanklacht van genocide overneemt, stel ik voor dat je die ook echt bekijkt en je afvraagt waar die vandaan komt. Ze gaan bijna allemaal terug tot het werk van één persoon, Adrian Zenz, een heel dubieuze bron als je zijn werk bekijkt. Zijn werk is erg secuur geanalyseerd en blijkt zeer twijfelachtig. Je hebt beter bewijs dan dat nodig.” Adrian Zenz is niet alleen onderzoeker maar ook een evangelische theoloog, verbonden aan de Herdenking van de Slachtoffers van het Communisme. De Standaard merkt zelfs op: “Journalistiek gezien is de ‘methode-Zenz’ onbevredigend. Een beperkt empirisch bewijs gaat samen met grote claims (en een herhaling van oude claims). Neem de raming van 1 tot 2 miljoen Oeigoeren in detentiekampen. Zenz kwam tot dit cijfer door detentiecijfers van enkele tientallen districten te extrapoleren naar de hele provincie. De districtscijfers bereikten hem via een groep Oeigoerse activisten.”

Tegenover de dubbele maatstaven die worden gehanteerd voor Israël en andere bondgenoten van de VS aan de ene kant en China aan de andere kant, roept Noam Chomsky op om eerst en vooral de acties van onze regeringen aan te pakken: “Dus ja, er zijn [in China] zeer ernstige mensenrechtenschendingen, maar stel uzelf de simpele vraag: zijn die erger dan wat u en ik op dit moment doen in Gaza via onze overheden? Is het erger dan twee miljoen mensen opsluiten, de helft ervan kinderen, in een plaats die volgens VN-analisten binnenkort letterlijk onleefbaar wordt? Er is bijna geen drinkbaar water, rioolsystemen zijn vernietigd door bombardementen, energiesystemen zijn vernield, er is geen werk en er zijn continu aanvallen. Hebben de mensen in de heropvoedingskampen dat meegemaakt? Misschien. Maar het zou goed zijn een beetje bewijs te zien.”

“Kunnen we iets doen aan onze misdaden? Ja, we kunnen ze beëindigen”, gaat Chomsky verder. “Het is veel gemakkelijker om over genocide te praten in China, waar we het ten eerste niet zeker weten, en ten tweede kunnen we er niet veel aan doen. Het is makkelijk voor Biden om te zeggen ‘Poetin is een moordenaar’. Veel moeilijker is: ‘Obama is een moordenaar.’ Wie voerde de grootste wereldwijde moordcampagne in de geschiedenis? Wie kwam elke dinsdagochtend met zijn adviseurs samen om te besluiten wie ze die dag moesten vermoorden, omdat ze als een potentieel gevaar voor de VS werden beschouwd? (De vorige Amerikaanse president Barack Obama tekende executiebevelen voor mensen over de hele wereld, bevelen die werden uitgevoerd door de Amerikaanse diensten, n.v.d.r.) Stel dat Iran moordcommando’s over de hele wereld uitzond om mensen te vermoorden waarvan ze dachten dat ze een bedreiging voor Iran vormden – er zijn er genoeg, zowat elke leider in de VS en Israël –, zouden we zeggen dat dat geweldig is? Dit zijn de vragen die je jezelf zou moeten stellen, niet alleen de officiële doctrine herhalen, die in de media wordt herhaald en door de intellectuele klasse. Neem wat de VN beschouwt als de ergste humanitaire crisis ter wereld: Jemen. Dat zijn wij. De VS en het Verenigd Koninkrijk [en de Europese Unie n.v.d.r.] leveren wapens, inlichtingen en ondersteuning aan een van de meest gewelddadige en brutale staten ter wereld, Saoedi-Arabië, om Jemen te slopen. Kunnen we er iets aan doen? Tuurlijk.”

Niet meestappen in Amerikaans imperialisme

Van heel wat zaken weten we wellicht niet wat er werkelijk aan de hand is in China, maar we weten wel met zekerheid dat het westerse imperialisme voor niets terugdeinst om zijn belangen te verdedigen.

We hebben dat in het recente verleden gezien met de propagandacampagnes om de oorlogen in Irak en Libië te rechtvaardigden. We stellen het omgekeerd ook vast in de hypocrisie waarmee het de misdaden van de Israëlische bezetting in Palestina al tientallen jaren minimaliseert. Of de oorlogsgruwel in Jemen, die de VN als “de ergste humanitaire crisis van de 21ste eeuw” bestempelt, maar die vrijwel genegeerd wordt door de westerse leiders. Dit alles omdat Israël en Saoedi-Arabië hun trouwe bondgenoten zijn. Deze dubbele moraal toont aan dat de verontwaardiging en de sancties niets te maken hebben met eerbiediging van de mensenrechten, maar alles met economische en geostrategische belangen.

In die zin is meegaan in deze logica van koude oorlog die de westerse regeringen tegen China willen opleggen, een gevaarlijk hellend vlak dat ons in een eindeloze spiraal van confrontatie kan meesleuren.

Weigeren om confrontatielogica te volgen betekent niet dat men de spreekbuis is van China, of dat men dat land als een voorbeeld beschouwt, zoals sommigen willen doen geloven. Dat zou betekenen dat elke kritische geest van één bepaald blok (in dit geval het Amerikaanse blok) een spreekbuis van het tegengestelde kamp zou worden. Dat is trouwens ook een van de principes van oorlogspropaganda zoals Anne Morelli ze beschreef (en uitvoerig toegepast tijdens de Koude Oorlog van de vorige eeuw tussen de VS en de Sovjet-Unie) waarbij iedereen die vraagtekens zet bij het officiële discours als “landverrader” wordt gebrandmerkt.

Wat wij verdedigen, is het recht om in alle onafhankelijkheid niet mee te stappen met het Amerikaanse imperialisme.

De Verenigde Staten oefenen druk uit op de lidstaten van de Europese Unie om zich vijandig op te stellen tegenover China. Economisch, politiek en militair. Maar waarom zouden onze landen het pad van de VS moeten volgen?

We herinneren eraan dat de VS jaarlijks 715 miljard dollar besteden aan militaire uitgaven (een bedrag dat onder Biden nog is gestegen). Dat is meer dan wat de volgende tien landen in de ranglijst (inclusief China) gezamenlijk besteden aan defensie. De VS hebben over de hele wereld meer dan 800 buitenlandse militaire bases. Als er vandaag oorlogsdreiging is, dan komt die nog altijd vooral uit de VS.

Maar waarom zou Europa Washington slaafs moeten volgen in zijn nieuwe koude oorlog, zijn militarisering, zijn agressieve allianties? Waarom zou Europa moeten instemmen met hogere militaire uitgaven zoals de VS van zijn NAVO-bondgenoten eisen? De Europese Unie (en de Europese landen) kan ervoor kiezen om het eenzijdige bondgenootschap met de VS los te laten.

De Europese Unie kan kiezen voor een multipolaire wereld, met vreedzame co-existentie van verschillende regimes, wat impliceert dat zij ook met de opkomende landen zoals China, India, Rusland ... op voet van gelijkheid correcte betrekkingen ontwikkelt. En zo kan men ook een antwoord bieden op essentiële vraagstukken zoals het klimaat en de strijd tegen de armoede.

Dat is ook de bedoeling van de oproep van 66 Amerikaanse organisaties tegen een koude oorlog tussen de VS en China: “Wij, die miljoenen mensen in de Verenigde Staten vertegenwoordigen, zijn diep bezorgd over de groeiende koudeoorlogsmentaliteit waarmee de VS China benadert. Onze organisaties mogen dan wel verschillende mandaten of ideologische overtuigingen hebben, ze weten dat de nieuwe koude oorlog met China die momenteel in Washington wordt gevoerd, niet in dienst staat van de miljoenen mensen die verandering in ons land eisen of van de miljarden mensen die de gevolgen van het buitenlands beleid van de VS dragen, en in plaats daarvan eerder tot meer onveiligheid en verdeeldheid zal leiden. (...) De echte uitdagingen voor de wereldveiligheid van vandaag – zoals economische ongelijkheid, klimaatverandering, nucleaire proliferatie, pandemieën, financiële crises ... – zullen gezamenlijke en niet-militaire oplossingen met China en andere landen vereisen.”3

1 Zie de chronologie door De Standaard https://www.standaard.be/cnt/dmf20210210_98292303

2 https://www.demorgen.be/nieuws/voor-onderdrukte-oeigoeren-kan-heilige-oorlog-als-lokroep-klinken-als-vijfhonderd-van-ons-opstaan-tegen-peking-volgt-de-rest~b580da14/

3 https://quincyinst.org/2021/05/17/65-orgs-cold-war-with-china-is-a-dangerous-and-self-defeating-strategy/