De brand in Moria als spiegel van een onmenselijk en antisolidair Europees beleid

In Moria bevindt zich het grootste geïmproviseerde vluchtelingenkamp van Europa. Deze vluchtelingen, waaronder veel kinderen, sloegen op de vlucht voor oorlogen in Syrië, Irak en Afghanistan. Ze kwamen terecht op het Griekse eiland Lesbos en leven er opeengehoopt en in mensonwaardige omstandigheden. Het kamp is bedoeld voor 2.000 personen, maar vangt er 13.000 mensen op. Sommige vrouwen, mannen en kinderen zitten er al jaren vast, net zoals 40.000 andere vluchtelingen, verspreid over de Griekse eilanden. Het asielrecht in Griekenland is opgeschort.

De brand in Moria legt de onmenselijke leefomstandigheden bloot

Voor het coronavirus ontbrak het de vluchtelingen al aan alles. Artsen zonder Grenzen:¹ "Er was slechts één kraan voor 1.300 personen en gezinnen moesten op minder dan 3 op 6 vierkante meter slapen, onder dekzeilen, in zomer en winter. Er worden vaak zelfmoordpogingen gedaan², vooral bij minderjarigen die geen familie meer hebben.”³

In het kamp worden vluchtelingen dan ook nog eens lastiggevallen en geïntimideerd door extreemrechtse groeperingen. Die groepen, gelinkt aan de neonazi's van de partij Gouden Dageraad, hebben controleposten opgezet en patrouilleren in de wijken. Zo proberen ze het gebied te controleren. Ze vallen vluchtelingen, ngo-vrijwilligers en journalisten aan. Op die manier wordt humanitaire hulp, die sowieso al ontoereikend was, nog verder belemmerd.

Het dagelijkse leven in Moria was al voor de brand een hel. De coronacrisis maakte de situatie alleen maar erger. Er werd een lockdown opgelegd aan de vluchtelingen. Asielprocedures werden opgeschort, ondanks de bepalingen van het internationaal recht. Alleen ngo's en de lokale bevolking kunnen ter plaatse helpen.

Vandaag staat het kamp in brand. Duizenden families hebben het weinige dat ze hadden verloren. En er lijkt ook een epidemie te zijn uitgebroken.

Onze staten vinden wel geld om oorlog te voeren, maar weigeren dan om vluchtelingen op een waardige manier op te vangen

Sinds een jaar of vijf komen vluchtelingen terecht in kampen op de Griekse eilanden. Het gaat om ongeveer 40.000 mensen. Ze komen vooral uit Syrië, Irak en Afghanistan, waar oorlog een hele regio van de wereld heeft gedestabiliseerd. "Maar er wordt geen enkel Europees solidariteitsbeleid gevoerd: Onze staten vinden geld om hun landen te bombarderen, helpen multinationals hun grondstoffen te stelen en weigeren vervolgens vluchtelingen op een waardige manier op te vangen. Europa vindt geld om zijn banken te redden, legt criminele bezuinigingsplannen op aan het Griekse volk en weigert het vervolgens te helpen om de vluchtelingen op te vangen", zegt PVDA-Europarlementslid Marc Botenga.

Toen Turkije - dat na een akkoord met Europa op zijn eentje ongeveer 3 miljoen vluchtelingen opvangt - maanden geleden dreigde om zijn Europese grenzen weer open te stellen voor vluchtelingen, reageerde de Europese Unie zeer snel om de regio verder te militariseren. In totaal werd er snel 700 miljoen euro vrijgemaakt bovenop de jaarlijkse begroting van 1,5 miljard euro voor het paramilitaire agentschap Frontex⁴: een offshore vaartuig, zes patrouilleboten van de kustwacht, twee helikopters, een vliegtuig, drie voertuigen met warmtekijkers, 100 extra officieren (op 530 die momenteel worden ingezet)⁵. Rapid Border Intervention Teams (RABITS) om te helpen bij het terugsturen van vluchtelingen⁶. De Griekse kustwacht heeft zijn activiteiten uitgebreid, waarbij sommige patrouilles met scherp schieten op rubberbootjes.⁷

Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, verzekerde dat Europa "de Griekse inspanningen ter bescherming van de Europese grenzen steunt". Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, bedankte Griekenland om “op dit moment ons Europese schild te zijn". En dan is er de vreselijke vaststelling: In maart 2020 werd de tragische grens van 20.000 doden in het Middellandse Zeegebied sinds 2014 overschreden.

Een solidaire verdeling van de vluchtelingen in Europa is noodzakelijk

Voor Marc Botenga "moeten we na jaren van onmenselijk en rampzalig beleid het roer omgooien". Het Europese systeem dat momenteel van kracht is, de "Dublinverordening", bepaalt dat asielzoekers teruggezonden worden naar de landen van binnenkomst, d.w.z. Griekenland en Italië, landen die de uitdaging van de opvang niet alleen aankunnen. Bovendien besteedt Europa zijn migratiebeleid uit aan derde landen, waar de levensomstandigheden en de mensenrechten betreurenswaardig zijn. Denk onder andere aan Libië, een ander land dat door de NAVO is vernietigd: lokale milities krijgen geld en middelen om vluchtelingen koste wat het kost vast te houden, zelfs als dat betekent dat er slavenmarkten ontstaan.

In plaats van te investeren in oorlog, is het noodzakelijk om iedereen de mogelijkheid te garanderen om een asielprocedure te starten, in overeenstemming met het internationaal recht. Dit vereist een op solidariteit gebaseerde verdeling van de vluchtelingen over de Europese landen.

Dit is des te dringender omdat kwetsbare mensen moeten worden geëvacueerd uit de onhygiënische kampen in gebieden zoals de Griekse eilanden, die niet over voldoende infrastructuur beschikken. België moet zijn deel doen binnen zijn mogelijkheden. Terwijl maandenlange onderhandelingen hebben geleid tot een akkoord om 1.600 niet-begeleide minderjarige vluchtelingen uit Griekse kampen te verhuizen, heeft Maggie De Block, verantwoordelijk voor asiel, zich eindelijk geëngageerd om ... 18 jongeren op te vangen.⁸

We moeten op lange termijn nadenken en een einde maken aan de bron van de menselijke tragedies die vluchtelingen ondergaan. Onze landen moeten stoppen met olie op het vuur te gieten in andere delen van de wereld. Ze moeten een beleid voeren dat gebaseerd is op diplomatie, met vrede als enig doel. Dit betekent dat ze moeten stoppen met bombardementen, partij te kiezen in gewapende conflicten, facties tegen elkaar te steunen, een oneerlijk handelsbeleid op te leggen en de uitbuiting van volkeren en grondstoffen voor de winsten van hun multinationals te bevorderen.