Franse pensioenstrijd wordt heviger en weerklinkt in heel Europa

Officieel gaat het natuurlijk om de verhoging van de wettelijke pensioenleeftijd. Maar deze strijd is groter. In wezen is het vooral een klassenconflict over welk soort maatschappij we willen. Aanvaarden we een autoritaire samenleving die alleen voor de aandeelhouders draait? Of strijden we voor een democratische samenleving die respect toont voor de werkende klasse?

In deze strijd, die nu al twee maanden duurt, versterken de Franse werkende mensen hun klassentrots. Ze zijn vastbesloten om Macron op zijn stappen te doen terugkeren. De Franse president wordt steeds autoritairder en maakt steeds openlijker duidelijk dat hij in dienst staat van de rijken.

Deze strijd is cruciaal voor de Franse werkende klasse, maar is ook belangrijk voor de rest van Europa. De werkende mensen in heel Europa kijken ernaar met hoop, het patronaat kijkt ernaar met schrik.

De Britse krant The Guardian vatte deze internationale dimensie goed samen: “Als de Franse vakbonden erin slagen Macron te verslaan, zou dat een opmerkelijke overwinning zijn. (...) Wat er ook gebeurt de komende dagen, ze zullen een sterk signaal hebben gegeven aan de rest van Europa, op een moment dat politici overal op het continent soortgelijke hervormingen overwegen: in plaats van te discussiëren over de verlaging van de pensioenuitkeringen, zou het veel beter zijn om na te denken over hoe ze kunnen worden uitgebreid.” 1

In België zou een overwinning van de Franse sociale beweging een zeer sterk signaal zijn naar onze minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) en premier Alexander De Croo (Open Vld) die binnenkort zelf ook opnieuw de aanval gaan inzetten op ons pensioenstelsel.

De wettelijke pensioenleeftijd verhogen? Nee!

Nog twee jaar extra werken is uitgesloten. Toen de hervorming begin januari 2023 officieel werd aangekondigd, vormden de acht grootste Franse vakbonden onmiddellijk een zelden gezien gemeenschappelijk front.

Het feit dat de regering nu via het zeer impopulaire en autoritaire artikel 49-3 (een artikel in de Franse grondwet waarmee de regering wetten kan invoeren zonder stemming in het parlement) deze wet er probeert door te duwen, maakt hen nog meer vastberaden. Daarom roepen ze op tot een nieuwe actiedag op donderdag 23 maart. Er zullen er zeker nog volgen.

Een noodzakelijke hervorming? Echt?

De regering van premier Elisabeth Borne blijft herhalen dat een hervorming nodig is om het pensioenstelsel te kunnen behouden, dat een vergrijzende bevolking noodzakelijk langer moet werken om de pensioenen te kunnen blijven betalen... Allemaal fout.

Hoewel er tegen 2030 een tekort van 12 miljard euro te verwachten valt, zou dit volgens de Conseil d'Orientation des Retraites (COR) slechts 0,5 tot 0,8 procentpunt van de totale geproduceerde rijkdom (het bbp) vertegenwoordigen.2

12 miljard euro is trouwens vrij bescheiden in vergelijking met de 157 miljard subsidies die de Franse staat jaarlijks aan privéondernemingen geeft (vaak met zeer weinig voorwaarden).

Het is ook het bedrag dat je zou krijgen als de 42 Franse miljardairs zouden worden belast tegen 2%, volgens de berekeningen van Oxfam die in januari jl. zijn gepubliceerd.

Maar de pensioenleeftijd twee jaar opschuiven, betekent ook dat je de twee beste jaren van het leven van een gepensioneerde steelt, de jaren waarin je nog in de beste gezondheid verkeert en waarin je het meest kunt genieten van je kleinkinderen of je kunt inzetten voor een vereniging.

Uitstel van de pensioengerechtigde leeftijd betekent ook dat de sociale ongelijkheid toeneemt. Vandaag sterft een kwart van de armste werknemers, degenen die het zwaarste werk doen, voordat zij de pensioengerechtigde leeftijd bereiken. Zij zullen hun hele leven hebben bijgedragen om ... de pensioenen te betalen van meer welstellende werknemers met een hogere levensverwachting.

De ideologische keuze van Macron en Borne is dus duidelijk. Ze willen de rijken tot elke prijs ontzien, de multinationals blijven overladen met subsidies en de werkende klasse mag de rekening betalen. Het maakt niet uit of ze opbranden of hun gezondheid vernietigen door achter een vuilniswagen te lopen of de hele dag patiënten te tillen.

Ongeziene mobilisaties

Tussen 19 januari en 15 maart organiseerde het gemeenschappelijk vakbondsfront acht dagen van grootschalige mobilisaties. Tot 3,5 miljoen demonstranten kwamen in heel Frankrijk op straat. Dat was in Frankrijk niet meer voorgekomen sinds 1995 (toen kwam de bevolking op straat tegen de pensioenhervorming van premier Juppé).

Tijdens die acht dagen waren er meer dan 250 acties in het hele land. Uiteraard in grote steden als Parijs, Rijsel en Marseille, maar ook in veel kleine steden, waar er anders zelden betoogd wordt. Overal heerst hetzelfde vuur van strijd, optimisme en de overtuiging dat de hervorming kan afgeschoten worden.

President Macron besliste om gebruik te maken van het fameuze artikel 49-3 om de wet die de pensioenleeftijd moet optrekken, erdoor te duwen. Een motie van wantrouwen die de regering had kunnen doen vallen, werd met slechts negen stemmen verworpen.

Sindsdien volgen betogingen en blokkades elkaar op. De president staat meer dan ooit geïsoleerd. Zowel op straat als in het parlement is hij in de minderheid.

En toch weigert hij categorisch te luisteren naar de volkswoede, vertrappelt hij de democratische instellingen en zakt hij weg in een zorgwekkend autoritarisme.

De repressie neemt toe. Op sociale media circuleren talloze video's waarop te zien is hoe politieagenten zonder reden gewelddadig meppen op demonstranten. Journalisten en vakbondsleden werden in hechtenis genomen. Werknemers worden gevorderd van raffinaderijen of vuilnisophaaldiensten. Macron heeft geen respect meer voor het parlement, noch voor het recht om te betogen, noch voor het recht om te informeren of het recht om te staken.

Een krachtsverhouding die alles kan veranderen

Maar een overwinning is mogelijk. Macron wordt zenuwachtig en is verzwakt, en de werkende klasse is vastberaden. De afwijzing van de hervorming is enorm. 71% van de Fransen is ertegen. 90% van de werkende mensen zijn ertegen. 82% van de Fransen is het niet eens met het gebruik van het artikel 49-3 om de pensioenhervorming door te voeren. Meer dan twee op de drie Fransen steunen de sociale beweging.

56% van de Fransen steunt het idee van een lange staking om de druk op de regering op te voeren. En zelfs binnen Macrons kamp zijn er twijfels. Parlementsleden van zijn partij worden door Macron afgedreigd met verbanning uit hun fractie als ze de hervorming niet steunen ... Het bewijs dat Macron zelfs zijn eigen troepen niet meer onder controle heeft.

Een vakbondsleider zei dat het artikel 49-3 niet het einde van de wedstrijd was, maar slechts het einde van de eerste helft. De tweede begint met nieuwe acties en nieuwe stakingen, met name in de strategische sectoren (het spoor, raffinaderijen, enz.). Er worden stakingsfondsen opgericht om de stakers voor een lange periode te kunnen steunen.

In 2006 had de sociale beweging al eens eerder een wet laten intrekken die de Franse regering had aangenomen. Waarom niet opnieuw in 2023?

Tijdens de coronacrisis hebben ze alles gegeven, daarna kwam de inflatie en de ongekende stijging van hun energierekening. Nu weigert de Franse werkende klasse om haar rechten te laten beknotten. Ze weet dat ze respect verdient. Ze weet dat ze kan rekenen op de solidariteit van de volledige Europese werkende klasse. En ze weet dat ze kan winnen, als ze blijven mobiliseren en de eenheid bewaren.

1 https://www.theguardian.com/commentisfree/2023/mar/14/france-unions-president-macron-pension-reform?CMP=share_btn_tw

2 Het COR is een departement van de eerste minister. Het is een pluralistische en permanente structuur, waarin parlementsleden, vertegenwoordigers van de sociale partners, deskundigen en vertegenwoordigers van de Franse staat