De Arizonaplannen voor asiel en migratie: meer ontmenselijking en afbraak van fundamentele rechten

Auteur: Gil Puystiens

Niets over de oorzaken van migratie

Asiel en migratie nemen een volledig hoofdstuk in in het regeerakkoord. En toch worden de oorzaken van waarom mensen migreren, compleet genegeerd. Niemand verlaat zomaar zijn land.

Arizona wil “de instroom beperken” en besparen op asiel en migratie. Maar de oorzaken van migratie – zoals armoede en oorlog – aanpakken, doet Arizona niet. Integendeel, de regering geeft meer geld aan wapens bespaart op ontwikkelingssamenwerking.

De verschillende regeringen in België staan bijvoorbeeld wapenexporten naar Israël toe en blijven de Israëlische regering steunen. Nochtans maakt die zich schuldig aan genocide en oorlogsmisdaden in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever. Niet voor niets behoren Palestijnen tot de top 3 van asielzoekers in België.Waar bommen vallen, vluchten mensen. 

Arizona kiest ervoor de banden met de Verenigde Staten te versterken, en stelt de VS voor als een factor van vrede. Nochtans is het net de VS die in alle uithoeken van de wereld interventies start, en de oorlogen die direct of indirect vanuit de VS gevoerd zijn die de afgelopen jaren, hebben voor miljoenen vluchtelingen gezorgd.

Verdeel en heers: A- en B-burgers creëren

Nieuwkomers zouden de eerste vijf jaar van hun verblijf geen recht meer krijgen op sociale bijstand. Erkende vluchtelingen zouden ook bijkomende voorwaarden krijgen opgelegd voor een sociale uitkering.

Tegelijkertijd wil Arizona ook 662 miljoen euro besparen door het bedrag dat vluchtelingen als integratiepremie krijgen lager te maken dan het bedrag dat mensen die een uitkering krijgen ontvangen. Op die manier ontstaat er een splitsing van onze sociale zekerheid in twee categorieën, een eerste stap naar een samenleving van A- en B-burgers.

Internationale verdragen zoals de Conventie van Genève staan, net als Europese regelgeving, echter niet toe dat erkende vluchtelingen gediscrimineerd worden op het vlak van sociale bijstand.

Om die rechtsprincipes te omzeilen wil de nieuwe regering zoveel mogelijk vluchtelingen een ander beschermingsstatuut geven, namelijk dat van ‘subsidiaire bescherming’. Daar komt nog eens bij dat dit statuut, in tegenstelling tot dat van erkend vluchteling, tijdelijk is.

Het regeerakkoord beweert dat dit een goede zaak is, want zodra ergens een staakt-het-vuren is bereikt zouden de vluchtelingen naar die regio kunnen terugkeren. In werkelijkheid zal dat zelden gebeuren. De oorlog in Syrië duurde meer dan tien jaar, die in Afghanistan meer dan twintig jaar. In beide landen is de rust nog lang niet weergekeerd. Palestijnen kunnen dan weer moeilijk terugkeren naar steden en dorpen die compleet zijn verwoest of gekoloniseerd door Israëlische bezetters. De maatregel zal er vooral voor zorgen dat vluchtelingen minder kansen krijgen om een nieuw leven op te bouwen.

Het regeerakkoord stelt deze maatregelen voor alsof ze voor een versterkte integratie gaan zorgen. Het tegendeel is echter waar. De Arizona-partijen halen de mosterd in Denemarken, waar het recht op sociale bijstand ook voorwaardelijk werd gemaakt voor nieuwkomers. Het gevolg op lange termijn was niet meer tewerkstelling, maar wel meer armoede onder vluchtelingen.

Bovendien scheppen de maatregelen een precedent. Als de regering vandaag de sociale rechten kan intrekken van één sociaal zwakkere groep, waarom morgen dan niet van andere groepen?

Opvangplaatsen schrappen: nog meer mensen op straat 

Naast het vergroten van het aandeel tijdelijke statuten zal Arizona ook het opvangbeleid aanpassen. 

België, waar vandaag meer dan 3000 erkende vluchtelingen op straat leven, en dat reeds duizenden keren veroordeeld werd wegens zijn opvangbeleid, zal onder Arizona de opvang nog terugdringen. Zo wil de regering de lokale opvanginitiatieven (LOI's), waar vandaag ongeveer 4000 plaatsen zijn, schrappen. De opvangplaatsen worden dus schaarser en er zal enkel nog opvang zijn in “sobere” collectieve centra. Dat zijn centra waar tot honderden mensen samen leven, veelal in grote slaapzalen. Zeker voor families, die vaak maanden tot jaren in zo’n centrum zitten terwijl hun aanvraag behandeld wordt, is dat onmenselijk. De opvangproblematiek zal dus enkel groter worden. 

Het is bewezen dat de LOI’s beter scoren op vlak van welzijn (Fedasil) en zelfs minder geld kosten aan de overheid (Rekenhof). Arizona wil die om puur ideologische redenen uitfaseren. Nochtans zijn de LOI’s veel meer een springplank tot integratie, want zo komen vluchtelingen terecht in een wijk waar ze buren leren kennen, werk kunnen vinden en de kinderen naar school kunnen gaan. In collectieve centra leeft men afgezonderd van de buitenwereld.

Meer gesloten centra: onmenselijk en ontzettend duur

De nieuwe regering wil ook meer inzetten op gesloten centra en gedwongen uitzettingen van mensen in een irregulier verblijf. Ze wil het aantal gesloten centra verdubbelen en de maximale periode van opsluiting optrekken van 5 naar 18 maanden. Het gaat dan om mensen die geen misdrijf gepleegd hebben, en die naar België kwamen op zoek naar een beter leven, veiligheid en vrede. 

In het geval van mensen zonder papieren die hier al langer verblijven, gaat het doorgaans over mensen die al clandestien werken en huur betalen. Ze willen niets liever dan papieren krijgen om zoals iedereen met een officieel contract te werken, belastingen te betalen en volwaardig deel uit te maken van de samenleving. Het beleid zal ook zeker niet de besparing opleveren waarin de begrotingstabel voorziet. De gesloten centra kosten veel meer dan andere opvangcentra, op dit moment ruim 70 miljoen euro per jaar. 

Daarnaast wil de regering het mogelijk maken dat de politie woningen waar potentieel mensen in onwettig verblijf zouden zijn, kan betreden om die mensen dan over te brengen naar een gesloten centrum. Dit beleid komt neer op pure intimidatie – ook tegen de mensen die solidair zijn en mensen op de vlucht bij hen ontvangen. 

In plaats van een duurzame oplossing te zoeken voor de naar schatting ruim honderdduizend mensen zonder papieren in België, bereidt Arizona een angstbeleid voor. Deze maatregelen zullen het aantal mensen in irregulier verblijf niet doen afnemen, maar er wel voor zorgen dat ze in continue angst leven en nog vatbaarder worden voor extreme uitbuiting. 

Gezinshereniging verstrengen

Het recht op gezinsleven is een fundamenteel recht. De ervaring leert ook dat de integratie van erkende vluchtelingen meestal pas echt kan beginnen wanneer ze herenigd zijn met hun partner en kinderen. De voorwaarden voor gezinshereniging zijn vandaag echter al heel strikt en zouden nog strenger worden. Het maandelijkse netto-inkomen waarover je moet beschikken stijgt naar 110% van het minimumloon (GMMI) plus nog eens 10% per persoon die overkomt. Iemand die een partner en twee kinderen wil doen overkomen, moet dus 2691,62 euro verdienen, ruim driehonderd euro meer dan het mediaanloon van een Belgische arbeider. Meer dan de helft van de arbeiders in België zou dus niet eens het nodige bedrag kunnen voorleggen voor hun gezin met 2 kinderen terug samen te brengen. Dat is dus nog een stap verder in het creëren van A- en B-burgers. 

Tegenspraak? Wordt niet geduld

Arizona zal de eerste Belgische regering worden met een minister voor Migratie, en een FOD Migratie die onder diens bevoegdheid zal vallen. In die FOD worden de Dienst Vreemdelingenzaken, Fedasil, het Vluchtelingencommissariaat (CGVS), en de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RVV) samengebracht. Tot nu toe traden het CGVS en de RVV onafhankelijk, maar voortaan zou de minister de krijtlijnen van hun beslissingen kunnen tekenen. 

Het CGVS onderzoekt wie recht heeft op welke vorm van internationale bescherming en wie niet. Daarom moet het onafhankelijk blijven. 

Maar ook de RVV komt onder bevoegdheid van de minister, en “er wordt onderzocht” of de RVV bevoegd kan worden voor de opvang van asielzoekers. Tot nu zat die bevoegdheid bij de arbeidsrechtbank, die de afgelopen jaren ons land duizenden keren veroordeelde wegens mensenrechtenschendingen. Als de RVV die bevoegdheid zou overnemen zou dat een enorme aanval zijn op de onafhankelijkheid van het gerecht. In plaats van de rechterlijke macht te respecteren, plaatst de regering er zich dus gewoon boven.

Een stap verder in de verrechtsing

Verschillende maatregelen die vandaag op tafel liggen, komen uit het 70-puntenplan van het Vlaams Blok: het splitsen van de sociale zekerheid in A- en B-burgers (terwijl de Conventie van Genève gelijke behandeling voor vluchtelingen eist op vlak van sociale bijstand), het invoeren van een burgerschapsproef voor het verwerven van de nationaliteit, het onder voorbehoud toekennen van de nationaliteit, strenge grenscontroles invoeren… Het waren allemaal ooit redenen om een cordon sanitaire in te voeren tegen extreemrechts, maar vandaag staan ze gewoon in het regeerakkoord. Hun doel is om de indruk te wekken dat de migranten het echte probleem zijn in de samenleving en dat de regering hen durft ‘aanpakken’. Het is de aloude tactiek van verdeel-en-heers. Zo dreigt Arizona de verrechtsing een flinke duw in de rug te geven, zowel op het vlak van autoritaire maatregelen als op het vlak van racistische ideeën.

Nu meer dan ooit is er nood aan eenheid tegen de asociale, antidemocratische en gevaarlijke politiek van De Wever en Bouchez.