“De industrie van de 21ste eeuw bouw je niet met recepten uit de 20ste eeuw”

Benjamin Pestieau, verantwoordelijke voor de Wereld van de Arbeid, PVDA
Max Vancauwenberge, lid van het departement Wereld van de Arbeid, PVDA

Terwijl andere landen massaal investeren in onderzoek, infrastructuur en technologie om strategische voorsprong te nemen in sleutelindustrieën zoals elektrische voertuigen en batterijen, stelt Timmermans voor om “maatregelen te nemen die al 80 jaar in de rest van Europa van kracht zijn”. Alsof de dreiging van de-industrialisatie een Belgisch en geen Europees probleem is...

Vandaag de dag is het industriële probleem in Europa en België niet louter een kwestie van loonconcurrentie, zoals Timmermans suggereert. Duitsland, waar de reële lonen sinds 2020 met 4% zijn gedaald, bevindt zich in een recessie en kampt met een daling van de industriële productie. 

Geert Bruyneel, voormalig CEO van Volvo Cars in Gent, herinnert ons eraan dat in Zweden de loonkosten ook hoog zijn, maar in de eindassemblage slechts meetellen voor 10% en dus niet de enige factor zijn. De echte industriële uitdaging van Europa ligt elders. 

Zoals Mario Draghi, voormalig voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB), benadrukte in zijn rapport, staan we met onze Europese industrie voor een “existentiële uitdaging”, die zowel energetisch als technologisch van aard is. De te hoge energieprijzen belemmeren onze industriële capaciteiten, en we lopen achter op het vlak van investeringen in onderzoek en ontwikkeling. 

De sleutel tot het revitaliseren van de industrie in Europa ligt in massale investeringen, zowel openbaar als privé, en niet in verouderde oplossingen.

Van paradigma veranderen om de energievraag aan te pakken

De hoge en schommelende energieprijzen vormen een van de grootste bedreigingen voor de industrie in Europa en België. De bezettingsgraad in energie-intensieve sectoren zoals de chemie bevindt zich op historisch lage niveaus. 

De onderliggende oorzaak van deze hoge prijzen is de liberale aard van de energiemarkt. Hoewel er nooit echt schaarste was, blijven de energieprijzen de speelbal van speculatie, aangewakkerd door bevoorradingsproblemen en geopolitieke instabiliteit. 

Het goedkopere Russische gas is vervangen door duur schaliegas uit de Verenigde Staten. Zoals Mario Draghi opmerkte, zijn de gasprijzen in Europa vandaag nog steeds 4 tot 5 keer hoger dan in de VS, en de elektriciteitsprijzen 2 tot 3 keer hoger.

Het is dringend nodig dat Europa zich losmaakt van deze energieafhankelijkheid en van de marktmechanismen die speculatie in de hand werken. Voor de productie van hernieuwbare energie in Europa, is de Noordzee ons grootste voordeel. Maar de nodige investeringen blijven achter en er is geen garantie dat de huidige plannen daadwerkelijk zullen worden uitgevoerd. 

De inflatie, bevoorradingsproblemen en de stijgende rentetarieven maken investeringen veel duurder en ontmoedigen particuliere investeerders. De winstvooruitzichten zijn niet zeker en niet groot genoeg om multinationals te overtuigen om investeringen te doen die aan de behoeften voldoen.

Massaal investeren om onze technologische achterstand in te halen

Op technologisch vlak loopt Europa achter op China en de Verenigde Staten, en Timmermans biedt geen oplossingen om dit te verhelpen. 

Zoals Koen Schoors, hoogleraar economie aan de Universiteit Gent, benadrukt, heeft Europa te lang gewacht met de overgang naar elektrische auto's, waardoor China een technologische voorsprong van 10 tot 15 jaar heeft. Niet alleen blinkt China nu uit in de productie van elektrische auto's, maar het domineert ook de batterijsector, een cruciale sector voor de elektrificatie.

In reactie op de snelle ontwikkeling van China hebben de Verenigde Staten een omvangrijk subsidieprogramma gelanceerd, de Inflation Reduction Act. Hiermee willen ze investeringen aantrekken in innovatieve industriële sectoren, zoals batterijen, windmolens en andere technologieën van de toekomst. 

Washington aarzelt bovendien niet om rechtstreeks contact op te nemen met onze industrie om deze aan te trekken naar de overkant van de Atlantische Oceaan.

En ondertussen keert de Volkswagen-groep 11 miljard aan dividenden uit aan zijn aandeelhouders, in plaats van deze middelen te herinvesteren in de industrie van de toekomst en in het inhalen van zijn technologische achterstand.

Wat we nodig hebben: een ambitieus plan, geen recepten uit het verleden

Het herstel van onze industrie zal niet lukken via loonsverlagingen of het versoepelen van arbeidsnormen, zoals Timmermans voorstelt. De topman van de werkgeversorganisatie zou meer respect moeten tonen voor degenen die de industrie draaiende houden. Wat we nodig hebben is:

• Een echt Energieplan dat zorgt voor voldoende, goedkope en klimaatvriendelijke energie. We kunnen ons niet veroorloven om vertraging op te lopen in de ontwikkeling van de hernieuwbare energiesector door de grillen van de vrije markt. Als we de industrie en de werkgelegenheid in Europa willen verankeren, hebben we nood aan publieke investeringen en publieke controle over onze energie. Een echt energieplan moet ook een mechanisme voor prijscontrole bevatten om speculatieve uitwassen te voorkomen.
• Ambitieuze investeringen in onderzoek en ontwikkeling. We moeten massaal investeren in Onderzoek & Ontwikkeling, gebaseerd op een toekomstvisie. De industrie moet ook haar winsten herinvesteren in innovatie, in plaats van kolossale dividenden uit te keren. Alleen zo kunnen we de industrie positioneren voor de technologieën van morgen, en niet voor de verouderde recepten van het verleden.

De toekomst van de Belgische en Europese industrie ligt vooral in de energietransitie en massale investeringen in onderzoek en ontwikkeling. De oplossingen die Pieter Timmermans voorstelt, behoren tot het verleden. Om de industrie van de 21ste eeuw op te bouwen, hebben we innovatieve oplossingen nodig, publieke en private investeringen, en beleidsmaatregelen die resoluut naar de toekomst kijken.