Dokter Hanne Bosselaers, terug uit Libanon: “Het zijn harde beelden, maar je kunt niet anders dan meegaan in de ongelooflijke spirit van de lokale mensen”

Waarom gaat een dokter van Geneeskunde voor het Volk in België naar Libanon?

Hanne Bosselaers. Libanon wordt sinds september zwaar aangevallen door Israël. In het zuiden van het land zijn hele dorpen vernield door bombardementen. Met Geneeskunde voor het Volk houden we contact met de lokale gezondheidsorganisatie Secours Populaire Libanais. Zij hebben onder andere een groot ziekenhuis in Nabatiye, een stadje in het zuiden van het land. Daar zijn we op bezoek geweest.

Internationale solidariteit is een van de belangrijke principes voor Geneeskunde voor het Volk en voor de PVDA. Het recht op gezondheid is er voor iedereen. Palestijnen, Libanezen en Syriërs lijden momenteel heel hard onder de Israëlische aanvallen, en dus verdedigen wij ook hun recht op gezondheid en zijn wij solidair.

Het belang van zo'n missie ter plaatse is dat je ziet hoe de mensen zich organiseren. En organisaties als Secours Populaire Libanais willen we blijven steunen, omdat zij hun lot echt in handen nemen en zich inzetten voor hun gemeenschap.

Wat heb je daar allemaal gezien?

Hanne Bosselaers. Veel vernieling… Het zuiden van Libanon is het hevigst gebombardeerd. En ook in Nabatiye was de vernieling enorm. De hele soek, het commerciële hart waar mensen hun inkopen doen, lag volledig plat. En dat is geen militair doelwit, hè. We zagen er een schoenenverkoper die tussen het puin zijn koopwaren nog probeerde te recupereren.

In het zuiden van hoofdstad Beiroet waren hele flatgebouwen met de grond gelijk gemaakt. Hele wijken eigenlijk, die verwoest zijn. Dat was indrukwekkend. En het ging om arme, dichtbevolkte wijken.

Wat doet dat met je als je zulke beelden in het echt ziet?

Hanne Bosselaers. Het zijn harde beelden, maar je kunt niet anders dan meegaan in de ongelooflijke spirit van de lokale mensen.

Ze nemen hun leven in handen. Toen we een toer deden in een wijk in het zuiden van Beiroet – met het ene platgebombardeerde flatgebouw naast het andere – ontmoetten we jongeren die een volkskeuken organiseren. Ze waren van de jongerenorganisatie van de Communistische Partij, zo bleek. 

Ze maakten 350 maaltijden per dag voor mensen in de buurt die hun huis kwamen herstellen. Ze deelden lampjes op zonne-energie uit aan gezinnen die nog geen elektriciteit hadden. Ze hielpen zelf ook met herstellingen. Je kunt het een beetje vergelijken met de SolidariTeams bij ons. Dat was geweldig om te zien.

In een van de gezondheidscentra die we bezochten, waren de medewerkers zelf ook allemaal tijdelijk gevlucht, maar ze waren teruggekomen om zo snel mogelijk weer hun werk op te pikken om te zorgen voor de anderen die ook teruggekomen waren na de bombardementen.

Je zou denken dat mensen die in zo'n oorlogssituatie zitten verlamd zijn. Maar dat was totaal niet wat we daar zagen. Ze waren heel actief en goed georganiseerd. En van jong tot oud, iedereen was bezig met elkaar te helpen.

Maar het is ook dubbel. Die solidariteit en weerbaarheid zijn heel hoopgevend, maar tegelijkertijd zie je de vernielingen. En dat dubbele gevoel zie je ook op de reclamepanelen, bijvoorbeeld. Bedrijven adverteren er met slogans als “Merry Christmas, let’s celebrate no matter what.” (Vrolijk kerstmis, laten we vieren, wat er ook gebeurt, n.v.d.r.) of “Everything is gonna be alright.” (Alles komt goed, n.v.d.r.).

Dat is zo’n beetje de sfeer: aan de ene kant heel veel positiviteit, maar aan de andere kant ook die dreiging daar boven blijft hangen. Ook letterlijk, want dagelijks cirkelen nog steeds Israëlische drones boven de stad. Alsof het elk moment opnieuw kan beginnen.

Nochtans is er een staakt-het-vuren, dat loopt tot eind januari.

Hanne Bosselaers. De vraag is in hoeverre dat staakt-het-vuren wordt gerespecteerd, hè. Sinds de start ervan, eind november, zijn er aan Libanese kant meer dan twintig doden gevallen. Er zijn nog steeds bombardementen. Israël bezet nog steeds een strook land in het zuiden. En er is weinig hoop dat het staakt-het-vuren gaat standhouden na die periode van zestig dagen.

Er is nu een beetje een adempauze. Het dagelijkse leven verloopt relatief normaal. Maar de impact van de bombardementen op de zorgwerkers is natuurlijk enorm.

Kun je iets meer vertellen over die Secours Populaire Libanais?

Hanne Bosselaers. Dat is een organisatie die veel lijkt op Geneeskunde voor het Volk qua visie op gezondheid. Gezondheid gaat verder dan toegang tot zorg. Om een gezond leven te kunnen leiden, hebben mensen ook een deftig huis en een goede omgeving nodig, en in hun geval ook: vrede. Secours Populaire Libanais beheert een netwerk van medische centra en heeft een modern ziekenhuis in Nabatiye, dat zeer goed ingebed is in het sociale weefsel daar. Ze hebben ook teams van civiele bescherming met vrijwilligers die hielpen om de gewonden aan te brengen.

De centra van Secours Populaire Libanais in het noorden van Libanon worden overspoeld met hele families die ontheemd zijn. En de centra in het zuiden hebben rechtstreeks te maken met oorlogsgewonden en -doden.

Sommige medische centra werden er ook aangevallen en moesten sluiten. Op een bepaald moment was het ziekenhuis van Secours Populaire Libanais, het enige dat nog werkzaam was en nog gewonden kon ontvangen. De rol van dat ziekenhuis in die regio is dus heel belangrijk.

Tijdens de bombardementen op de stad zijn ze daar met een team van 120 mensen van het personeel constant in het ziekenhuis gebleven. Dag en nacht. Om te zorgen voor de oorlogsslachtoffers. Voor de directrice van het ziekenhuis was het al de derde keer dat ze door bombardementen een hele tijd niet weg kon uit het ziekenhuis. Ook nu weer had ze aan alle personeelsleden gevraagd: ‘blijf je tijdens de bombardementen of ga je weg?’ Meer dan helft van het personeel is gebleven. Straf, vind ik dat. En je weet ook niet hoe lang het zal duren. Een week? Een maand? In dit geval hebben ze daar zestig dagen gezeten.

Waarom wordt Libanon eigenlijk gebombardeerd door Israël?

Hanne Bosselaers. Israël wil het hele Midden-Oosten destabiliseren en de grenzen opschuiven. Ze doen dat al sinds 1948 met Palestina en nu ook in Syrië en Libanon. En dat gaat gepaard met steeds meer geweld en bommen, die door de Verenigde Staten gefinancierd worden.

Ze kunnen dat doen omdat ze sterke bondgenoten hebben die de controle willen over de regio. Dus Israël en zijn bondgenoten hebben veel belang bij een onstabiele situatie in Libanon, Syrië, Irak en Palestina.

Dat zagen we ook goed in Syrië na de val van het Assad-regime. Het eerste wat Israël deed, was bombarderen en een groter deel van het land bezetten.

En het cynische in Libanon is natuurlijk dat daar enorm veel Palestijnse vluchtelingen zitten. De vorige generatie moest wegvluchten uit Palestina door het geweld van Israël, en nu zijn ze ook in Libanon niet veilig voor de Israëlische bommen. Telkens opnieuw zijn ze het slachtoffer. 

Kan Libanon al die aanvallen en vluchtelingen nog aan?

Hanne Bosselaers. Het wordt steeds moeilijker. Naast de Palestijnse telt Libanon ook 1,5 miljoen Syrische vluchtelingen. Libanon is wereldwijd het land dat procentueel het hoogste aantal vluchtelingen ter wereld opvangt. Dat is een moeilijke situatie voor een land in een diepe economische crisis. Tel daarbij de verwoestende ontploffing in de haven van Beiroet in 2020 waar het land nog altijd niet helemaal van bekomen is. En nu die agressie door Israël. Dus ja, Libanon heeft het moeilijk om overeind te blijven met al die vluchtelingen.

Ook de eigen bewoners krijgen het trouwens steeds lastiger. In een medisch centrum dat eigenlijk opgericht is voor vluchtelingen en de armere bevolking, vertelden ze ons dat ze steeds vaker ook gewone Libanezen met een job zien komen. Zij kunnen medicatie of consultatie bij een dokter niet meer betalen.

Het land heeft veel verschillende problemen, vandaar dat solidariteit des te belangrijker is.

Wat kunnen wij hier in België doen?

Hanne Bosselaers. Wij willen oproepen tot actieve, concrete solidariteit. We hebben als Belgen het meeste impact op onze eigen regering, dus we willen daarop druk zetten.

Een van de dingen die wij al heel lang vragen, is een militair embargo tegen Israël: geen wapens leveren, maar ook geen wapentransporten toelaten.

Verder moeten er ook economische sancties komen. Israël pleegt een genocide in Gaza en respecteert geen enkele internationale conventie. Het wordt tijd dat we een einde maken aan de straffeloosheid.

Het is mogelijk om Israël te isoleren en te verzwakken met sancties. Sommige landen doen dat al, maar België kan daarin beter doen. Dus wij gaan daarvoor blijven strijden, op politiek niveau, maar ook door op straat te komen. Er is alvast een grote betoging gepland op zondag 26 januari. (Meer info)

En wij met Geneeskunde voor het Volk gaan de contacten met de organisaties ter plekke onderhouden. Het was heel motiverend om hen aan het werk te zien en we willen de solidariteit mee levend houden.