Factcheck: de sp.a in woorden en daden

Als we de sp.a vandaag bezig horen, lijkt ze wel heel anders dan de partij die sinds de jaren 1980 29 jaar lang deel uitmaakte van de Vlaamse regering en 23 jaar van de federale. Heel anders dan de partij die 20 jaar lang de ministers van Pensioenen en van Sociale Zaken leverde…

De rijken doen betalen of niet?

Wat de sp.a zegt: Doe de rijken betalen. Inkomen uit vermogen en inkomen uit werk worden gelijk behandeld.

Wat de sp.a doet: Tussen 1980 en het einde van de regering-Di Rupo (2014) daalde het aandeel van de lonen in het bruto binnenlands product (bbp) van 56 naar 50%. Dat geld werd versluisd naar de bezitters van kapitaal (onroerend goed, rente of dividenden). De dividenden van de aandeelhouders stegen drie keer sneller dan de lonen van de werknemers.

Dat was onder meer het gevolg van het afschaffen van het tarief van de inkomstenbelastingen voor de hoogste inkomens (55%) door de paarse regering-Verhofstadt met sp.a en PS.

Idem voor de vennootschapsbelasting. Dat tarief bedroeg begin jaren 1980 48%, in 2014 was dat nog 34 %, maar met zoveel achterpoortjes dat multinationals soms geen belastingen betalen (zie de jaarlijkse top 50 van fiscale kortingen die de PVDA opstelt). De notionele-interestaftrek is zo’n typisch achterpoortje en werd in 2006 ingevoerd door de paarse regering. Een fiscaal cadeau dat de gemeenschap in tien jaar 40 miljard euro kostte, zoals de studiedienst van de PVDA in 2016 berekende.

Een indicatieve loonnorm of loonbevriezing?

Wat de sp.a zegt: De ‘loonnormwet’ die de evolutie van onze uurloonkost sinds 1996 beperkt in functie van de evolutie in onze buurlanden, wordt indicatief, niet bindend.

Wat de sp.a doet: De sp.a voerde de wet in 1996, in de regering-Dehaene, mee in. Onder Di Rupo werd die wet zelfs nog strenger. Elk interprofessioneel akkoord (IPA) moest voortaan de “loonhandicap” van België ten opzichte van de buurlanden doen krimpen. Er kwam een verbod om de norm te overschrijden met strenge controles. De maximaal toegelaten loonsverhoging bovenop de index bedroeg 0% in 2011, 2013 en 2014 en 0,3% in 2012.

De regering-Di Rupo knoeide ook voortdurend aan de index om de reële lonen te verlagen. In 2013 stopte ze ook de prijzen van de solden en van witte producten in de indexkorf. Het niet mis te verstaan doel: de stijging van de index afremmen.

Minder of meer interimarbeid?

Wat de sp.a zegt: We moeten af van dagcontracten en misbruik van interim.

Wat de sp.a doet: De regering-Di Rupo pushte onzeker werk door de uitbreiding van interimwerk. Tot 1 september 2013 kon een werkgever alleen maar uitzendkrachten inzetten om vaste werknemers tijdelijk te vervangen, om het hoofd te bieden aan een tijdelijke productieverhoging en voor een aantal uitzonderlijke omstandigheden. De sociaaldemocraten lieten interimcontracten ook toe “voorafgaand aan een eventuele vaste aanwerving”. Die bredere invulling leidde tot een forse stijging van de uitzendarbeid, van 2013 tot 2017 namelijk 40%.

De regering-Di Rupo maakte het ook mogelijk het aantal overuren uit te breiden van 65 naar 143 per jaar. Ze maakte het ook gemakkelijker om de arbeidstijd over een heel jaar te berekenen. Allemaal zaken die de stress op het werk verergeren. De regering-Michel deed er nog een schepje bovenop, maar bouwde voort op wat onder een regering met sociaaldemocraten was gestart.

Energie en water goedkoper of duurder?

Wat de sp.a zegt: De sociale tarieven voor elektriciteit, aardgas en water uitbreiden naar iedereen met een inkomen dat recht geeft op de verhoogde tegemoetkoming.

Wat de sp.a doet: De regering-Di Rupo verhoogde het sociale tarief voor elektriciteit van 13,5 eurocent per kWh naar 18,5 eurocent. In het kader van de liberalisering van de energiemarkt was het de paarse regering-Verhofstadt II met sp.a en PS die de sociale maximumprijzen afstemde op het laagste tarief op de markt, een antisociale beslissing. Door de liberalisering, mee goedgekeurd door sp.a, steeg de gemiddelde prijs voor elektriciteit voor gezinnen tussen 2007 en 2018 met 62 %. De totale elektriciteitsfactuur van een gemiddeld gezin steeg in Vlaanderen met meer dan 500 euro.

De waterprijs, een gewestelijke bevoegdheid, steeg ook met de sp.a mee aan het roer: van 260 naar 340 euro per gemiddeld gezin in vijf jaar tijd.

Een deftig pensioen of peanuts?

Wat de sp.a zegt: Pensioen na 42 jaar loopbaan. Gelijkheid mannen en vrouwen voor het pensioen. Een minimumpensioen van 1.500 euro.

Wat de sp.a doet: Het was een sociaaldemocratische minister die in 1997 de wettelijke pensioenleeftijd voor vrouwen optrok van 60 naar 65 jaar. De loopbaanvoorwaarde om van een volledig pensioen te kunnen genieten werd voor vrouwen opgetrokken van 40 naar 45 jaar.

In plaats van de wettelijke pensioenen te versterken stimuleerde toenmalig sp.a-minister van Pensioenen Frank Vandenbroucke (1999-2004) de privépensioenen. Iedereen zou recht hebben op een groot aanvullend pensioen, werd gezegd. Wat gebeurde er? De helft van alle bijdragen aan pensioenfondsen gaan nu naar de aandeelhouders, bedrijfsleiders en hogere kaders. Zij profiteren volop van de fiscale en sociale voordelen. Gewone werknemers bouwen peanuts op en ontvangen na 40 jaar werk nog steeds maar een pensioen van 1.200 euro.

De regering-Verhofstadt II, met Bruno Tobback (sp.a) als minister van Pensioenen, keurde het Generatiepact goed. De leeftijd om met brugpensioen te kunnen gaan, werd van 58 naar 60 jaar opgetrokken, voor zware beroepen ging het van 55 naar 58 jaar en werd het sterk beperkt in geval van herstructurering.
“Langer werken voor minder pensioen” is ingezet onder de regering-Di Rupo. Die halveerde de pensioenbonus, begon het tijdskrediet af te schaffen als gelijkgestelde periode. Ook de minimumpensioenleeftijd voor vervroegd pensioen steeg van 60 naar 62 jaar. De ambtenarenpensioenen werden niet meer op basis van de laatste vijf jaren, maar op de laatste tien gewerkte jaren berekend. De mogelijkheden om tijdkrediet te nemen werden beperkt, iets wat vooral vrouwen trof. Dat alles heeft geleid tot een algemene staking tegen regering-Di Rupo in januari 2012…

De Lijn in stijgende of dalende lijn?

Wat de sp.a zegt: Stop met verder besparen op het exploitatiebudget van De Lijn en de MIVB.

Wat de sp.a doet: Door 60 miljoen te besparen bij De Lijn deed de sp.a in 2014 het aantal vervoerde reizigers voor het vierde jaar op rij dalen. Het aantal werknemers daalde van 8.565 tot 8.307.