13 maatregelen om de drugshandel effectief te bestrijden

Deze maatregelen zijn gebaseerd op verzoeken van mensen op het terrein – waaronder de Brusselse procureur des Konings en de nationaal drugscommissaris, maar ook verenigingen en het grote publiek – ¹en zijn bedoeld om hun de middelen te bieden die ze nodig hebben om snel te handelen.

Een zorgwekkende context die investeringen vereist

Brussel heeft al te lang te kampen met een toename van drugsgerelateerd geweld. Het fenomeen verspreidt zich ook naar andere grote steden in België. In Brussel zijn buurten in volkswijken nu het toneel van schietpartijen en confrontaties tussen bendes. De eerste slachtoffers van dit geweld zijn de buurtbewoners en jongeren. Volgens de mensen op het terrein – van de procureur des Konings tot de nationaal drugscommissaris, buurtverenigingen, enz. – is er dringend nood aan een globale aanpak.

We moeten de grote drugshandelaars aanpakken, de drugskranen dichtdraaien en ze in hun portemonnee raken. Maar even belangrijk is het om met sociale oplossingen te komen om vooruitzichten te bieden aan mensen die ontkoppeld raken van de samenleving. Om te voorkomen dat ze in deze criminele netwerken terechtkomen. Prioriteit voor jongeren, die een toekomstperspectief nodig hebben. We hebben een alomvattende visie nodig om dit drugsgerelateerde geweld uit te roeien.

De rechtse partijen, geleid door de MR van Georges-Louis Bouchez, proberen elkaar de loef af te steken in hun aankondigingen, maar ze vergeten dat we nog steeds de gevolgen betalen van het gebrek aan middelen en de besparingen die zijn doorgevoerd, met name door de regering-Michel (MR – N-VA). 25 jaar lang hebben ministers van de liberalen, CD&V, Les Engagés of N-VA de leiding gehad over het ministerie van Binnenlandse Zaken, en de resultaten spreken voor zich: er is een schrijnend gebrek aan rechercheurs bij de gerechtelijke politie en aan middelen voor de douane, en men heeft geweigerd het bankgeheim op te heffen om het geld van grote smokkelaars op te sporen. Maar als we van deze drugshandel af willen, moet er juist onderzoek komen en moeten niet alleen de zichtbare dealers aangepakt worden. We hebben de middelen nodig om de netwerken op te rollen en de leiders ervan op te pakken.

De aanvallen van de Arizona-regering op sociaal vlak zullen de onzekerheid in Brussel alleen maar vergroten. Loonblokkering, beperking van de duur van werkloosheidsuitkeringen, extra druk op de OCMW's, bezuinigingen op strategische investeringen van het Beliris-fonds, ... In plaats van het probleem te verhelpen, zal dit de voedingsbodem die mensen in de richting van drugshandel drijft, versterken. Precies het tegenovergestelde van wat we nu nodig hebben.

Ons plan om drugshandelaars te bestrijden

Om deze vicieuze cirkel te doorbreken, stellen we een meervoudig plan voor, dat zowel gericht is op het drugsaanbod als op de financiële mechanismen waardoor de netwerken blijven bestaan. We stellen sociale maatregelen voor om de voedingsbodem die tot drugshandel leidt, uit te roeien:

1. De binnenkomst van drugs controleren en het aantal inbeslagnames verhogen

Zoals drugscommissaris Ine Van Wymersch uitlegt, is het probleem vooral een toenemend aanbod van drugs. Daarom moeten we de logistiek en het transport van drugs aanpakken:

• Meer controles in logistieke hubs zoals de haven van Antwerpen – met meer douanebeambten, extra mobiele scanners en de opleiding van nieuwe drugs- en gelddetectiehonden – maar ook aan de poorten naar Brussel, onder andere via het spoornetwerk. Dit betekent herinvesteren in de spoorwegpolitie. Volgens de Brusselse procureur des Konings Julien Moinil is er een tekort van 200 agenten. 

• Gerichte inbeslagnemingsoperaties opzetten om de toegang tot illegale stoffen te beperken.

2. De lokale productie van synthetische drugs bestrijden

Helaas loopt België voorop in de productie van synthetische drugs. Daarom moeten we de clandestiene laboratoria die in België synthetische drugs produceren (zoals ketamine en andere gevaarlijke stoffen) aanpakken.

Een strategische visie betekent niet alleen kleine dealers arresteren – hoewel zij het zichtbare deel van de ijsberg zijn – maar ook de leiders van de netwerken aanpakken. De voedingsbodem voor drugsdealers is zo groot dat als je ze arresteert, het de volgende dag al wemelt van de plaatsvervangers. De bazen van de netwerken aanpakken, betekent de portemonnees raken van de grote smokkelaars die deze operaties financieren.

3. De koppen van de netwerken aanpakken: witwassen van geld bestrijden en criminele activa in beslag nemen

Drugshandelaars hebben maar één doel: geld verdienen. Als we ze willen raken, moeten we achter hun portemonnee aangaan. Al Capone belandde niet in de gevangenis vanwege het smokkelen van illegale alcohol en drugs, maar vanwege de belastingen. De strijd tegen het witwassen van geld is daarom essentieel: 

• In samenwerking met het Gewest en de gemeenten de situatie nauwkeurig in kaart brengen: verdachte vastgoedtransacties opsporen, verdachte bedrijven en geldstromen identificeren om witwasactiviteiten beter te kunnen controleren en aanpakken, en de betrokken bedrijven sluiten.

• Het bankgeheim opheffen om verdachte transacties van drugshandelaars te kunnen controleren.

• De activa van grote handelaars in beslag nemen om hun de middelen te ontnemen die hun criminele activiteiten voeden.

4. Versterking van een "asset recovery"-fonds 

Dit is een fonds dat wordt gespijsd door de inbeslagname van activa van drugshandelaars en bestemd is voor de strijd tegen drugshandel. Er bestaat al een "Drugsfonds", maar dit heeft slechts 5 miljoen euro toegewezen gekregen vanaf 2025.² Het moet worden versterkt met extra bedragen uit inbeslagnames en er moet ook worden bepaald welke spelers toegang krijgen tot dit geld om de drugshandel strategisch te bestrijden.

5. Informatie centraliseren 

Er is geen duidelijk beeld van wie deze criminele bendes zijn in het Brussels Gewest. Er moet een centrale eenheid worden opgericht om de precieze organisatie van criminele bendes in kaart te brengen en te analyseren.

6. Versterking van gerechtelijke onderzoeken 

Het aantal gespecialiseerde rechercheurs bij de gerechtelijke politie aanzienlijk verhogen (met een geschatte toename van ten minste 100) om hen in staat te stellen effectief op te treden in de smokkelketen en complexe netwerken op te rollen. We moeten ook de lokale politie versterken en hun aanwezigheid op het terrein op lange termijn vergroten.

7. De buurtpolitie en de aanwezigheid op het terrein versterken

Kiezen voor een blijvende aanwezigheid van politie in de buurten, in plaats van kortstondige, eenmalige maatregelen die het probleem niet oplossen. Lokale agenten die bekend zijn met de buurt kunnen een klimaat van vertrouwen scheppen en drugshandelaars op de lange termijn afschrikken. Maar hier ontbreekt het ook aan middelen. Brussel alleen al heeft een tekort van 800 politieagenten.

Daarnaast is repressie alleen niet genoeg om de drugshandel te beteugelen. De samenleving heeft sociale investeringen nodig om te voorkomen dat mensen worden uitgesloten. Sociale uitsluiting, onzekere leefomstandigheden en het gebrek aan vooruitzichten zijn voor veel jongeren allemaal factoren die ertoe leiden dat sommigen van hen drugdealer worden. We moeten de jongeren in de eerste plaats helpen een toekomst op te bouwen.

8. Werk, huisvesting en professionele integratie bevorderen 

Het gebrek aan toekomstperspectieven voor een hele reeks jongeren in Brussel kan hen in de richting van de drugshandel duwen. Voor het geld, voor de kick, enz. Zo begint de neerwaartse spiraal. Werkgelegenheid creëren, jongeren helpen bij het vinden van werk, hen in staat stellen een betaalbare, fatsoenlijke woning te vinden en een gezin te stichten zijn allemaal cruciaal. Door dit alles te ontwikkelen, maken we drugshandel minder aantrekkelijk. Het Gewest beschikt over hefbomen om de productie van openbare huisvesting in handen te nemen, kwaliteitsvolle jobs te creëren en steun voor jongeren te organiseren om werk te vinden.

9. Investeren in onderwijs

Het huidige onderwijsbeleid met twee snelheden, met zijn financiële barrières, sociale selectie en schooluitval, betekent dat veel kinderen geen toegang hebben tot het onderwijs dat ze verdienen. Afhankelijk van de buurt kom je elite-instellingen tegen of juist scholen waar kinderen in het 6e leerjaar nog niet goed kunnen lezen en schrijven. Dit brengt hun toekomst in gevaar. Veel ouders maken zich zorgen om hun kinderen en vinden dat goed onderwijs de basis van elke samenleving moet zijn.

We moeten het onderwijs herfinancieren en transformeren zodat het toegankelijk is voor iedereen, van hoge kwaliteit en gericht op succes voor iedereen. Kleinere klassen, écht gratis onderwijs, voldoende onderwijzend personeel om leerlingen te helpen slagen. Scholen zijn ook de plek waar meer moet ingezet worden op preventie.

10. Schooluitval bestrijden

Veel jongeren hebben hulp nodig om op school te blijven. Vandaag de dag zijn acht verschillende actoren betrokken bij projecten om schooluitval in het Brussels Gewest tegen te gaan. Er is een duidelijk gebrek aan een samenhangende visie en coördinatie om jongeren terug naar school te krijgen. Welke jongeren lopen risico op schooluitval? Welke individuele ondersteuning krijgt elk van deze jongeren? Er is geen regionaal samenhangend plan.

11. Huisvesting creëren voor minderjarigen in risicosituaties en de Jeugdhulp versterken

Brusselse jeugdrechters luidden al in 2022 de noodklok. De procureur des Konings zegt het nu opnieuw: 400 minderjarigen die risico lopen zouden in een instelling moeten worden opgenomen, maar kunnen dat niet. Er is een wanhopig tekort aan opvangplaatsen en steun voor gezinnen. De Jeugdhulp (Service d'Aide à la Jeunesse) heeft te weinig middelen en de sector verkeert al jaren in een crisis. In 2023 demonstreerden werknemers voor het regeringsgebouw van de Federatie Wallonië-Brussel om meer personeel te eisen. Deze versterkingen zijn nodig om kinderen te helpen die zich soms in zeer onzekere situaties bevinden. 

12. Meer toezicht op jongeren die in de criminaliteit belanden

Jongeren die zijn veroordeeld voor strafbare feiten hebben na hun vrijlating opvolging en ondersteuning nodig om te voorkomen dat ze nog verder in criminele netwerken verstrikt raken. Dit betekent ook dat er een opvolgingssysteem moet worden opgezet om jongeren te helpen bij het vinden van werk, een opleiding of andere kansen, zodat ze op lange termijn in de arbeidsmarkt kunnen worden geïntegreerd. Al deze jongeren hebben persoonlijke ondersteuning nodig.

13. Zorgen voor de meest kwetsbaren

Tot slot omvat het plan speciale aandacht voor daklozen en mensen in zeer grote bestaansonzekerheid. Er moet betere zorg geboden worden in de buurt en in de openbare ruimte (straten, metrostations) voor mensen die buiten slapen. Dit is een kwetsbare groep die vatbaar is voor drugsgebruik. Verenigingen op het terrein moeten worden versterkt om hen te helpen en van de straat te halen. Tot slot moet er ook meer hulp komen voor drugsverslaafden om hun verslavingsproblemen te overwinnen.

Door gerichte repressieve maatregelen – gericht op zowel de aanvoer als de financiële infrastructuur van de netwerken, door de koppen te stoppen – te combineren met preventieve acties en steun voor de meest kwetsbare bevolkingsgroepen, wil dit plan de veiligheid in onze wijken herstellen. Zoals de Brusselse procureur des Konings zei: "Ik ben de grote aankondigingen beu." Het is hoog tijd om de middelen te geven aan de verschillende spelers op het terrein met een strategische visie.
 

1 Beiden werden op 18 februari 2025 gehoord in het Brussels Parlement
2 https://www.teamjustitie.be/2024/05/03/03-05-talloze-projecten-tegen-georganiseerde-drugshandel-druggerelateerd-geweld-en-verslavingsproblematiek-krijgen-ondersteuning/