De Grote Bevraging bij 104.098 mensen: dit zijn de resultaten

Ongeziene democratische krachttoer

Dat een politieke partij zoveel mensen bevraagt, is ongezien in ons land. Achter elk antwoord gaan gesprekken en discussies schuil. En engagement. Want het zijn vrijwilligers op het terrein die het merendeel van de bevragingen ophaalden. Zij trokken naar hun familie en vrienden, naar bedrijfspoorten en markten en van deur tot deur in hun buurt om te vragen de bevraging in te vullen.

Enkele cijfers:

• 400 afdelingen over het hele land werkten met de bevraging. 
• In alle 581 Belgische gemeenten werd minstens 1 bevraging opgehaald. Antwerpen-stad spande de kroon met 11.137 stuks.
• Onze bevragingsbus hield halt op 25 plaatsen.
• Gemiddeld besteedden mensen 12 minuten aan de Grote Bevraging. Alles bij elkaar is dat 21.000 (!) uren aan meningen.

We stelden in onze bevraging één open vraag: “Wat zou jij eerst veranderen als je het voor het zeggen hebt?”. Daarnaast legden we dertig van onze voorstellen voor, onderverdeeld in zes nationale en vier lokale thema’s. 

In het verleden trokken we al vaker zelf naar de mensen toe om hun prioriteiten te kennen en hun mening te vragen, maar nog nooit eerder gebeurde dat op zo’n grote schaal. 

De antwoorden werden met veel aandacht bestudeerd. Het is vooral de actieve bevolking die bevraagd is: ten opzichte van de algemene bevolking is er een oververtegenwoordiging van 30- tot 65-jarigen. Er werden iets meer mannen dan vrouwen bevraagd (53,9% van de respondenten is een man). Er is een relatief evenredige vertegenwoordiging van alle Belgische provincies, met een iets hogere vertegenwoordiging vanuit de provincie Antwerpen.

Koopkracht en eerlijke belastingen zijn het belangrijkst

We vroegen de mensen om een top drie van belangrijkste thema’s te kiezen uit zes opties. Als je het eerste antwoord een score van 3 toekent, het tweede 2 en het derde 1, krijg je een gewogen score voor het belang van die thema’s. Daar komen koopkracht en eerlijke belastingen duidelijk als de twee topthema’s naar voren, met respectievelijk 24,3% en 22,4%. Daarna volgen het klimaatprobleem (14,5%), politieke zelfbediening (14,0%), waardig werk (12,7%) en de wooncrisis (12,1%). 

Hetzelfde zien we bij een analyse van de open vraag. We konden meer dan 87.000 antwoorden verdelen in bijna 500 thema’s, die we bundelden in 37 categorieën. De categorie “Belastingen” komt daarbij met grote voorsprong (12,5%) uit de bus als belangrijkste onderwerp, gevolgd door “Politiek” (8,9%) en “Koopkracht” (8,8%). Op geruime afstand volgen categorieën als mobiliteit, wonen, gelijkheid en armoede.

Koopkracht en eerlijke belastingen zijn twee thema’s die nauw bij elkaar aansluiten. Zo hebben btw op voeding of accijnzen op energie een directe impact op onze rekeningen. Een van de voorstellen onder het thema koopkracht is dan ook om de onrechtvaardige btw en accijnzen op basisproducten als voeding en energie te verlagen. Wat zo’n verlaging betekent aan minder inkomsten voor de overheid, kan gecompenseerd worden door de overwinsten te belasten die grote voedings- en energiemultinationals maken. Of door een eerlijke bijdrage te vragen van de grote vermogens. 

Veel mensen voelen aan dat zij veel belastingen betalen, terwijl wie veel geld heeft de dans kan ontspringen. Zo verhoogde de Vivaldi-regering wel de accijnzen op onze energiefactuur, maar weigert ze om een miljonairstaks in te voeren. Of denk maar aan de fiscale achterpoortjes waar multinationals gebruik van maken, terwijl zelfstandigen en kmo’s de volle pot betalen. Vooruit en Groen zitten in de regering, maar maken het verschil niet. Terwijl er al jaren een fiscale hervorming beloofd wordt, sprong die volledig af. 

De drie voorstellen rond eerlijke belastingen die aan de mensen werden voorgelegd, scoren alle drie hoog. Er is een lichte voorkeur voor het eerlijk belasten van multinationals. Meer dan bij de andere thema’s, werd hier ook de optie “Andere” vaak gebruikt om aan te geven dat men alle drie de opties wilde kiezen. Dat bevestigt dat velen het thema belangrijk vinden, en ook de voorgestelde oplossingen genegen zijn.

Ook uit de open vraag blijkt dat heel wat mensen aanvoelen dat ons belastingsysteem niet eerlijk is. Na algemene verwijzingen naar “belastingen” komt “eerlijke belastingen” als belangrijkste thema naar voor. Ook een eerlijke bijdrage van de rijken scoort opvallend hoog. En de roep naar een vermogensbelasting is het hoogste concrete voorstel. Terwijl de armoede in ons land blijft groeien, betalen multimiljonairs nauwelijks belasting op hun fortuin. Dat is onrechtvaardig. 

Het belang van het thema koopkracht toont aan dat de Vivaldi-regering de bal misslaat als ze beweren de koopkracht van de mensen goed te hebben beschermd. Mensen voelen de prijsstijgingen aan de kassa en in hun portemonnee. Dat is ook logisch. Het zijn vooral de prijzen van de basisproducten die stijgen, en daar hebben vooral de lage- en middeninkomens last van. 

Bovendien betalen we ook nog eens belastingen op die levensnoodzakelijke producten. Daarom is het voorstel om de prijzen van basisvoeding en energie te blokkeren zo populair.

Het is duidelijk dat de prijzen van voeding en energie echt wel doorwegen. Politici die 6.000 euro per maand verdienen, voelen die prijsstijgingen niet; maar voor de werkende mensen maken ze wel een groot verschil op het einde van de maand. Er is niets gedaan aan de prijzen van voeding, terwijl vooral die de inflatie aandrijven. Terwijl zeven grote voedingsbedrijven de overwinsten opstapelen, betalen gewone mensen en de boeren de kostprijs. We betalen ook meer belastingen op energie dan voor de crisis, door de hogere accijnzen. 

Opvallend bij de open vraag is dat (hogere) lonen een belangrijke plaats innemen. De Vivaldi-regering verbiedt loonsverhogingen, terwijl veel grote bedrijven recordwinsten maken. Verlaag de dividenden voor de aandeelhouders en verhoog de lonen voor de werkende mensen.

Klimaat en wonen belangrijker bij jongeren

Bij jongeren onder de 30 jaar, springen er twee andere thema’s uit: klimaat en wonen. Bijna een op de vier jongeren noemt klimaat als allerbelangrijkste thema. Ze voelen aan dat zonder het systeem ter discussie te stellen, het probleem niet ernstig genoeg genomen wordt en de situatie alleen maar erger wordt, met bijvoorbeeld grote droogtes en ongeziene overstromingen tot gevolg. 

Ook wonen is opvallend belangrijker voor jongeren. Ze maken zich zorgen of ze nog wel een woning zullen kunnen kopen of huren voor een redelijke prijs.

Er is veel steun om de grote vervuilers, de multinationals, strenger aan te pakken. Het gevoel leeft dat de werkmens weer de lasten op zich moet nemen, ook als het gaat om de klimaatproblematiek. Er is een roep naar constructieve, sociale maar ook eerlijke oplossingen. Wij kiezen voor een sociaal klimaatbeleid, niet voor nieuwe koolstoftaksen. Er is nood aan maatregelen die goed zijn voor het klimaat én voor de portemonnee.

Bij jongeren komt openbaar vervoer vaker terug als belangrijke zorg. Zeker met het afbraakbeleid van De Lijn dat de Vlaamse regering doorvoert, stijgt het protest. Ministers die zelf nooit een bus nemen, schaften 3.000 bushaltes af. Jongeren verwachten beter, stipter en goedkoper of zelfs gratis openbaar vervoer. Zo geef je mensen ook een volwaardig alternatief voor de auto.

Heel wat mensen, zeker in de grote steden, zien hoe de koop- en huurprijzen van woningen steeds meer de pan uit swingen. Recent nog was er het nieuws dat de huur nog nooit zo snel steeg. Intussen wordt kopen steeds moeilijker. De banken verhogen de intresten en weigeren steeds meer werkende mensen een lening. Men vraagt een actief woonbeleid.

Politieke zelfbediening en waardig werk

Het is duidelijk dat politici die 6.000 euro in de maand verdienen, hun voeling met wat er leeft in de maatschappij verliezen. Politieke zelfbediening staat als thema niet heel hoog op de agenda bij de mensen, maar er is wel degelijk vraag naar vernieuwing die hier een eind aan maakt. 

Op de open vraag zijn er opvallend veel antwoorden gekomen die onvrede tonen met het huidige politiek systeem. Ook hier heeft de Vivaldi-regering weinig van terecht gebracht. Twee eisen springen eruit in onze bevraging. Populairst is het voorstel voor minder ministers en meer eenheid. Als tweede punt volgt het halveren van de lonen van politici. Twee voorstellen die taboe zijn in de Wetstraat.

Veel Belgen verlangen duidelijk naar een land dat terug meer één is. Ze hebben de buik vol van het opsplitsen van het land, zoals Vlaams Belang en N-VA willen. Die splitsing is niet efficiënt en heel duur. We hebben negen ministers van gezondheid, en betalen ons toch blauw aan medische kosten. Er zijn vier ministers van mobiliteit, maar het openbaar vervoer draait vierkant. Hoeveel kosten al die extra ministers, kabinetten en interministeriële conferenties ons niet? Ook bij de open vraag komt eenheid opvallend vaak naar voren als thema.

Het halveren van de lonen van politici is een tweede populaire eis. Heel wat burgers beseffen dat politici die 6.000 euro netto verdienen, hen niet echt vertegenwoordigen. De hoge lonen staan dan ook symbool voor vele privileges van politici, zoals de graaipensioenen, de belastingvrije onkostenvergoedingen, of de uittredingsvergoedingen.

“Politiek” is maar liefst de tweede populairste categorie bij de open vraag. Opnieuw zien we een bevestiging dat “minder ministers” bijzonder populair is als eis. Er is een gevoel dat de vele regeringen getuigen van een zekere spilzucht. Dat eenheid als categorie het ook behoorlijk goed doet (zie boven), bevestigt dit. Ook de hoge lonen van politici worden vaak genoemd, de algemene roep naar minder politici of voor een andere regeringen, en de vraag naar een aanpak van de politieke zelfbediening. 

Rond waardig werk liggen alle eisen qua populariteit dicht bij elkaar. Men wil werk op mensenmaat. Werknemers worden zot gedraaid door altijd maar harder, langer en flexibeler te moeten werken. Het resultaat is meer langdurig zieken, steeds meer moeite om werk en gezin te combineren.

Het vervolg: PVDA-verkiezingscongres 10 maart en PVDA On Tour in jouw buurt

Met deze resultaten gaat de PVDA aan de slag. We gaan de vele keuzes en antwoorden analyseren en bespreken, net als de prioriteiten van het middenveld. Zo komen we tot een programma vol met concrete voorstellen en oplossingen voor de zorgen van de mensen. Op 10 maart stellen we die voor op ons verkiezingscongres in Brussel.

Daarna stellen we ons programma ook aan jou voor. In maart en april touren we door heel het land met onze lijsttrekkers. Daar kan jij al je vragen stellen over of je bedenkingen geven bij onze voorstellen. 

Wanneer komen we langs in jouw buurt? 👉 www.pvda.be/on-tour