Cuba geteisterd door cocktail van stroompanne, orkaan Oscar en 60 jaar VS-blokkade

Wat is er aan de hand in Cuba?

De 10 miljoen inwoners van het Cuba zitten sinds vorige week vrijdag bijna voortdurend zonder stroom. Oorzaak: een storing in de belangrijkste thermo-elektrische centrale van het land, waardoor het netwerk volledig stil kwam te liggen. Het hele eiland werd in duisternis gehuld.

Pas na drie dagen kwam de stroomvoorziening weer min of meer op gang, voornamelijk in de hoofdstad Havana.

Maar ondertussen kreeg het eiland ook te maken met orkaan Oscar. Die kwam zondagavond aan land met windsnelheden van meer dan 120 kilometer per uur. Bomen werden omvergeblazen, elektriciteitskabels afgerukt, daken van de huizen geblazen... De golven langs de kust kwamen tot wel vier meter hoog.

Zware regenval, op sommige plekken meer dan 254 millimeter, veroorzaakte aardverschuivingen en overstromingen in het oosten van het land. De schade wordt momenteel nog opgemeten, maar er vielen minstens zes doden, dit doordat de waterbom dorpen in het Sierra Maestra-gebergte volledig deed verzakken. Een ongeziene situatie.

De stroomvoorziening is nog verre van stabiel, ook omdat het herstel heel complex is en één omgevallen elektriciteitspaal al opnieuw voor grote problemen kan zorgen.

Bovendien loopt het orkaanseizoen nog tot november. De Cubanen houden hun hart vast. Ze zijn veerkrachtig, maar ze worden een zoveelste keer op de proef gesteld.

Wat zijn de oorzaken van de black-out?

Waarom is de stroomvoorziening in Cuba zo kwetsbaar, vraag je je misschien af... Er is niet één oorzaak, maar een kluwen van oorzaken die elkaar nog versterken. Het is die samenloop van omstandigheden – die perfecte storm – die Cuba in de grootste crisis in dertig jaar heeft gebracht.

• de Amerikaanse blokkade

De eerste en belangrijkste factor die alles in gang zet, is de economische, financiële en handelsblokkade die de Verenigde Staten het land opleggen. Die blokkade zorgt ervoor dat het eiland al vele decennia geen normale economische ontwikkeling kent.

Europese landen en bedrijven, maar ook die van het Globale Zuiden zijn in feite verplicht die Amerikaanse blokkadewetgeving te volgen. Anders riskeren ze zware boetes van de Amerikaanse overheid, of dreigen er represailles van de Amerikaanse aandeelhouders van hun bedrijf.

De VS en zijn dollar domineren nu eenmaal nog steeds de mondiale economische en financiële markt en Amerikaanse multinationals hebben hun tentakels in bedrijven wereldwijd.

Sinds toenmalig Amerikaans president Donald Trump in de laatste dagen van zijn ambtstermijn (2017-2020) Cuba opnieuw op de Amerikaanse lijst van landen die het terrorisme sponsoren zette, is bovendien geen enkele normale internationale financiële transactie mogelijk.

Door die blokkade is er dus al jaren een chronisch tekort aan harde deviezen om investeringen te doen, en dat geldt voor verschillende sectoren van de samenleving.

De kwaliteit van de gezondheidszorg staat bijvoorbeeld enorm onder druk door tekorten aan geneesmiddelen en verzorgingsmateriaal. Maar ook de broodnodige vernieuwingen aan de infrastructuur voor stroomproductie en -distributie kunnen niet doorgevoerd worden. Enkel een beperkt onderhoud van de zeer verouderde installaties is betaalbaar

• het brandstoftekort

De elektriciteit op Cuba wordt opgewekt door acht verouderde thermo-elektrische centrales, en door verschillende voor de Cubaanse kust drijvende krachtcentrales die van Turkse bedrijven zijn geleased. De elektriciteit van al die centrales wordt opgewekt met brandstof, waarover Cuba niet zelf beschikt maar die het moet importeren. Met deviezen die het dus amper heeft.

Stroomstoringen veroorzaakt door brandstoftekorten kwamen al vaker voor op het eiland. Tot voor enkele jaren kon Cuba genieten van voordelige handelsovereenkomsten met olieproducent Venezuela. Maar die vielen weg toen ook dat land vanaf 2014 een reeks sancties opgelegd kreeg van de Amerikaanse regering. Dus ook de sancties die de VS oplegt aan energieleveranciers schaden Cuba.

Sindsdien is de brandstoftoevoer precair en zijn er af en toe tekorten, maar een volledige black-out dateert van september 2022, na de passage van een zoveelste orkaan.

• de klimaatcrisis

Als klap op de vuurpijl konden wegens het zware weer een aantal bevoorradingsschepen met petroleum niet uitvaren en was vorige week door de regering al aangekondigd dat het een paar dagen zou duren om voldoende stroom te kunnen voorzien.

Cuba bevindt zich nog tot november temidden het orkaanseizoen en slecht weer op de Caribische wateren brengt de aanlevering in het gedrang.

Die aanlevering die gepland en betaald was, maar niet kon doorgaan, was de spreekwoordelijke druppel. Cuba heeft geen enkele marge als het op energievoorziening aankomt.

Hoe pakt de overheid de complexe situatie dan aan?

Om de noodtoestand het hoofd te bieden, kondigde de regering de opschorting af van alle niet-essentiële activiteiten. Scholen, restaurants en administraties gingen dicht, alleen ziekenhuizen en voedingswinkels met bederfelijke producten zijn nog open. Ziekenhuizen en andere vitale sectoren werken op noodgeneratoren.

Intussen wordt in Cuba hard gewerkt om de elektriciteitsproductie en toevoer te herstellen. De bevolking wordt constant en in detail op de hoogte gehouden van de vorderingen en tegenslagen bij dat werk, door mensen op het terrein en via de sociale media.

Er worden gaarkeukens georganiseerd om mensen, die in de problemen zitten omdat het voedsel bederft, aan warme maaltijden te helpen. Ook tijdens de zoveelste beproeving, slaan Cubanen de handen in elkaar, met een hartverwarmende solidariteit.

Maar de inspanningen van de overheid om de situatie de herstellen is als dweilen met de kraan open zolang de noodzakelijke grote investeringen niet kunnen gebeuren.

De ontevredenheid onder de Cubanen is daarom erg groot en wordt nog aangewakkerd door allerlei geruchten, en door degenen die Cuba’s unieke socialistische maatschappij liever zien verdwijnen.

Wereldwijde verzet tegen de blokkade opdrijven

De noodtoestand kan maar structureel worden aangepakt als de Amerikaanse blokkade wordt opgeheven. De hele internationale gemeenschap sprak zich trouwens al meermaals uit tegen die blokkade.

Volgende week, op 30 oktober, zal er opnieuw massaal tegen de Amerikaanse blokkade gestemd worden in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Dit al voor de 32ste keer.

Wij vragen dat België en de Europese Unie opnieuw de unilateraal opgelegde sancties tegen Cuba krachtig veroordelen, als duidelijk signaal naar de VS. En dat het niet bij woorden blijft, maar dat die in daden worden omgezet.

Een van Cuba’s sterktes zit in zijn internationale solidariteit. Omgekeerd zijn vandaag heel wat landen, organisaties en burgers, vandaag solidair met het eiland-in-nood. Ook met PVDA trekken wij mee aan dat zeel.