8 maart: De regering moet haar vrouwonvriendelijke pensioenhervorming herzien
De pensioenhervorming bis van de Vivaldi-regering zal vooral vrouwen hard treffen. Dat blijkt uit de doorrekening van het Planbureau. Door de toegang tot het minimumpensioen te verstrengen, verliest 1 op de 25 vrouwen in de toekomst gemiddeld 440 euro pensioen per jaar. Dat weegt als je weet dat meer dan een vijfde van de vrouwen minder dan 1.000 euro per maand pensioen heeft. Op 8 maart, de Internationale Strijddag voor Vrouwenrechten, roepen wij de regering dan ook op om haar vrouwonvriendelijke pensioenhervorming te herzien.
door Maartje De Vries, voorzitster van PVDA-vrouwenbeweging Zelle, en Lise Vandecasteele, Vlaams Parlementslid voor de PVDA.
De Vivaldi-regering mag zichzelf dan een feministische regering noemen, de pensioenhervorming bis die nu voorligt in de Kamer is dat alvast niet. En dat doet pijn. Belgische vrouwen hebben nu al bijzonder lage pensioenen. De pensioenkloof bedraagt maar liefst 31%. De oorzaak? De loopbaanduur van vrouwen is gemiddeld korter en de lonen van vrouwen liggen gemiddeld lager dan die van mannen. De ongelijke positie van vrouwen op de arbeidsmarkt wordt doorgetrokken en zelfs versterkt met de pensioenregeling.
Deeltijds werk, echt een eigen keuze?
Vrouwen werken vier keer zo vaak deeltijds dan mannen, meestal om voor kinderen te zorgen of het huishouden draaiende te houden. Dat een derde van alle ouders geen plek in de kinderopvang vindt, helpt niet.
Deeltijds werken is ook niet steeds een keuze. “Het is een struggle voor mij gewoon om een voltijds contract te krijgen”, vertelde zorgkundige Romina ons onlangs nog. Zowel zorgkundigen, huishoudhulpen als winkelbedienden krijgen vaak geen voltijds contract, ook al zouden ze dat willen. Andere vrouwen geven aan dat hun job gewoon te zwaar is om ’m voltijds te kunnen uitoefenen.
Ook eerdere pensioenhervormingen wegen voor vrouwen zwaarder door. Denk aan het optrekken van de pensioenloopbaan voor vrouwen van 40 naar 45 jaren. Of het verstrengen van de voorwaarden voor vervroegd pensioen van 35 naar 42 loopbaanjaren. Een derde van de vrouwen haalt die voorwaarde niet, inclusief de gelijkgestelde periodes. Zij moeten blijven werken tot 64, 65 en binnenkort 66 of 67 jaar.
Minimumpensioen onhaalbaar voor veel vrouwen
Ook nu voert de regering een nieuwe verstrenging in, die vooral vrouwen de toegang tot het minimumpensioen zal ontzeggen. De verstrenging houdt in dat je twintig effectief gewerkte jaren moet kunnen voorleggen. Heb je dat niet, dan heb je niet langer recht op een minimumpensioen. Een voorwaarde die er voorheen niet was en die bovenop de voorwaarde van 30 loopbaanjaren, inclusief gelijkgestelde periodes, komt. Het volledige bedrag van het minimumpensioen krijg je pas na 45 loopbaanjaren.
Het probleem met deze nieuwe verstrenging is dat het over ‘effectief gewerkte jaren’ gaat en meerdere gelijkgestelde periodes worden geschrapt. Dat gaat bijvoorbeeld over tijdskrediet met het motief ‘zorg voor het kind’ of met het motief eindeloopbaan, over onvrijwillige werkloosheid, over ziekte en invaliditeit. Die periodes laten meetellen is nochtans een belangrijk principe om mensen te beschermen tegen de negatieve gevolgen van tegenslagen of van de noodzaak zorg thuis op te nemen.
Dat is problematisch voor alle werkende mensen en opnieuw in het bijzonder voor vrouwen. Vooral vrouwen nemen tijdskrediet op. Daarmee houden ze de combinatie tussen hun job en de steeds toenemende zorgnood haalbaar. Die situatie zal er in de toekomst ook niet op verbeteren als we kijken naar de tekorten in de kinderopvang en de ouderenzorg. Die tekorten duwen nog meer zorgtaken naar de gezinnen én dus naar vrouwen. Met alle gevolgen van dien voor de opbouw van hun loopbaan.
Ook ziekte geschrapt als gelijkgestelde periode
Ook het schrappen van ziekte als gelijkgestelde periode raakt vooral vrouwen. Twee derde van de mensen in invaliditeit door burn-out en depressie zijn vrouwen. Vrouwen zijn ook vaker dan mannen afwezig voor kortere ziekteperiodes. Fysieke klachten eigen aan het lichaam van vrouwen, zoals pijnlijke maandstonden en menopauze; werken in sectoren met zwaar werk zoals de poets- en zorgsector; de dubbele dagtaak en extra zorgtaken. Het eist zijn tol en leidt tot meer ziektedagen en onder het nieuwe stelsel tot minder pensioenopbouw.
1 op de 25 vrouwen zal volgens het Planbureau getroffen worden, dubbel zo veel als mannen. Gemiddeld verliezen ze 440 euro per jaar. De Vivaldi-regering zet daarmee de vrouwonvriendelijke pensioenhervormingen van voorgaande regeringen verder.
Vrouwen verdienen beter. Ze verdienen niet alleen deftige lonen, maar ook deftige pensioenen. Want ‘alleen financieel onafhankelijke vrouwen kunnen hun eigen keuzes maken’, zo schreef de Franse feministe Simone de Beauvoir in 1949. De vrouwenstrijd is niet gestreden. 8 maart blijft een belangrijke strijddag voor vrouwenrechten. Samen sterk voor volwaardige pensioenen voor vrouwen, en voor alle werkende mensen.
