‘Akkoord’ rond stikstof biedt geen oplossingen voor de boeren en de natuur

“De Vlaamse regering laat de boeren in de steek en bewijst zo dat Vlaanderen het zelf helemaal niet beter doet”, zegt Jos D’Haese, fractieleider in het Vlaams parlement. “Na de drama’s in de kinderopvang en de ouderenzorg, het lerarentekort en de wachtlijsten voor personen met een beperking, slaagt de Vlaamse Regering er nu ook niet in om de boeren een perspectief te geven op een leefbare toekomst.”

Na wekenlang triest schouwspel heeft de Vlaamse regering dan toch een stikstofakkoord gesloten. Dat akkoord biedt volgens de PVDA geen antwoorden aan de boeren die vorige week nog massaal in Brussel op straat kwamen. Maar tegelijkertijd is dit ook het failliet van het pleidooi voor meer Vlaamse bevoegdheden. “Al jarenlang roepen de N-VA en Bart De Wever: ‘wat Vlaanderen zelf doet, doet het beter’ en pleiten ze ervoor om België te splitsen. Maar deze crisis bewijst opnieuw: Vlaanderen doet het niet beter. Kinderbijslag, kinderopvang, ouderenzorg, openbaar vervoer, onderwijs, sociale woningen en nu stikstof. De lijst bevoegdheden die de Vlaamse Regering vakkundig de nek omwringt wordt stilaan eindeloos”, zegt D’Haese. 

Stikstofcrisis, wat is het probleem?

Stikstof is een stof die deel uitmaakt van een natuurlijke kringloop die noodzakelijk is voor de groei van planten en dieren. Maar als er te veel stikstof in de natuur terechtkomt, brengt dat de biodiversiteit van planten en dieren in gevaar. In maar liefst 80% van de meest waardevolle natuurgebieden in Vlaanderen vinden we te veel stikstof. Vlaanderen is zelfs dé stikstofhotspot van Europa. Er moet dus wel degelijk iets gebeuren om onze natuur te herstellen.  

Om te weten hoe we dat probleem kunnen oplossen, moeten we de oorzaak kennen. Hoe is Vlaanderen de hotspot geworden? Al jarenlang worden onze landbouwers gepusht naar schaalvergroting. En dat onder druk van Europese subsidies, de banken en de moordende concurrentie op de internationale markten die leiden tot dumpingprijzen. Gevolg: veel intensievere landbouw en dus meer uitstoot van schadelijke stoffen zoals stikstof (de landbouw is verantwoordelijk voor ongeveer 70% van de stikstofuitstoot). Dat beleid werd decennialang niet alleen vergund door de Vlaamse Regering, maar ook aangemoedigd. 

Die kapitalistische logica van schaalvergroting is in botsing gekomen met de Europese milieuwetgeving, waardoor de Vlaamse Regering plots ingrijpende maatregelen moet nemen om een vergunningenstop zoals in Nederland te vermijden. Het stikstofakkoord dat nu is gesloten heeft als gevolg dat verschillende boerderijen hun deuren moeten sluiten en dat anderen hun veestapel hevig moeten laten inkrimpen. Nochtans kregen diezelfde landbouwers de afgelopen jaren vlotjes vergunningen om hun stallen uit te breiden. Zij voelen zich bedrogen.

Alleen eerlijke prijzen bieden toekomstperspectief

Veel landbouwers geven aan dat ze geen respect meer krijgen voor hun stiel. Door met duizenden met hun tractor naar Brussel te rijden maakten ze dat op vrijdag 3 maart duidelijk. En ze hebben gelijk. Onze boeren worden vandaag uitgemolken. Als je vandaag in de winkel een steak koopt en daar 4 euro voor betaalt, dan krijgt de boer daar 1 euro voor. De rest verdwijnt in de zakken van multinationals als Ahold Delhaize, dat 2,5 miljard euro winst maakte in 2022. Uit een onderzoek van Greenpeace blijkt dan weer dat voedselmultinationals als Nestlé, Danone en Cargill in 2020 en 2021 54 miljard dollar hebben uitgekeerd aan hun aandeelhouders. Allemaal geld dat niet naar de boeren, voedselzekerheid of de bescherming van onze natuur gaat.

Terwijl die aandeelhouders zich verrijken, staat het water aan de lippen van zij die écht voor het eten op ons bord zorgen. Dat zien we jammer genoeg ook aan het aantal landbouwers met psychische problemen: steeds meer landbouwers melden zich aan voor psychologische steun en ook de het aantal gevallen van zelfdoding bij landbouwers is opvallend hoog. “Onze landbouwers hebben nood aan een écht toekomstperspectief. Maar dat ligt vandaag niet op tafel”, zegt D’Haese.

Pas als boeren terug eerlijke prijzen krijgen voor hun producten is er volgens de PVDA opnieuw ruimte voor een echte boerenlandbouw. Een landbouw die in de eerste plaats gericht is op kwalitatieve producten, niet op massaproductie voor internationale markten. De PVDA pleit daarom om landbouwers beter te ondersteunen om die omschakeling te maken. “Wij stellen voor om een publieke landbouwbank op te richten om te investeren in de duurzame omslag”, stelt D’Haese voor. “Zo willen we samen met de landbouwsector bewijzen dat het wel degelijk mogelijk is om landbouw en natuur te verzoenen”, klinkt hij optimistisch.

Het stikstofakkoord 

Het stikstofakkoord dat N-VA heeft doorgeduwd pleit voor een ongelijke behandeling tussen de industrie en de landbouw. Om een nieuwe vergunning te krijgen mogen bedrijven die ammoniak uitstoten, zoals veehouderijen, daardoor quasi geen impact meer hebben op de omliggende natuur. Voor bedrijven uit de industrie, die stikstofoxiden uitstoten, geldt een soepelere regeling. Boeren zouden dan om een vergunning te krijgen normen moeten halen die maar liefst 40 keer lager liggen dan die voor industriële bedrijven.

Die ongelijke behandeling van landbouw en industrie blijft in het gesloten stikstofakkoord zeker op korte termijn overeind. Onbegrijpelijk, vindt de PVDA. “Verschillende stoffen, die kan je uiteraard verschillend behandelen. Maar mensen die iets van hun zaak proberen maken echt niet”, zegt D’Haese. “Bovendien stelt de Vlaamse regering de beslissing hierover gewoon nóg eens uit met een nieuw openbaar onderzoek. Wat Vlaanderen zelf doet, blijft het voor zich uit schuiven. Deze regering redt met dit akkoord misschien haar eigen hachje, maar biedt de boeren nog steeds geen zekerheid.” De PVDA zal het stikstofakkoord dan ook niet steunen.