HSBC: de gemeenschap verliest miljarden

Stel je voor. Je pleegt een misdaad, je wordt met je hand in een handtas betrapt. Maar in plaats van je voor de rechter te dagen, bieden de rechtbanken je aan om een klein bedrag te betalen, klein in vergelijking met de schade, om alles gewoon uit te wissen. Surrealistisch? Het is compleet legaal in België dankzij de wet op de minnelijke schikking (of afkoopwet). HSBC herinnert ons er opnieuw aan.

HSBC-Bank werd vervolgd voor "feiten van ernstige en georganiseerde fiscale fraude, witwassen, het vormen van een criminele organisatie en onwettige uitoefening van de functie van financieel tussenpersoon." Bij de aankondiging van de minnelijke schikking verklaarde het Brussels openbaar ministerie dat "de Zwitserse bank ervan verdacht wordt bewust belastingfraude te hebben bevorderd en zelfs te hebben aangemoedigd door offshore-bedrijven zonder economische activiteit ter beschikking te stellen van verschillende van haar bevoorrechte klanten, die enkel tot doel hebben het vermogen van haar klanten te verbergen." (Le Soir, 7 augustus).

Ondanks de ernst van de tenlastelegging besliste het parket van Brussel een minnelijke schikking te treffen met de Belgische Staat voor een bedrag van 294,4 miljoen euro. Twee jaar geleden tekende Frankrijk een soortgelijke overeenkomst met de Zwitserse bank, voor een vergelijkbaar bedrag (300 miljoen euro).

Blanco strafblad te koop

Er zijn er die bijzonder blij zijn met de afkoopregeling. Weer bijna 300 miljoen euro in de staatskas. Maar wat doen we met de fraude? Hoeveel zou de staat (wij allemaal dus) hebben kunnen recupereren als het tot een proces was gekomen? En wat moeten we denken van het mechanisme zelf, wat toch neerkomt op jezelf een blanco strafblad kopen?

Het onderzoek naar de HSBC-fraude begon al in 2013 en onthulde dat het dossier 3003 Belgen betrof, die 4616 rekeningen hadden bij HSBC in Genève, met daarop in totaal 6,26 miljard dollar (L'Echo, 6 augustus). Driehonderd miljoen euro is enorm, maar heel weinig in vergelijking met de miljarden die HSBC verspilt.

Sabrina Scarna, een advocate gespecialiseerd in fiscaal recht die het principe van de afkoopregeling verdedigt, legt uit waarom HSBC er de voorkeur aan gaf om met het parket een overeenkomst te sluiten: "Nu er een afkoopsom is betaald, valt de procedure stil en volgt er dus geen veroordeling en geen strafblad. Als u bijvoorbeeld een bedrijfseigenaar bent en u krijgt een minnelijke schikking, dan betekent dit dat u geen strafrechtelijke veroordeling oploopt die u zou kunnen beletten uw beroep verder uit te oefenen. Dit is echt een element waarmee we rekening moeten houden, als het erom gaat een vervolging te stoppen, het is een zeer essentieel element."
Het is vooral een "zeer essentieel" element van het klassengerecht. Marco Van Hees, PVDA-belastingspecialist en parlementslid: "Als een bank die meer dan 1.000 fraudezaken organiseert en daarvoor wordt vervolgd, aan een proces kan ontsnappen met een afkoopregeling, vraag je je toch af welke witteboordcrimineel nog voor de rechter zal verschijnen."

Klassengerecht

Advocaat en fiscaal jurist Michel Maus vraagt zich af of het niet gewoon tijd is om de bankvergunning van HSBC (de "vergunning" voor het bankieren) in te trekken: "Dit wekt de indruk dat grootschalige fraude op een andere manier wordt behandeld. Ik vraag me af of de bank nog een licentie moet krijgen. Ethiek mag niet worden genegeerd. Als het gerecht mankracht ontbreekt voor grote fraudezaken, moet ze de kleine fraudeurs niet dubbel en dik aanpakken.” (Belga, 6 augustus).

Terwijl mensen die voedsel stelen uit een supermarkt in de gevangenis belanden, kunnen de zeer rijken betalen om een proces te vermijden. Marco Van Hees verwijst naar het standpunt van de PVDA: "Wij eisen de afschaffing van dit systeem van minnelijke schikking. We willen juist de sancties versterken voor degenen die zich schuldig maken aan ernstige fiscale fraude zoals hier het geval is. Het kan niet dat zij alleen een financiële sanctie riskeren, die niet eens proportioneel is en weinig afschrikkend. Zij moeten worden onderworpen aan het risico van een openbaar proces, strafrechtelijke sancties, met inbegrip van gevangenisstraf en onteigening van hun instelling. Ook banken die hulp leveren bij fraude."(Lees hier het PVDA-programma over dit onderwerp.)

Marco Van Hees herinnert aan de omstandigheden waarin de wet die dit soort regelingen tussen vrienden mogelijk maakt, tot stand is gekomen: “De afkoopwet is in 2011 op zeer bedenkelijke wijze gestemd in het parlement, op het moment dat de diamantairs en de as Pathok Chodiev/Nicolas Sarkozy/Armand De Decker tegelijkertijd druk uitoefenden om ze erdoor te krijgen. Koen Geens is de oprichter van het advocatenbureau Eubelius, waarvan Raf Verstraeten lid is. Hij is de advocaat van diamantairs, meer bepaald van Omega Diamonds, en promotor van de afkoopwet. Hij zou betaald zijn door het Antwerp World Diamond Centre (AWDC, diamantlobby) om als eminent jurist in de Senaat zijn positief advies over de afkoopwet te geven. Later, toen het Grondwettelijk Hof de afkoopwet afkeurde, liet minister van Justitie Koen Geens in 2018 een herstelwet stemmen opdat het parket de afkoopregelingen opnieuw kon toepassen. De PVDA-fiscalist/Kamerlid zal minister Koen Geens (CD&V) van Justitie onmiddellijk na het zomerreces hierover ondervragen. Hij heeft al een parlementaire vraag ingediend.

In een tijd waarin de overheid onze openbare diensten wil afbouwen wegens "gebrek aan geld", schiet ze zichzelf in de voet door te weigeren het geld te halen waar het zit. Erger nog, ze sluit een deal met de grote fraudeurs.