Hoe verloopt een voorzittersverkiezing bij de PVDA?

Onder leiding van Peter Mertens is "complexloos links" gegroeid van een partij met 80 afdelingen en 800 leden naar 400 afdelingen en 24.000 leden. De afdelingen worden bezield door basisgroepen die de drijvende kracht vormen van de PVDA. Ze komen maandelijks bijeen en zijn de plaats voor debat en discussie, en voor creativiteit en organisatie van acties allerlei. “Wij zijn een grassroots-partij. Wij zijn meer dan een handvol verkozenen. Wij zeggen niet tegen de mensen dat wij het voor hen gaan oplossen. Voor ons geen cliëntelisme à la PS. Ons ideaal is: word wakker, sta zelf op en dwing zelf uw rechten af”, zegt Peter Mertens. Op de basisgroepen gonst het van de ideeën en meningen, uit het hart van de volkswijken en de fabrieksvloer. Het is precies de grote en actieve deelname van de groepsleden die maakt dat de partij zo is gegroeid.

De 400 basisgroepen van de partij in wijken en bedrijven verkiezen de afgevaardigden voor het congres, het belangrijkste besluitvormingsorgaan, dat om de vijf jaar gehouden wordt. De afgevaardigden, 883 dit jaar, leggen de grote lijnen voor de toekomst van de partij vast. Het is een proces van debatten, amendementen van oorspronkelijk voorgestelde teksten en eenmaking, en dat neemt behoorlijk wat tijd in beslag. Maanden van intense en rijke discussies. De slotzitting van het congres zal het hoogtepunt vormen van negen maanden van debatten en voorbereidende vergaderingen.

De 883 afgevaardigden hebben de ontwerpteksten besproken op 83 commissies in heel het land. In totaal zijn er 1.368 bladzijden aan suggesties, kritieken en amendementen binnengekomen. Verschillende werkgroepen van het congresbureau hebben al die amendementen grondig bekeken, en zo werden veel rijkere teksten voorgelegd, die opnieuw ter stemming lagen. Precies om de debatten sereen te houden, om iedereen actief te laten deelnemen, om ernstig op inhoudelijke meningsverschillen met verschillende visies in te gaan, worden die debatten gevoerd in de schoot van het congres, en niet met uitroeptekens of one-liners op sociale media of in de pers.

Doorheen dat rijk proces wordt de inhoud bepaald, de koers voor de komende jaren. Dat wordt niet uitbesteed aan een kabinet of aan een studiedienst, daar beslissen de afgevaardigden zélf over. Op die basis wordt dan de leiding gekozen, die de partij moet aansturen om de samen vastgelegde koers te varen. Alle afgevaardigden konden zich kandidaat stellen voor de nieuwe Nationale Raad, en doorheen debat hebben 883 afgevaardigden uiteindelijk een nieuwe Nationale Raad met 50 leden gekozen. De Nationale Raad is de hoogste collectieve leiding, het parlement van de partij zeg maar. Vier op tien van de nieuwe raadsleden zijn nieuw, en er zijn meer jongeren, arbeidsters en arbeiders dan ooit verkozen. Zo wordt continu aan vernieuwing en roulatie gewerkt, maar altijd met het doel de samen vastgelegde koers te varen. Eerst wordt het collectief gekozen, en dan pas de voorzitter.

“De collectiviteit is ons sterk punt. Bij ons is het niet zo dat er een voorzitter wordt verkozen, die dan zijn of haar eigen ploeg samenstelt. Bij ons wordt eerst een collectieve leiding gekozen, en vanuit die collectiviteit wordt dan een voorzitter verkozen. Dat is een heel goed systeem, het maakt de partij solide, en versterkt de eenheid”, zegt Peter Mertens.

Tot 23 november kunnen kandidaturen voor het voorzitterschap worden ingediend. Iedereen die kandideert naar het voorzitterschap, moest zich eerst kandidaat stellen om in de Nationale Raad te worden verkozen. Dat is logisch: men maakt deel uit van de collectieve ploeg van de leiding, men staat er niet naast. Bij ons geen systeem van ‘cohabitation’, waar een voorzitter tegenover een verkozen parlement of leiding staat. Er kunnen dus een of meer kandidaten zijn voor het voorzitterschap. Het is vervolgens aan de 883 afgevaardigden om de toekomstige voorzit(s)ter te kiezen tijdens de slotzitting van het congres op 5 december in Brussel.

Bij ons is er geen sprake van een populariteitspoll, een strijd tussen ego's zoals in de VS, een gevecht tussen clans en verkiezingsbeloftes die achteraf gebroken worden. Bij de PVDA kan het niet zo zijn dat het voorzitterschap om één persoon draait en dat deze andere plannen heeft dan het collectief leiderschap. Hier telt niet de strijd van ego's, maar het gemeenschappelijke project. En het voorzitterschap vertaalt dit collectieve project onder leiding van de Nationale Raad.

Hier vind je online een aantal getuigenissen van deelnemers van het vorige congres, het Solidariteitscongres in 2015.