Elektriciteitsprijzen: “Europese Commissie slaat de bal mis en houdt vast aan marktlogica”

De hervorming van de elektriciteitsmarkt door de Europese Commissie moest een structureel antwoord bieden op de explosie van de prijzen. De Europese Commissaris voor Energie, Kadri Simson, weigerde echter het mechanisme voor de vaststelling van de elektriciteitsprijzen fundamenteel te herzien. De zogenaamde marginale prijsstelling blijft gehandhaafd. De prijs van elektriciteit blijft dus vooral afhankelijk van de gasprijs, die vorig jaar grotendeels verantwoordelijk was voor de enorme energieprijzen. PVDA-europarlementslid Marc Botenga noemt het Europese beleid onzin: “De minimale doelstelling van deze hervorming was om de elektriciteitsprijs los te koppelen van de gasprijs. Dit voorstel slaat de bal dus volledig mis.”

De PVDA stelt in plaats daarvan voor de prijzen te baseren op de reële productiekosten. Het huidige systeem houdt in dat de prijs wordt vastgesteld op basis van de duurste productiecapaciteit. Hierdoor kunnen andere elektriciteitsproducenten – vooral diegene die energie produceren in kerncentrales – enorme overwinsten maken op de kap van de gezinnen, die hun rekeningen de pan zien uit rijzen. “Een systeem dat gebaseerd is op de reële productiekosten zou echt helpen om de prijsstijgingen af te remmen en de facturen te verlagen”, zegt Botenga. “Maar de Europese Commissie wil niet raken aan de winsten van multinationals.”

De Commissie wil contracten met vaste prijzen of langetermijncontracten aanmoedigen om de facturen voorspelbaarder te maken. Dankzij langetermijncontracten is Azië minder getroffen door de stijgende energieprijzen. De PVDA stelt echter vast dat de tekst van de Commissie eigenlijk geen bepalingen bevat om de overgang naar dit soort contracten te waarborgen. Marc Botenga: “De Europese liberalisering van de sector heeft kortlopende, dagelijkse (hyper)contracten en speculatie in de hand gewerkt. Deze logica moet nu stoppen. We moeten terugkeren naar vaste contracten op lange termijn, waarbij de prijzen ook met Noorse en Amerikaanse leveranciers worden vastgelegd.”

Het hervormingsvoorstel van de Commissie bevordert ook “contracts for difference” (CfD’s). Dankzij deze contracten krijgen producenten een gegarandeerd minimuminkomen en worden de risico’s van prijsdalingen gedekt door de staten, die de verliezen zullen dragen. Ook hier wordt de privésector beschermd door overheidsgeld. “Stabiele prijzen zijn gegarandeerd voor de investeerders, maar de consumenten zullen toch getroffen worden door onvoorspelbare prijsschommelingen”, stelt Marc Botenga.

De linkse partij stelt voor om op Europees vlak opnieuw te gaan voor stabiele energieprijzen op lange termijn. De PVDA meent dat de Commissie – door enkel wat oppervlakkige ingrepen door te voeren zonder echte verplichtingen – de lidstaten aanmoedigt om hun huidige koers aan te houden of individueel op te treden, met het risico dat er grote verschillen ontstaan tussen de Europese burgers. In juli 2022 erkende Commissievoorzitster Ursula Von der Leyen in het Europees Parlement zelf dat de markt gefaald had. Vandaag lijkt ze haar eigen bekentenis te zijn vergeten. “De liberalisering van de energiesector is een enorme mislukking. Het garanderen van lage prijzen is alleen mogelijk als we de publieke controle over deze sector overnemen”, besluit Marc Botenga.