Een echte miljonairstaks of een placebotaks?
Het is een bijzonder geheimzinnig zinnetje in het Vivaldi-akkoord: “De overheid zal streven naar een eerlijke bijdrage van die personen die de grootste draagkracht hebben om bij te dragen, met respect voor het ondernemerschap.” Afhankelijk van welke regeringspartij we erover horen, lijkt het wel om een heel andere belasting te gaan.
Deze belasting op de “sterkste schouders” vinden we niet terug in de begrotingstabellen die de regering vrijgaf. De reden hiervoor is wellicht dat de regering de krijtlijnen van deze belasting nog niet heeft vastgelegd. Dat weerhoudt sommigen partijen er niet van om er al heel stellige – en tegenstrijdige – verklaringen over af te leggen.
Zo stelt PS-voorzitter Paul Magnette deze belasting voor als een echte, terugkerende belasting op vermogens van meer dan een miljoen euro. Hij ziet er meteen de invoering van een vermogenskadaster bij, en het einde van het bankgeheim. Kortom, een echte kant-en-klare miljonairstaks. Vicepremier Georges Gilkinet (Ecolo) ziet het ook zo: niet de inkomsten, maar de vermogens van meer dan een miljoen euro worden geviseerd.
Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert schotelt ons dan weer een heel andere versie voor. Het is niet de bedoeling om een vermogenskadaster aan te leggen, zegt hij. Hij wil eerder oplossingen vinden om het geld aan de bron te belasten, bijvoorbeeld wanneer een financiële transactie wordt uitgevoerd. Hoe dat zal gebeuren, is verre van duidelijk, maar het toont wel aan dat er binnen de regering tegenstellingen zijn over de manier waarop die belasting zal worden geheven. Als ze er ooit komt.
Symbolische opbrengst van ... 0,06%
De uitleg van dhr. Lachaert lijkt het dichtst bij het regeerakkoord te zitten. Daarin staat nergens dat het bankgeheim wordt opgeheven of dat er een vermogenskadaster komt. Het regeerakkoord voorziet hoogstens dat de banksaldo’s kunnen worden doorgespeeld aan het Centraal aanspreekpunt (CAP) van de Nationale Bank, maar de fiscus heeft slechts zeer beperkt toegang tot die gegevens: alleen als er voorafgaande aanwijzingen van belastingontduiking zijn.
De liberale partijvoorzitter benadrukt dat de taks “symbolisch” zal zijn. En dat punt is essentieel als we de recente politieke geschiedenis bekijken. Premier Alexander De Croo (Open Vld) zei tijdens het Kamerdebat over de regeringsverklaring dat deze belasting geduldig en zorgvuldig moest worden uitgewerkt. Met recente belastingen, zoals de taks op de effectenrekeningen, was het namelijk slecht afgelopen, omdat ze technisch slecht waren uitgewerkt.
Het was echter niet door technische problemen dat de multinationaltaks van de regering-Di Rupo, de speculatietaks van de CD&V of de taks op de effectenrekeningen van de regering-Michel een stille dood stierven. Het was omdat het “placebotaksen” waren: symbolische belastingen die alleen bedoeld zijn om de belastingbetaler te doen geloven dat ook de rijken een inspanning leveren. Het waren dus veeleer politieke statements dan begrotingsmaatregelen. De opbrengst was mager, veroorzaakte problemen en was bovendien een bron van discriminatie. De nietigverklaring van de taks op de effectenrekeningen door het Grondwettelijk Hof doet dan ook de volgende essentiële vraag rijzen: zullen de grootste vermogens in ons land, die vooral bestaan uit aandelen op naam, geviseerd worden of net gespaard blijven? Als we Egbert Lachaert horen, zal er geen sprake zijn de aandelen op naam aan te pakken.
De verwachte opbrengst ligt helemaal in lijn met de symbolische doelstelling. Rond de 200 miljoen volgens Lachaert, misschien wel 300 miljoen volgens meer onstuimige schattingen. Als we weten dat de rijkste 1% van de Belgische bevolking een totaal vermogen van ongeveer 500 miljard euro heeft, dan zou een dergelijke opbrengst amper … 0,06% van het geviseerde vermogen vertegenwoordigen.
Symboolmaatregelen voor de rijksten, de echte factuur voor de bevolking
Uit de begrotingstabellen blijkt dat de werkelijke begrotingsinspanning – meer dan 1,5 miljard euro – komt van de klassieke bezuinigingen in de openbare diensten (600 miljoen euro), besparingen in de sociale zekerheid (200 miljoen euro te halen bij langdurig zieken) of de consumptiebelastingen (750 miljoen euro). En CD&V-voorzitter Joachim Coens kondigt nu al nog meer van zulke oneerlijke indirecte belastingen aan, die Vivaldi zou heffen onder de vlag van de klimaatdoelstellingen of de strijd tegen junkfood. Voor de rijksten zijn er dus symboolmaatregelen, terwijl de echte factuur naar de rest van de bevolking wordt doorgestuurd.
Nochtans verwachten de mensen net een breuk met dat beleid. Ze willen geen symbolische belasting voor de rijksten, ze willen een echte miljonairstaks. De kloof tussen arm en rijk was in ons land nooit eerder zo groot. Terwijl steeds meer mensen het moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen, kreeg de Belgische club van miljardairs er onlangs een dertigste lid bij. Daarom stellen we een echte miljonairstaks van 1% op vermogens boven 1 miljoen euro voor. Die zou 7 tot 8 miljard opleveren. Dat zijn aanzienlijke middelen waarmee we echte sociale vooruitgang kunnen financieren en waarmee we de noden van de bevolking kunnen aanpakken. Uit recente peilingen blijkt dat meer dan 80% van de bevolking, zowel in het noorden als in het zuiden van het land, voorstander is van zo’n taks1. Als de Vivaldi-partijen echt het vertrouwen van de mensen willen terugwinnen, dan weten ze wat hen te doen staat.
Marco Van Hees is PVDA-volksvertegenwoordiger in het federaal parlement
1 Lees hier de Represent-studie gecoördineerd door Professor Walgrave: https://www.uantwerpen.be/images/uantwerpen/container2608/files/Nota%20Represent(1).pdf