Huts en Hof versus de havenarbeiders: wordt de wet-Major een lege doos?

Onder leiding van de familie Huts en haar bedrijf Katoennatie, voeren een aantal havenbedrijven al jarenlang oorlog tegen de wet-Major, het statuut van onze havenarbeiders. Een CEO van een havenbedrijf verklaart hun drijfveer: “Zonder die wet-Major zouden onze kosten in de Antwerpse haven een paar miljoen euro lager liggen.” En de royale winsten ongetwijfeld een paar miljoen euro hoger! Huts en co probeerden allerlei tactieken: het constant omzeilen van de regels, een klachtenprocedure via de Europese Commissie, lobbying via de bevriende partijen Open Vld en N-VA, en het bewandelen van de juridische weg. De strijdbare havenarbeiders konden tot nu toe elke aanval afslaan.

Afgelopen week ging de strijd een nieuwe fase in. Tussen 2014 en 2016 houden de havenarbeiders een klachtenprocedure van de Europese Commissie af door een bescheiden hervorming van het havenstatuut te aanvaarden. Huts en co waren zeer ontgoocheld over het resultaat. Ze startten een procedure bij de hoogste Belgische rechtbanken om de hervorming te laten vernietigen. Op hun beurt schoven de rechtbanken de hete aardappel door naar het Europees Hof van Justitie. Een zeer liberaal arrest van de hoogste Europese rechtbank zou een slechte zaak betekenen voor de toekomst van onze havenarbeiders.

Sociale jungle

Meestal volgt het arrest van het Europees Hof een voorbereidend advies, opgesteld door een “advocaat-generaal”. Die pleit dat het Belgisch havenstatuut strijdig is met de Europese regels. Hij valt de havenarbeiders vooral op twee punten aan. De havenarbeiders kennen een goede sociale bescherming dankzij hun poolsysteem. Een havenwerkgever moet erkende havenarbeiders uit een pool aanwerven en kan bijvoorbeeld geen beroep doen op interimkantoren. Ten tweede organiseren havenvakbonden samen met de werkgevers de erkenningsprocedure van havenarbeiders. Voor de advocaat-generaal zijn dat té zware beperkingen voor de havenbedrijven. Dat is het grote probleem van de Europese liberale regels. De rechten van het grootkapitaal komen altijd op de eerste plaats, niet het recht van werknemers op een goede sociale bescherming.

Wanneer men de vakbonden uitsluit en de interimkantoren vrij spel geeft in de haven, dan wordt erkende havenarbeid, en dus de wet-Major, een lege doos. Dan wordt de haven terug de sociale jungle die ze ooit was. Door jarenlange strijd veroverden de havenarbeiders een goede sociale bescherming in ruil voor hun flexibele inzet. De haven blijft een gevaarlijke werkplek met zeer veel ernstige arbeidsongevallen. Onze 9000 havenarbeiders moeten elk jaar een paar dodelijke arbeidsongevallen betreuren. Zonder een sterke vakbondscontrole zou dit alleen erger worden.

Havenarbeiders kunnen winnen

Een goed statuut en sociale bescherming belangen uiteraard niet alleen de havenarbeiders aan. Kijk naar alle sectoren waar flexibel gewerkt wordt, waar de vakbonden niet de mogelijkheden hebben om strikte regels af te dwingen, waar sociale dumping constant om de hoek loert. Denk aan de werkonzekerheid bij de luchthavenarbeiders van Zaventem of de moordende sociale concurrentie voor de transportwerknemers en bouwvakkers. Zij snakken allen naar meer sociale bescherming onder de vorm van een sterk statuut.

Twintig jaar geleden waren de havenarbeiders de eersten die een Europese liberalisering konden tegenhouden. Ze staan nu voor de nieuwe, moeilijke uitdaging om de rechtsgang te beïnvloeden. Maar de havenarbeiders kunnen winnen. De praktijk bewijst dat rechters wel degelijk rekening kunnen houden met sociaal verzet en economische belangen. De Belgische havens bezetten een sleutelpositie in de Europese economie. De meerderheid van de goederen voor miljoenen Europese consumenten en bedrijven passeren langs onze havens. Een vergelijkbare zaak tegen de Spaanse havenarbeiders bewijst dat stakingen en sociaal verzet de uitkomst van een juridische zaak kunnen bepalen.

PVDA-voorzitter Peter Mertens reageerde als eerste politicus op de nieuwe aanval. Hij waarschuwt voor de klassenjustitie waar de havenarbeiders slachtoffer van dreigen te worden: “Er gaapt een ongelooflijke kloof tussen de liberale principes die de advocaat-generaal van het Europees Hof toepast op de Wet-Major en de realiteit op het terrein. Het havenstatuut bewijst in de praktijk dat het de beste garantie biedt voor sociale bescherming, veilige werkomstandigheden én hoge productiviteit. Wij moeten als één man achter onze havenarbeiders staan.”