Een coronataks op multimiljonairs is perfect haalbaar en hoogdringend

“De 1% rijksten zijn ook zwaar geraakt door de coronacrisis.” Zo probeerde N-VA-politicus Theo Francken het verzet van zijn partij tegen een coronataks op multimiljonairs uit te leggen voor de camera’s van Villa Politica. 

Het moet inderdaad geen pretje zijn om je fortuin te zien slinken van 1,5 miljard tot 1,4 miljard euro of niet naar je luxejacht in Saint-Tropez te kunnen. En wanneer wordt het gras op de golfcourt eindelijk eens afgereden? Al zijn er ook coronawinnaars. De miljonairsfamilie Colruyt bijvoorbeeld staat stevig op winst, en ook Marc Coucke ziet zijn farma-aandelen flink in waarde stijgen. “Help de rijken, ze hebben het niet makkelijk”: Raymond van het Groenenwoud zong het al. Alleen, dat was ironie. Francken daarentegen was bloedserieus.

Dat partijen als N-VA en Open VLD de rijkdom liever niet herverdelen wekt geen verwondering. De afkeer van een vermogensbelasting zit diep in hun DNA. Veel verrassender is het verzet van sp.a tegen een coronataks op multimiljonairs, ook al steunt zusterpartij PS het PVDA-voorstel wél.

Hoezo, onuitvoerbaar? 

Argument 1. 

“Geen ernstig werk”, zo beet sp.a-Kamerlid Joris Vandenbroucke PVDA-voorzitter Peter Mertens toe in het parlement, een kritiek die Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken op de Zevende Dag zonder een spier op zijn gezicht te vertrekken overnam: “geen doordacht voorstel.” Maar onze coronataks op multimiljonairs is helemaal geen ‘haastig bijeen geschreven amendementje’. Het is een grondig uitgewerkt en waterdicht beargumenteerd wetsvoorstel van 40 bladzijden met 69 artikels, met veel zorg, ernst en inzet uitgewerkt door gespecialiseerde fiscalisten en juristen onder leiding van PVDA-volksvertegenwoordiger Marco Van Hees, wiens expertise terzake door vriend en vijand wordt erkend. Dit is geen haastwerk, dit is vakwerk.

Argument 2.

Een coronataks op multimiljonairs is voor Joris Vandenbroucke verder ook “totaal onuitvoerbaar”, want “er zou een nieuwe dienst moeten opgericht worden op het Ministerie van Financiën om die taks van u te innen.” Maar dat is natuurlijk zo voor élke nieuwe belasting, ook voor de ‘effectentaks’ die de sp.a zelf voorstelt. Bovendien is dat niet zo heel bijzonder. Zoals letterlijk in het voorstel van de PVDA staat, kan zo'n dienst uiteraard ook gewoon geïntegreerd worden in een bestaande afdeling van het Ministerie van Financiën. Much ado about nothing dus.

Argument 3. 

Superrijke multimiljonairs moeten in ons voorstel zelf aangifte doen en zelf de waarde van hun vermogen berekenen. Ook dat is voor de sp.a “totaal onuitvoerbaar”. Maar exact hetzelfde systeem heeft in Frankrijk bijna 30 jaar lang, van 1989 tot 2017, miljarden opgebracht. Tot rijkemansvriend-president Macron de Impôt de Solidarité sur la Fortune in 2017 afschafte. Bijna alle belastingen in België worden trouwens berekend op basis van vrijwillige aangiften. Ook van patrimonium, zoals bij successierechten. Hoe moeilijk kan het zijn? Net daarvoor hebben superrijken boekhouders en vermogensbeheerders in dienst.

Argument 4.

Zonder vermogenskadaster komen we het vermogen van de superrijken nooit te weten, klinkt het nog bij sp.a. Maar PS-fractieleider Ahmed Laaouej verdedigde in de commissie terecht dat een vermogenskadaster helemaal niet nodig is. Bij vermoeden van fraude kunnen belastinginspecteurs altijd gericht op onderzoek gaan, zoals met elke andere belasting. Een vermogenskadaster is enkel een hulp om de controle extra gemakkelijk te maken. Wie het PVDA-voorstel leest, zal trouwens zien dat daarin de nodige maatregelen worden genomen om zo'n vermogenskadaster op te stellen. Dat is helemaal niet zo moeilijk als door tegenstanders wordt beweerd. Het is “redelijk eenvoudig” zelfs, volgens Luc Coene, voormalig gouverneur van de Nationale Bank. En Luc Coene staat niet meteen als PVDA-militant bekend.

Een botte bijl is geen alternatief

De sp.a schuift, samen met Groen, de ‘effectentaks’ naar voor als “onmiddellijk uitvoerbaar” alternatief voor de coronataks op multimiljonairs. De effectentaks, ingevoerd door de Zweedse regering en in 2019 weer afgeschaft, int 0,15% op zogenaamde ‘effectenrekeningen’ - aandelen, obligaties etc - vanaf een half miljoen euro. Volgens de sp.a kan zo’n effectentaks, met een licht hoger tarief, tot 500 miljoen euro opbrengen.

Omdat alle beetjes helpen, en omdat links front moet vormen rond elk voorstel dat een rechtvaardige fiscaliteit een stapje dichterbij brengt, hebben wij in het parlement vóór het sp.a-voorstel gestemd. Maar laat ons een kat een kat noemen: een effectentaks kan nooit een volwaardige vermogensbelasting vervangen. Een éénmalige coronataks van 5 procent op het vermogen boven 3 miljoen euro brengt 15 miljard op. Dat is 30 keer méér dan de gereanimeerde effectentaks van de Zweedse regering.

En vooral: de superrijken zullen de effectentaks niet betalen. Aandelen die niet op een effectenrekening staan, tellen immers niet mee voor de effectentaks. Ook vastgoed, wagenpark en beleggingen in kunst blijven buiten beschouwing. Gevolg: fiscaal adviseurs kunnen gretig aan de slag met een resem achterpoortjes om fortuinen slim te herschikken. Wie zich dure vermogensbeheerders kan veroorloven kan zo vrij gemakkelijk aan de taks ontsnappen. De échte superrijken zijn wel zo slim om het gros van hun fortuin niet op een simpele effectenrekening te zetten. Toen de taks nog bestond, moest een aandeelhouder die bijvoorbeeld 600.000 euro GBL-aandelen (het beursgenoteerde bedrijf van wijlen baron Albert Frère) op zijn rekening had staan, effectentaks betalen. Maar baron Frère zelf, die een vermogen had van 6 miljard euro (tienduizend keer meer), moest helemaal niets betalen op zijn GBL-aandelen. Ze stonden niet op een effectenrekening.

De effectentaks is een bot mes dat de superrijken buiten schot laat. Een kritiek die trouwens gedeeld wordt door de socialistische vakbond ABVV, die in plaats daarvan voor een volwaardige vermogensbelasting pleit.

Tijd om kleur te bekennen

“De excuses zijn op, de superrijken moeten een inspanning leveren”, zei oud-sp.a-voorzitter John Crombez in april nog in Humo. Hij heeft groot gelijk. Christian Leysen, Open-VLD politicus en big businessman, mag een vermogensbelasting dan wel een wangedrocht vinden dat enkel past in een “communistisch paradijs”, uit recent opinie-onderzoek blijkt dat 76 procent van de Vlamingen een grote voorstander is. Terwijl de PVDA in het parlement voorlopig enkel de steun van de PS krijgt, groeit het draagvlak voor een volwaardige vermogensbelasting in de hele samenleving. Academici als Thomas Piketty en Paul De Grauwe pleiten al veel langer voor een echte belasting op vermogen. Na het ABVV roept nu ook het ACV op om zo’n taks in te voeren. En ook in het buitenland wint het idee steeds meer veld, van Bernie Sanders tot - o ironie - de Duitse SPD, zusterpartij van sp.a. 

Een coronataks op multimiljonairs treft alleen een kleine toplaag van oververmogenden, is juridisch waterdicht en perfect realiseerbaar. Als we willen dat de coronahelden die vandaag het land doen draaien straks niet de coronarekening betalen, is een volwaardige vermogensbelasting een noodzakelijke oplossing. Dit is geen tijd voor politieke spelletjes, links moet hier samen aan één zeel trekken. Het is nog niet te laat. Begin juni wordt ons voorstel opnieuw bediscussieerd in de commissie Financiën. Dan moet iedereen kleur beginnen. De excuses zijn op, het is tijd voor politieke moed.