Alle Belgen die in het buitenland gestrand zijn, moeten worden gerepatrieerd

Verschillende Belgen die in het buitenland zijn gestrand  (of hun families) richtten Facebookgroepen op. Een terugkerende klacht is het gebrek aan informatie en de slechte communicatie van de Belgische staat. Zo wisten veel reizigers niet dat ze zich op de website van travellersonline moesten inschrijven om op de hoogte te blijven van de laatste geplande vluchten.

Onder de in het buitenland gestrande Belgen bevonden zich enkele honderden met Marokkaanse roots die op 14 maart op bezoek waren bij hun familie. Op die dag besloten de Marokkaanse autoriteiten de vluchten uit Europa op te schorten om Marokko tegen de pandemie te beschermen. Na onderhandelingen vonden op 18 en 19 maart 7 repatriëringsvluchten naar België plaats en konden tot 22 maart nog extra commerciële vluchten worden georganiseerd. In totaal konden zo 1.081 Belgen naar België terugkeren[2]. Sinds 22 maart is het Marokkaanse luchtruim echter definitief gesloten en zijn er dus geen vluchten meer naar België of Europa. De landgrenzen met de Spaanse enclaves (Ceuta en Melilla) zijn ook officieel gesloten[3].

België is niet bereid om al zijn onderdanen te repatriëren

De 500 Belgen die momenteel in Marokko zijn gestrand[4] hekelen het gebrek aan inspanningen van onze overheid. Sinds 22 maart worden de repatriëringen niet verder gezet. Het enige wat ze van de Belgische staat vernamen was de laconieke mededeling dat "de grenzen officieel gesloten zijn". Deze officiële sluiting van de grenzen lijkt nochtans niet onoverkomelijk. Canada heeft bijvoorbeeld wél vluchten uit Marokko kunnen plannen.[5] Ook Frankrijk kon in een week tijd 20.000 onderdanen repatriëren.[6] De Franse autoriteiten zetten zelfs druk om een veerboot vol kampeerwagens vanuit Tanger naar Frankrijk te laten vertrekken op 30 maart.

Het is dus begrijpelijk dat de gestrande reizigers in Marokko het idee hebben dat de Belgische staat toch wel iets meer voor hen zou kunnen doen.

Een verschil in behandeling voor Belgen met een dubbele nationaliteit

De Belgische overheid behandelt Belgen met een dubbele nationaliteit anders. Toen een aantal onder hen de Belgische ambassade om hulp vroegen, kregen ze ontoereikende antwoorden. Rachid kreeg bijvoorbeeld te horen dat hij "eerst en vooral Marokkaan was en dan ook hier in Marokko moest blijven[7]". Of Ilyas, aan wie verteld werd: "Meneer, zelfs al bent u op papier Belg, in werkelijkheid bent u dat niet. En nog minder voor Marokko. U weet heel goed, meneer, dat u geen echte Belg bent[8]". Ook aan Mounir werd gezegd "dat hij niet naar huis kan omdat hij Marokkaan is". "Het is net alsof ik stateloos ben", vertelt Mounir[9].

We zien ook dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen Belgen mét een dubbele nationaliteit en Belgen zónder, in een artikel in BX1, waarin onder andere minister Goffin werd geïnterviewd. BX1 vat het standpunt van België als volgt samen: "Voor België is er geen sprake van dat het zijn onderdanen in het buitenland in de steek laat, maar personen met een verblijfplaats of familie ter plaatse worden geacht minder in een noodsituatie te verkeren dan toeristen of reizende werknemers".[10] Officieel wordt geen onderscheid gemaakt op basis van dubbele nationaliteit, maar in de praktijk wordt de overgrote meerderheid van de Belgen "met gezinnen ter plaatse" als "minder dringend" beschouwd. Dit kan verklaren waarom België er niet alles aan heeft gedaan om hen te repatriëren.

Dit de-facto-onderscheid blijkt ook uit de manier waarop mensen zijn geselecteerd om een plaats te krijgen op repatriëringsvluchten. De personen op de travellersonline-lijst werden via SMS gecontacteerd, maar om recht te hebben op een plaats moesten ze in het bezit zijn van een geldig Belgisch paspoort. Ook hier is er officieel geen sprake van discriminatie van Belgen met zowel de Belgische als de Marokkaanse nationaliteit. En tientallen Belgen met een dubbele nationaliteit, die met hun Belgisch paspoort reisden, konden op deze vluchten vertrekken. Maar honderden Belgo-Marokkanen reizen nog steeds met hun Marokkaanse paspoort. Omdat dat eenmaal in Marokko gemakkelijker is, of soms om lastige vragen aan de Marokkaanse grens te vermijden ( "Waarom reizen Marokkanen met een Belgisch paspoort? "). De Belgische ambassade weet heel goed dat velen met hun Marokkaanse paspoort reizen. Men wist dus dat deze voorwaarde honderden mensen zou verhinderen om naar hun huis terug te keren. En men had die voorwaarde evengoed niet kunnen stellen, want een geldig paspoort volstaat om te kunnen reizen. Aan de Belgische grens is het makkelijk na te gaan of de reizigers een identiteitsbewijs hebben dat in België is afgegeven.

De minister verbergt zich achter de dubbele nationaliteit

De Belgische minister van Buitenlandse Zaken, Philippe Goffin, lijkt in het RTBF-nieuws van 24 maart elke verantwoordelijkheid van zich af te schuiven: "Wanneer je de dubbele Belgisch-Marokkaanse nationaliteit hebt, is de Marokkaanse overheid van mening dat Marokkaanse onderdanen het grondgebied vooralsnog niet verlaten". Op RTL stelde hij nog explicieter dat "de onmogelijkheid (om terug te keren naar België) een beslissing is van de Marokkaanse regering" [11].

Het is duidelijk dat een dubbele nationaliteit tot conflicten kan leiden als de twee landen tegenstrijdige dingen willen[12]. In dit geval heeft Marokko iedereen verboden te reizen en zijn grenzen gesloten, terwijl België zijn onderdanen wil repatriëren.

In de praktijk lijkt dit argument echter vooral te verbergen dat België niet bereid is alles in het werk te stellen om alle in het buitenland gestrande Belgen te repatriëren. De sluiting van de grenzen heeft niet verhinderd dat de Verenigde Staten, Canada of Frankrijk hun onderdanen, ook die met een dubbele nationaliteit, gerepatrieerd hebben. En de Belgische staat stond zelfs toe dat Belgo-Marokkanen ná het eerste verbod op internationale vluchten naar België terugkeerden. Blijkbaar was de dubbele nationaliteit op dat moment geen belemmering.

Bij monde van haar volksvertegenwoordiger Nabil Boukili roept de PVDA België dan ook op om de nodige inspanningen te leveren om álle Belgen te repatriëren, zoals Frankrijk en andere landen blijven doen. Ongeacht of ze een dubbele nationaliteit hebben of niet.